Wykład monograficzny: Teoretyczne i praktyczne aspekty komunikacji werbalnej 3301-2ST-WM-JF001
Wykład stanowi omówienie wybranych zagadnień z dziedziny pragmatyki, których zrozumienie rozwija wiedzę o procesie komunikacji językowej i poprawia jakość komunikacji społecznej. Uwrażliwia na potencjalne problemy w komunikacji wynikające z różnicy między znaczeniem dosłownym języka a znaczeniem komunikowanym przez nadawcę (implikatury, metafora, ironia, etc.) Wskazuje narzędzia niezbędne do analizy tego znaczenia (teoria konwersacji Paula Grice’a, Teoria Relewancji), w ten sposób doskonaląc umiejętności interpretacyjne i retoryczne oraz ułatwiając komunikację interpersonalną. Zapoznaje ze strategiami manipulacji językowej i omawia zagadnienie kłamstwa, co przyczynia się do budowania odporności na manipulacje w przestrzeni informacyjnej (język propagandy). Wykład uczy zasad uprzejmości językowej rozumianej jako strategia językowa, której celem jest promowanie harmonijnych relacji i unikanie sytuacji konfliktowych, ze wskazaniem na różnice kulturowe. Kognitywna strategia interpretacji wypowiedzi znajduje praktyczne zastosowanie w analizie mowy codziennej, języka polityki, języka mediów i reklamy.
Wykład stanowi omówienie wybranych zagadnień z dziedziny pragmatyki, których zrozumienie rozwija wiedzę o procesie komunikacji językowej i poprawia jakość komunikacji społecznej. W trakcie zajęć omówione zostaną dwa modele komunikacji: teoria konwersacji (Grice) i Teoria Relewancji (Sperber and Wilson). Teoria ta stanowi rozwinięcie i modyfikację teorii Grice'a i proponuje kognitywne podejście do procesu komunikacji. Oprócz klasycznej teorii implikatury autorstwa Paula Grice'a, przedstawione zostaną teorie implikatury wyrosłe na jej gruncie (Horn, Levinson). Prezentacja narzędzi niezbędnych do analizy znaczenia komunikowanego przez nadawcę ma na celu udoskonalenie umiejętności interpretacyjnych i retorycznych oraz ułatwienie komunikacji interpersonalnej. Wykład zapoznaje ze strategiami manipulacji językowej i omawia zagadnienie kłamstwa, co przyczynia się do budowania odporności na manipulacje w przestrzeni informacyjnej (język propagandy). Uczy zasad uprzejmości językowej rozumianej jako strategia językowa, której celem jest promowanie harmonijnych relacji i unikanie sytuacji konfliktowych, ze wskazaniem na różnice kulturowe (teoria uprzejmości G. Leecha i model uprzejmości P. Brown i S. Levinsona). Na wykładzie omawiane są także zjawisko „banter” jako przykład komunikacji fatycznej oraz pragmatyczne interpretacje metafory i ironii. Kognitywna strategia interpretacji wypowiedzi znajduje praktyczne zastosowanie w analizie mowy codziennej, języka polityki, języka mediów i reklamy. Metody nauczania to wykład informacyjny i konwersatoryjny, dyskusja problemowa, ćwiczenia praktyczne w grupach (metoda warsztatowa).
Omawiane zagadnienia:
1. Wprowadzenie - pragmatyka (definicje, historia), podstawowe pojęcia semantyki i pragmatyki (zdanie, wypowiedź, 'proposition', kontekst, warunki prawdziwości, sąd logiczny).
2. Klasyczna teoria konwersacji i implikatury konwersacyjnej: Paul Grice (zasada kooperacji, maksymy konwersacyjne, przestrzeganie / jawne
pogwałcenie / pogwałcenie maksym, typy implikatur).
3. Teorie implikatury autorstwa Horna i Levinsona.
4. Teoria Relewancji: Dan Sperber, Deirdre Wilson (komunikacja ostensywno-inferencyjna, kognitywna/ komunikatywna zasada relewancji, eksplikatura/implikatura).
5. Prawda, kłamstwo, kłamanie. Manipulacja językowa. Język propagandy.
6. Modele uprzejmości (Leech - zasada i maksymy uprzejmości, Brown i Levinson - pozytywna / negatywna "twarz", akty zagrażające "twarzy"). Różnice międzykulturowe.
7. Zjawisko ‘banter’ i komunikacja fatyczna.
8. Pragmatyka leksykalna i metafora.
9. Pragmatyka ironii.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu kursu student:
1. Zna podstawowe pojęcia z zakresu pragmatyki i potrafi zastosować posiadaną wiedzę do opisu i analizy danych.
2. Rozumie komunikację językową jako zjawisko wykraczające poza znaczenie semantyczne wyrażeń, w dużej mierze zależne od kontekstu i intencji mówiącego.
