Współczesne kierunki badań nad kulturą 3224-D3WKB
Zajęcia opierają się na omówieniu tekstu lekturowego lub materiału lekturowego, poprzedzonego wstępem. Każde z zajęć zapoznaje studenta z historią, kontekstem badawczym kierunku / orientacji, ścieżkami rozwojowymi, itd. Integralną częścią zajęć jest omówienie możliwości odwołania się i wykorzystania elementów bądź całości poznanych koncepcji. Elementem zajęć jest dyskusja dotycząca poruszanej problematyki, osadzona w kontekście najważniejszych nurtów i współczesnych koncepcji teoretycznych w badaniach nad historią kultury.
Proponowana tematyka bloków zajęciowych:
I. Nawiązania i kontynuacje
1. Poststrukturalizm (problem odrzucenia i przekształcenia pewników strukturalistycznych znaczenie kierunku dla studiów kulturowych)
2. Postkolonializm (podstawowe ramy refleksji postkolonialnej, podstawowe pojęcia: „kolonializm", "hybrydowość”, itd.)
3. Postmodernizm (oblicza postmodernizmu, stanowiska filozoficzne, architektura i sztuka)
4. „Szkoła Toronto” (przedstawiciele szkoły, obszary refleksji, zapoznanie z twierdzeniami: medium, środek przekazu jest przekazem)
5. Feminizm (wprowadzenie do obszaru badawczego (fale i rodzaje feminizmu, problematyka współczesnego feminizmu, pojęcia i problemy: „dyskryminacja” i „stereotypizacja”)
6. Historyzm (nowe myślenie o historii w XX wieku, praca historyka i jego strategie, historia jako opowieść, narracja historyczna jako interpretacja)
7. Badania kultury popularnej (wstęp do problematyki, obszary badawcze współczesnej kultury popularnej – reklam, muzyka, film, itd.)
8. Badania kultury popularnej 2
II. Wokół zwrotów w naukach o kulturze
9. Zwrot performatywny (metaforyka teatralna w badaniach nad kulturą)
10. Zwrot pamięciologiczny (wprowadzenie do badań, podstawowe pojęcia: pamięć indywidualna i zbiorowa, pamięć kulturowa, miejsce pamięci w rozumieniu Pierre’a Nory)
III. Nowe nurty w badaniach nad kulturą (wybór)
11. Studia nad nadzorem (surveillance studies, wprowadzenie do problematyki badań nad kontrolą i dyscypliną)
12. Studia nad zwierzętami (animal studies – studia kulturowe w poszukiwaniu perspektywy nieantropocentrycznej)
13. Studia nad rzeczami i materią (material culture studies)
14. Studia nad nauką i technologią (science and technology studies, science studies: nauka jako przedmiot badania, praca umysłowa jako szczególny rodzaj aktywności, refleksja o wiedzy)
15. Zajęcia podsumowujące – wspólna dyskusja nad zagadnieniami.
Nakład pracy studenta:
Uczestnictwo w zajęciach w sali – 30 godzin (1 ECTS)
Przygotowanie do zajęć – 30 godzin (1 ECTS)
Przygotowanie do zaliczenia – 60 godzin (2 ECTS)
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza: absolwent zna i rozumie:
- w zaawansowanym stopniu ujęcia teoretyczne i metodologiczne nauk humanistycznych, przede wszystkim kulturoznawstwa (ze szczególnym uwzględnieniem jego interdyscyplinarności), rozumie ich wzajemne związki i inspiracje, posiada elementarną wiedzę na temat współczesnych szkół i kierunków badawczych, z odniesieniem do dziedzictwa kulturowego oraz współczesnych uwarunkowań społeczno-politycznych Europy Środkowo-Wschodniej (K_W01)
- w zaawansowanym stopniu terminologię nauk o kulturze z uwzględnieniem współczesnej perspektywy badawczej Europy Środkowo-Wschodniej (kierunki, teksty, badacze z zakresu nauk o kulturze) i specyfiki rozwoju tych nauk w krajach regionu; zna w podstawowym zakresie terminologię dyscyplin pokrewnych, niezbędną w poznawaniu i rozumieniu zjawisk kultury krajów regionu (K_W02)
- w stopniu zaawansowanym specyfikę różnych modeli kultury w ujęciu antropologicznym (tradycyjna, szlachecka, mieszczańska, masowa), procesy ich transformacji i wzajemne powiązania oraz emanacje w sferze symbolicznej i semiotycznej, a więc w przestrzeni kultury i sztuki, literatury oraz historii krajów Europy Środkowo-Wschodniej (K_W03)
- w zaawansowanym stopniu szeroko rozumiany kontekst interkulturowy; ma wiedzę o człowieku jako podmiocie konstruującym struktury społeczne i wytwory kulturowe, ma świadomość zasad ich funkcjonowania i wynikających stąd różnic w postrzeganiu życia społecznego przez przedstawicieli różnych narodowości, grup ideologicznych i wyznaniowych oraz różnie rozumianych mniejszości (K_W07)
Umiejętności: absolwent potrafi:
- wyszukać, selekcjonować, analizować i wykorzystywać potrzebne mu informacje z różnych źródeł potrzebne do przygotowania przydzielonych zadań i lektur z zakresu współczesnych badań kultury w regionie Europy Środkowo-Wschodniej (K_U01)
- formułować i analizować problemy badawcze, dobierać metody i narzędzia badawcze, oraz prowadzić pod kierunkiem opiekuna naukowego proste badania z zakresu kulturoznawstwa i dyscyplin pokrewnych, dotyczących regionu Europy Środkowo-Wschodniej (K_U02)
- rozwijać swoje umiejętności badawcze, samodzielnie zdobywać wiedzę, korzystając ze wsparcia opiekuna naukowego, umiejętnie formułować myśli, prezentować wyniki badań w postaci wypowiedzi ustnej lub pisemnej (różnego typu) na temat współczesnych kierunków badań nad kulturą (K_U03)
- posługiwać się ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami właściwymi dla kulturoznawstwa w typowych sytuacjach profesjonalnych (K_U03)
- samodzielnie przygotować wypowiedź pisemną i ustną, w języku polskim i obcym, na wybrane tematy z zakresu problematyki krajów regionu w zwierciadle współczesnych badań nad kulturą regionu i prezentować wyniki swojej pracy na forum grupy (K_U08).
Kompetencje społeczne: absolwent gotów jest do:
- krytycznej oceny posiadanej wiedzy, ciągłego dokształcania się i uzupełniania zdobytej wiedzy (K_K01)
- efektywnego komunikowania się i życia w społeczeństwie, w tym również w społeczeństwie odmiennym kulturowo od własnego, podejmowania pracy w grupie, radzenia sobie w typowych sytuacjach zawodowych, do weryfikacji swoich poglądów na drodze rzeczowej dyskusji oraz oceny posiadanej wiedzy (K_K02).
Kryteria oceniania
Zajęcia mają charakter konwersatorium.
Przedmiot kończy się zaliczeniem na ocenę. Zgodnie z programem studiów, oprócz bieżącego przygotowania do zajęć (czytanie lektur oraz opracowań) przedmiot kończy się zaliczeniem w formie testu.
Warunkiem dopuszczenia do zaliczenia przedmiotu jest obowiązkowa obecność na zajęciach. Zaliczenie obejmie weryfikację wiedzy z materiału omawianego na zajęciach w trakcie semestru.
Na końcową ocenę z przedmiotu składają się:
- merytoryczne odpowiedzi na pytania bieżące w trakcie zajęć na podstawie materiału, przygotowanie bieżące lektury (40%)
- test zaliczeniowy (60%).
Skala ocen:
0%-49% - 2
50%-60% - 3
61%-70% - 3+
71%-80% - 4
81%-90% - 4+
91%-100% - 5
Dodatkowa wiedza - 5+
Na zajęciach prowadzący monitoruje aktywność, a z racji konwersatoryjnego charakteru zajęć - studenci zachęcani są do możliwie najaktywniejszego udziału w zajęciach. Na zajęciach także może zostać przeprowadzone krótkie niezapowiedziane kolokwium, dotyczące przygotowania zadanej lektury.
Literatura
Bibliografia:
Ł. Afeltowicz, „Modele, artefakty, kolektywy. Praktyka badawcza w perspektywie współczesnych studiów nad nauką”, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2012
Z. Bauman, „Płynna nowoczesność”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2006 (fragmenty)
A. Burzyńska, M. P. Markowski, "Teorie literatury XX wieku. Podręcznik", Wydawnictwo Znak, Kraków 2006
J. Fiske, "Zrozumieć kulturę popularną", tłum. Katarzyna Sawicka, Wydawnictwo UJ, Kraków 2010 (pierwsze wydanie książki – 1989r.). Próba krytycznego odczytania tekstu lekturowego
E. Goffman, „Człowiek w teatrze życia codziennego”, tłum. Paweł Śpiewak, Helena Datner-Śpiewak, Warszawa 2011 (wybrane fragmenty).
M. Krajewski, "Są w życiu rzeczy... Szkice z socjologii przedmiotów", Fundacja Bęc_Zmiana,Warszawa2013 (fragmenty)
A. Lewicki, „Sztuczne światy. Postmodernizm w filmie fabularnym”, Wydawnictwo UWr, Wrocław 2007, s. 100-110.
A. Loomba, „Kolonializm/Postkolonializm”, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2011 (fragmenty)
M. McLuhan, „Zrozumieć media. Przedłużenie człowieka”, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2004 (fragmenty)
„Nikt nie rodzi się kobietą", wybór, wstęp i tłum. Teresa Hołówka, Warszawa 1982 (wybrane fragmenty)
J. Topolski, "Jak się pisze i rozumie historię. Tajemnice narracji historycznej", Warszawa 1996 (fragmenty)
B. Shallcross, „Rzeczy i Zagłada”, Universitas, Kraków 2010 (wybór)
A. Szpociński, "Miejsca pamięci : lieux de mémoire", Teksty Drugie nr 4 (112), 11-20/2008.
„Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów”, red. Ewa Bińczyk, Aleksandra Derra, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2014
"Zwierzęta i ich ludzie. Zmierzch antropocentrycznego paradygmatu", red. Dorota Łagodzka, Anna Barcz, IBL PAN, Warszawa 2018).
Szczegółowa bibliografia do poszczególnych tematów będzie podawana na zajęciach.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: