Wstęp do badań nad kulturą regionu 3224-D1WBKR
W toku zajęć zaprezentowane zostaną kluczowe kategorie teoretyczne i podejścia metodologiczne zaczerpnięte z historii idei oraz historii kultury, które tworzą fundament wiedzy dla specjalistów zajmujących się problematyką kulturową regionu.
Program obejmuje analizę refleksji nad Europą Środkowo-Wschodnią jako obszarem kulturowym, wraz z omówieniem kryteriów jego wyodrębniania. Przedstawione zostaną także wybrane koncepcje naukowe dotyczące takich zjawisk jak m.in. naród, nacjonalizm oraz formy i aspekty życia społecznego — m.in. państwo, społeczeństwo obywatelskie, religia i relacje wyznaniowe, rola inteligencji w strukturze społecznej, kultura narodowa i lokalna, tożsamość kulturowa, granice, wielokulturowość, opór społeczny, kontrkultura, kontestacja oraz instytucjonalizacja kultury.
Analiza tych zagadnień zostanie osadzona w kontekście najważniejszych nurtów i współczesnych koncepcji teoretycznych w badaniach nad historią kultury.
Proponowana tematyka bloków zajęciowych:
1) Wprowadzenie do historii kultury Europy Środkowo-Wschodniej (kluczowe kategorie teoretyczne, ramy chronologiczne i geograficzne regionu)
2) Wizje Europy i miejsce regionu w Europie – koncepcje Europy Środkowo-Wschodniej w naukach humanistycznych – perspektywy
3) Koncepcje Europy Środkowo-Wschodniej w naukach humanistycznych – kontrargumenty i dyskusja
4) Granice i przestrzeń kulturowa (granice geograficzne, polityczne i symboliczne, region jako przestrzeń kontaktów i napięć)
5) Naród, koncepcje narodu na wybranych przykładach
6) Rytuały i symbole w Europie Środkowo-Wschodniej (rola świąt, ceremonii i praktyk w kształtowaniu tożsamości, analiza symboliki)
7) Tożsamość (indywidualna, kulturowa, społeczna)
8) Religijność i relacje wyznaniowe (religia jako element kultury i identyfikacji, wpływ religii na życie społeczne)
9) Metropolie, miasta (wybrane przykłady w kontekście krajów regionu)
10) Opór społeczny (kontrkultura i kontestacja, formy sprzeciwu wobec władzy i norm społecznych – wybór
11) Rola inteligencji i elit kulturowych (ruchy intelektualne, literackie i ideowe w Europie Środkowo-Wschodniej – wybrane przykłady)
12) Kultura narodowa i lokalna (wybór: tradycje, folklor, literatura, teatr, film i muzyka w kontekście lokalnym i narodowym)
13) Analiza dzieł artystycznych i medialnych (film, teatr, literatura jako źródło poznania kultury regionu na wybranych przykładach)
14) Wielokulturowość i migracje (migracja a społeczeństwo)
15) Historia idei i teorie kultury (wybrane szkoły i koncepcje teoretyczne w kontekście regionu – wybrane przykłady)
Nakład pracy studenta:
Uczestnictwo w zajęciach w sali – 30 godzin (1 ECTS)
Przygotowanie do zajęć - 30 godzin (1 ECTS)
Przygotowanie pracy zaliczeniowej – 60 godzin (2 ECTS)
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza: absolwent zna i rozumie:
- w zaawansowanym stopniu terminologię nauk o kulturze z uwzględnieniem perspektywy badawczej Europy Środkowo-Wschodniej (kierunki, teksty, badacze z zakresu nauk o kulturze) i specyfiki rozwoju tych nauk w krajach regionu; zna terminologię dyscyplin pokrewnych, niezbędną w poznawaniu i rozumieniu zjawisk kultury krajów regionu (K_W02)
- w stopniu zaawansowanym specyfikę różnych modeli kultury w ujęciu antropologicznym (tradycyjna, szlachecka, mieszczańska, masowa), procesy ich transformacji i wzajemne powiązania oraz emanacje w sferze symbolicznej i semiotycznej, a więc w przestrzeni kultury i sztuki, literatury oraz historii krajów Europy Środkowo-Wschodniej (K_W03)
- w zaawansowanym stopniu zagadnienia dotyczące kształtowania się relacji narodowościowych i religijnych, społeczno-politycznych i gospodarczych w tym w zakresie tworzenia i rozwoju różnych form indywidualnej przedsiębiorczości w regionie Europy Środkowo-Wschodniej (K_W06)