3. Zna i umie porównać główne teorie komunikacji werbalnej.
4. Zna podstawowe mechanizmy analizy konwersacyjnej i potrafi zademonstrować ich działanie na przykładach.
5. Zna różnicę między znaczeniem dosłownym i niedosłownym wyrażeń językowych.
6. Jest przygotowany do dalszego kształcenia w zakresie semantyki, pragmatyki i komunikacji językowej.
Wiedza:
K_W01 Student zna i rozumie w sposób pogłębiony specyfikę językoznawstwa w ramach filologii angielskiej, ze specjalnym uwzględnieniem pragmatyki językowej, na tle dziedziny nauk humanistycznych
K_W02 Student zna i rozumie w sposób pogłębiony tendencje rozwoju badań pragmatyki językowej i badań nad komunikacją werbalną w ramach filologii angielskiej, ma zaawansowaną wiedzę o płaszczyznach i procesach komunikowania się w języku angielskim.
K_W04 Student zna i rozumie w sposób pogłębiony zasady projektowania badań z zakresu pragmatyki (w tym komunikacji werbalnej), a w szczególności stosowania metod i narzędzi w formułowaniu problemów badawczych i testowaniu hipotez
Umiejętności
K_U01 Student potrafi posługiwać się zaawansowaną terminologią i aparatem pojęciowym z zakresu pragmatyki językowej, z naciskiem na komunikację werbalną
K_U03 Student potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę z zakresu pragmatyki i komunikacji werbalnej do opisania i rozwiązania problemu oraz wykonania projektu naukowego dotyczącego tematyki z zakresu dyscypliny językoznawstwo
K_U04 Student potrafi w sposób pogłębiony analizować i syntetyzować treści i zjawiska językowe w kontekście społecznym Student wykazuje krytyczną postawę wobec treści medialnych i umie rozpoznawać techniki manipulacji we współczesnych przekazach medialnych. Student potrafi analizować język polityki, mediów i reklamy.
Kompetencje społeczne
K_K04 Student jest gotów do krytycznej oceny własnej wiedzy i umiejętności w zakresie kierunku studiów
Student jest gotów do użycia swojej wiedzy i umiejętności w budowaniu więzi wspólnotowych.
Kształcenie językowe na poziomie B2+
Kryteria oceniania
Oceny są wystawiane na podstawie regularnego uczęszczania na wykład, krótkich prac pisemnych polegających na praktycznym zastosowaniu zdobytej wiedzy do analizy danych i na podstawie końcowego egzaminu pisemnego w formie pytań zamkniętych i otwartych. Doceniane są:
- wymiana poglądów w czasie dyskusji grupowych,
- praca w parach/grupach z kartą pracy.
Dozwolone są 3 nieobecności.
Literatura
Bralczyk, J. 2007. O Języku Polskiej Propagandy i Polityki. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Brown, P. & S. C. Levinson. "Politeness: some universals in language usage", in: A. Jaworski & N. Coupland (eds). 1999. The Discourse Reader. London and New York: Routledge. 321-335.
Clark, B. 2013. Relevance Theory. Cambridge University Press. (wybrane rozdziały).
Grice, P. "Logic and conversation", in P. Grice. 1989. Studies in the Way of Words. Harvard University Press: Cambridge, MA.
Huang, Y. 2007. Pragmatics. Oxford University Press.
Kisielewska-Krysiuk, Marta. 2017. “Lying and misleading within the philosophy of language: a relevance-theoretic perspective”. Anglica. An International Journal of English Studies 26.2: 79-100.
Leech, G. 1983: Principles of Pragmatics. Penguin. (wybrane rozdziały).
Leech, G. 2007. ‘‘Is there an East-West divide?’’. Journal of Politeness Research. Language, Behaviour, Culture 3(2): 167–206, ISSN (Online) 1613-4877, ISSN (Print) 1612-5681.
Sperber, D. & D. Wilson. 1998. "Relevance and irony", in: R. Carston & S. Uchida. 1998. Relevance Theory: Applications and Implications. Amsterdam: John Benjamins. 283-93.
Wilson, D. & Sperber, D. 2004. “Relevance Theory”. In L. Horn & G. Ward (eds.) The Handbook of Pragmatics. Oxford, Blackwell. 607-632.
Wilson, D. 2004. "Relevance and lexical pragmatics". UCL Working Papers in Linguistics 16.
Žegarac, V. 1998. “What is phatic communication?”, in: Current Issues in Relevance Theory, edited by V. Rouchota and A. H. Jucker. Amsterdam: John Benjamins. 327-361.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: