Historia krajów hiszpańskiego obszaru językowego 3300-HKHOJ-MSF-1-L

Konwersatorium ma na celu zapoznanie studentów z historią społeczno-polityczną i kulturową krajów hiszpańskojęzycznej Ameryki Łacińskiej. Obejmuje ono analizę struktur społecznych cywilizacji prekolumbijskich, procesów kolonizacji i ewangelizacji, rozwoju gospodarki kolonialnej, walk o niepodległość, a także narodzin i przemian państw narodowych. Szczególny nacisk położony zostanie na długofalowe skutki kolonializmu, rozwój ideologii i systemów politycznych oraz stosunki zewnętrzne, w tym wpływ Stanów Zjednoczonych. Zajęcia mają charakter interdyscyplinarny, łącząc historię z elementami antropologii, politologii i kulturoznawstwa.
Przykładowa tematyka zajęć:

1. Cywilizacje Mezoameryki: Majowie – rytuał, władza, wiedza.
2. Cywilizacje Mezoameryki: Aztekowie – rytuał, władza, wiedza
3. Imperium Inków i społeczeństwa andyjskie – organizacja i symbolika.
4. Karaiby przed Kolumbem – Tainowie i Karaibowie.
5. Konkwista i ewangelizacja – misje i synkretyzm religijny.
6. Społeczeństwo kolonialne – system kastowy i codzienność.
7. Niewolnictwo – praca przymusowa i opór.
8. Gospodarka kolonialna – encomienda, hacjenda i handel transatlantycki.
9. Wojny o niepodległość – rewolucje, idee Oświecenia.
10. Kształtowanie państw narodowych – ideologie, sekularyzacja, konflikty.
11. Ekspansja USA – interwencje i dominacja.
12. Modernizacja i teoria zależności – przypadki Ameryki Środkowej.
13. Rewolucje i masy – Meksyk, Argentyna, Kuba, Nikaragua.
14. Dyktatury i terroryzm państwowy – Chile, Argentyna, Ameryka Środkowa.
15. Przemiany demokratyczne, neoliberalizm i „różowa fala”.

W cyklu 2024L:

W sposób przekrojowy zostaną przedstawione wybrane wydarzenia i zagadnienia z historii krajów hiszpańskiego obszaru językowego z uwzględnieniem następujących tematów:

1. Rzymski podbój i romanizacja Półwyspu Iberyjskiego.
2. Podbój muzułmański – chrześcijańska Hiszpania a cywilizacja arabska.
3. Rekonkwista – rozwój królestw chrześcijańskich, odkrycie grobu św. Jakuba i powstanie pielgrzymkowych szlaków.
4. Mezoamerykańskie cywilizacje w obliczu konkwisty hiszpańskiej.
5. Imperium Inków na początku XVI wieku.
6. Podróże Krzysztofa Kolumba i początki konkwisty hiszpańskiej w Ameryce.
7. 1492: zdobycie Grenady i wydalenie Żydów jako przyczynek do refleksji nad wielokulturowością Hiszpanii.
8. Ewangelizacja rdzennych mieszkańców Ameryki w okresie kolonialnym jako źródło synkretyzmu religijnego.
9. Dynastia Habsburgów na tronie hiszpańskim: Półwysep Iberyjski centrum światowego imperium.
10. Społeczeństwo kolonialne: Gachupines, Kreole, Metysi, Indianie i Afroamerykanie.
11. Reformy oświeceniowe i rewolucja liberalna – narastanie hiszpańskiego antyklerykalizmu.
12. Kraje Ameryki Łacińskiej wobec polityki imperializmu Stanów Zjednoczonych w XIX i XX wieku.
13. Polityka centralistyczna kontra regionalizmy (Galicja, Kraj Basków).
14. Kolonizacja i dekolonizacja w Ameryce Łacińskiej.
15. Polityka centralistyczna kontra regionalizmy (Katalonia).

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Tryb prowadzenia

mieszany: w sali i zdalnie
w sali

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2025Z:

Rafał Reichert
Tomasz Rudowski

W cyklu 2024L:

Maria Boguszewicz
Rafał Reichert
Dariusz Zembrzuski

Efekty kształcenia

K_W03 Student zna i rozumie podstawową terminologię, metodologię, przedmiot i kierunki badań właściwe dla studiów iberystycznych
K_W09 Student zna i rozumie wybrane wydarzenia z historii Hiszpanii i Ameryki Łacińskiej oraz istotne aspekty i realia ich kultury;
K_W12 Student zna i rozumie znaczenie wielokulturowości w budowaniu tożsamości jednostki i społeczności
K_U01 Student potrafi zastosować podstawowe ujęcia teoretyczne właściwe dla studiów filologicznych i kulturoznawczych
K_U03 Student potrafi rozpoznawać, analizować i interpretować różne rodzaje tekstów hiszpańskich, umiejscowić je w ogólnym kontekście historyczno-kulturowym oraz przeprowadzić ich analizę z użyciem podstawowej terminologii i właściwych metod;
K_K05 Student jest gotów do dbałości o zachowanie dziedzictwa kulturowego

Kryteria oceniania

· Obecność na zajęciach (min. 80% obecności).
· Udział w dyskusjach i analiza zadanych materiałów źródłowych.
· Dodatkowe punkty za aktywność i zaangażowanie w dyskusje.
· Egzamin końcowy w formie testu jednokrotnego wyboru.

Literatura

· Sergio Guerra Vilaboy, Etapas y procesos en la historia de América Latina, Cuadernos de Trabajo IIHS de Universidad Veracruzana, Xalapa 1997.
· Marcin F. Gawrycki (red.), Dzieje Kultury Latynoamerykańskiej, PWN, Warszawa 2005. (Rozdział III. KRÓTKIE DZIEJE AMERYKI ŁACIŃSKIEJ - Jarosław Spyra)
· John Chasteen, Ogień i krew. Historia Ameryki Łacińskiej, Warszawa 2007.
· Marshall Eakin, Historia Ameryki Łacińskiej. Zderzenie kultur, Kraków 2010.
· Chasteen, John Ch. (2007) Ogień i krew. Historia Ameryki Łacińskiej. Tłum. Katarzyna Bartuzi. Warszawa, PIW (wybrane fragmenty).
· Dembicz, Katarzyna (2014) "Kuba współczesna i przyszła. Rzeczywistość gospodarcza versus transformacja polityczna i społeczna”. Ameryka Łacińska 3-4 (85-86): 23-33.
· Giersz, Miłosz (2009) “Prekolumbijskie cywilizacje Andów Środkowych” [w:] Dzieje kultury latynoamerykańskiej, red. Marcin F. Gawrycki, Warszawa, PWN, str.: 85-96.
· Jodłowska, Elżbieta (2014) “Wampir andyjski - postać pishtaco we współczesnej kulturze peruwiańskiej” [w:] Przyroda i kultura Peru. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego, str.: 85-90.
· Skorupka Alfred (2021), "Przyczyny upadku cywilizacji andyjskiej", Cywilizacja i Polityka, nr 19, str.: 122-135.
· Tomicki Ryszard (1990), Ludzie i bogowie. Indianie meksykańscy wobec Hiszpanów we wczesnej fazie konkwisty, Wrocław, Ossolineum, str.: 45-95.
· Walendziak Teresa (2009) “Synkretyzm religijny” [w:] Dzieje kultury latynoamerykańskiej, red. Marcin F. Gawrycki, Warszawa, PWN, str.: 246-256.

W cyklu 2024L:

HISZPANIA
Barbarzak, Dawid (2009) „Rzymskie igrzyska i hiszpańska corrida. Rys porównawczy obu tradycji na wybranych przykładach. Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae XXVI/2: 19-43.
Defourneaux, Marcelin (1986) Życie codzienne w Hiszpanii w wieku złotym (fragmenty). Warszawa, PIW.
Kamen, Henry (2008) Imperium hiszpańskie. Dzieje rozkwitu i upadku (fragmenty). Warszawa, Bellona.
Lévi-Provençal, Évariste (2006) Cywilizacja arabska w Hiszpanii (fragmenty). Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Dialog.
Matuszewska-Sulima, Bogna (2016) „Droga Francuska Camino de Santiago – dziedzictwo kulturowe i pielgrzymi w pierwszej dekadzie XXI w.”. Peregrinus Cracoviensis 27 (4): 141–158.
Menocal, Maria Rosa (2006) Ozdoba świata. Jak muzułmanie, żydzi i chrześcijanie tworzyli kulturę tolerancji w średniowiecznej Hiszpanii (fragmenty). Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Miłkowski, Tadeusz (2006) Kościół w społeczeństwie hiszpańskim XIX i XX wieku. Od mnichów na wojnie do wojny z mnichami (fragmenty). Łąck, Oficyna Wydawnicza Leksem.
Szul, Roman (2015) „Regionalizm w Hiszpanii”. MAZOWSZE Studia Regionalne nr 16/2015, I. Analizy i Studia: 13-51 (fragmenty).
Wyszyńska, Joanna (2017) „Powrót Sefardyjczyków. O Żydach we współczesnej Hiszpanii”. Pogranicze. Studia Społeczne. Tom XXIX (2017): 169-200.

Podręczniki:
Miłkowski, Tadeusz, Machcewicz, Paweł (2009) Historia Hiszpanii. Wrocław, Ossolineum.
Tuñón de Lara, Manuel, red. (1999 i następne wydania) Historia Hiszpanii. Kraków, Universitas.

AMERYKA ŁACIŃSKA
Chasteen, John Ch. (2007) Ogień i krew. Historia Ameryki Łacińskiej. Tłum. Katarzyna Bartuzi. Warszawa, PIW (wybrane fragmenty).
Dembicz, Katarzyna (2014) "Kuba współczesna i przyszła. Rzeczywistość gospodarcza versus transformacja polityczna i społeczna”. Ameryka Łacińska 3-4 (85-86): 23-33.
Gawrycki, Marcin F. (2014) Chrystus jada cuy. Latynoamerykańska sztuka kulinarna nie od kuchni. Warszawa, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego - Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich UW (wybrane fragmenty).
Giersz, Miłosz (2009) “Prekolumbijskie cywilizacje Andów Środkowych” [w:] Dzieje kultury latynoamerykańskiej, red. Marcin F. Gawrycki, Warszawa, PWN, str.: 85-96.
Jodłowska, Elżbieta (2014) “Wampir andyjski - postać pishtaco we współczesnej kulturze peruwiańskiej” [w:] Przyroda i kultura Peru. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego, str.: 85-90.
Mikulska-Dąbrowska, Katarzyna (2009) “Prekolumbijskie cywilizacje Mezoameryki” [w:] Dzieje kultury latynoamerykańskiej, red. Marcin F. Gawrycki, Warszawa, PWN, str.: 73-84.
Rostworowska, Maria (2007) Historia państwa Inków. Warszawa, PIW (wybrane fragmenty).
Skorupka Alfred (2021), "Przyczyny upadku cywilizacji andyjskiej", Cywilizacja i Polityka, nr 19, str.: 122-135.
Tomicki Ryszard (1990), Ludzie i bogowie. Indianie meksykańscy wobec Hiszpanów we wczesnej fazie konkwisty, Wrocław, Ossolineum, str.: 45-95.
Walendziak Teresa (2009) “Synkretyzm religijny” [w:] Dzieje kultury latynoamerykańskiej, red. Marcin F. Gawrycki, Warszawa, PWN, str.: 246-256.
Zyblikiewicz Lubomir (1972), "Stosunki między Stanami Zjednoczonymi a Ameryką Łacińską w XIX i XX w", Dzieje Najnowsze, rocznik IV/2, str.: 59-72.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3300-HKHOJ-MSF-1-L w USOSweb