- w zaawansowanym stopniu szeroko rozumiany kontekst interkulturowy; ma wiedzę o człowieku jako podmiocie konstruującym struktury społeczne i wytwory kulturowe, ma świadomość zasad ich funkcjonowania i wynikających stąd różnic w postrzeganiu życia społecznego przez przedstawicieli różnych narodowości, grup ideologicznych i wyznaniowych oraz różnie rozumianych mniejszości (K_W07)
- w zaawansowanym stopniu zasady działalności instytucji kultury i dziedzictwa narodowego oraz orientuje się we współczesnym życiu kulturalnym i jego uwikłaniach w dyskursy polityczne i społeczne przynajmniej dwóch wybranych krajów Europy Środkowo-Wschodniej (K_W10)
Umiejętności: absolwent potrafi:
- wyszukać, selekcjonować, analizować i wykorzystywać potrzebne mu informacje z różnych źródeł potrzebne do przygotowania przydzielonych zadań i lektur z zakresu badań kultury w regionie Europy Środkowo-Wschodniej (K_U01)
- rozwijać swoje umiejętności badawcze, samodzielnie zdobywać wiedzę, korzystając ze wsparcia opiekuna naukowego; umiejętnie formułować myśli, prezentować wyniki badań w postaci wypowiedzi ustnej lub pisemnej (różnego typu) na temat kultury regionu (K_U03)
- przeprowadzić krytyczną analizę wytworów kultury właściwych dla danej epoki w rozwoju dwóch wybranych krajów Europy Środkowo-Wschodniej; rozpoznać różne rodzaje wytworów kultury krajów Europy Środkowo-Wschodniej, przeprowadzić ich analizę, odróżniać różne perspektywy spojrzenia na rozwój kultury, mając świadomość istnienia różnic tożsamości kulturowych i kontekstu (K_U05)
- samodzielnie przygotować wypowiedź pisemną i ustną, w języku polskim i obcym, na wybrane tematy z zakresu problematyki krajów regionu w zwierciadle badań nad kulturą regionu i prezentować wyniki swojej pracy na forum grupy (K_U08)
Kompetencje społeczne: absolwent gotów jest do:
- określania priorytetów służących realizacji wyznaczonego przez siebie i innych zadania w zakresie zobowiązań społecznych (K_K03)
Kryteria oceniania
Zajęcia mają charakter konwersatorium.
Przedmiot kończy się zaliczeniem na ocenę. Zgodnie z programem studiów, oprócz bieżącego przygotowania do zajęć (czytanie lektur oraz opracowań) przewidziana jest także krótka praca pisemna na temat zadany przez prowadzącego.
Warunkiem dopuszczenia do zaliczenia przedmiotu jest obowiązkowa obecność na zajęciach. Zaliczenie obejmie weryfikację wiedzy z materiału omawianego na zajęciach w trakcie semestru.
Na końcową ocenę z przedmiotu składają się:
- merytoryczne odpowiedzi na pytania bieżące w trakcie zajęć na podstawie materiału, przygotowanie bieżące lektury (50%)
- praca pisemna (50%).
Skala ocen:
0%-49% - 2
50%-60% - 3
61%-70% - 3+
71%-80% - 4
81%-90% - 4+
91%-100% - 5
Dodatkowa wiedza - 5+
Na zajęciach prowadzący monitoruje aktywność, a z racji konwersatoryjnego charakteru zajęć - studenci zachęcani są do możliwie najaktywniejszego udziału w zajęciach. Na zajęciach także może zostać przeprowadzone krótkie niezapowiedziane kolokwium, dotyczące przygotowania zadanej lektury.
Sposób wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w pracach pisemnych i prezentacjach zaliczeniowych określają zapisy § 3 i 4 uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 roku. W związku z tym, że jedną z podstawowych umiejętności zdobywanych na kierunku studiów jest sprawne posługiwanie się polszczyzną pisaną, a w szczególności stylem naukowym, zabrania się wykorzystywania systemów sztucznej inteligencji do przygotowania, korekty i redakcji tekstów. Studenci mogą posługiwać się narzędziami SI tylko w sytuacjach, w których prowadzący dopuszcza ich użycie.
Literatura
Przykładowa bibliografia:
Milan Kundera, Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej, W.A.B., 2023
Josef Kroutvor, Europa Środkowa. Anegdota i historia, Świat Literacki, 1998.
Ernest Gellner, Narody i nacjonalizm, Warszawa 2009
Granice i ograniczenia. O doświadczeniu granic i ich przekraczaniu, pod red. Marka Szulakiewicza, Toruń 2010.
Szczegółowa bibliografia do poszczególnych tematów będzie podawana na zajęciach.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: