Kultura pogranicza: pogranicze polsko-rosyjskie 3224-6KPP-RZ
Skala zjawisk, zachodzących na pograniczu polsko-rosyjskim, nie pozwala na traktowanie tego pogranicza tylko jako względnie wąskiego pasa obszarów na zachód i wschód od granicy, dzielącej te kraje. Można, oczywiście, mówić o wpływach polskiej kultury na obszarach przygranicznych obwodu kaliningradzkiego, albo o rosyjskich wpływach na Białostocczyźnie. Lecz wzajemne wpływy wyraźnie widać zarówno w Moskwie, jak w Warszawie, a nawet na Syberii. Znaczenie i skala wzajemnego oddziaływania jest niewspółmiernie większa i nie sprowadza się do wpływów językowych i etnicznych, zachodzących na terenach przygranicznych.
W związku z powyższym za przedmiot naszych zajęć należy uznać raczej rozpatrzenie obszarów świadomości narodowych, które dzieli granica polskości i rosyjskości. Są to zagadnienia z dziedziny psychologii narodowej, uwzględniającej wpływ czynników geograficznych na kształt państwowości oraz stosunki pomiędzy dwoma państwami narodowymi, jak również podstawy religijne, kryteria cywilizacyjne i kulturowe. Kształtowanie tych procesów po jednej stronie w dużym stopniu oddziaływało na kształtowanie podobnych procesów po stronie drugiej. Można mówić o szczególnym znaczeniu oddziaływania tych cywilizacji na siebie, o wzajemnej inspiracji i o tym jak powstające sprzeczności sprzyjały rozwojowi świadomości narodowej każdej ze stron.
W ramach, określonych przez plan zajęć, podejmiemy próbę określenia kilku problemów, które w tym kontekście występują jako istotne. Rozpatrzenie tych zagadnień jest bardzo aktualne, szczególnie teraz, gdyż polepsza walory akustyczne przestrzeni, w której narody słyszą siebie nawzajem.
Rodzaj przedmiotu
Literatura
Emil Woracek, Europa Środkowo-Wschodnia a Rosja. W: Obcy - sąsiedzi - niechciani partnerzy, Poznań, Toruń 1995, s. 117-185.
Michał Głowiński, Język jako bariera. W: Polacy i Rosjanie, Warszawa 2002, s. 11-20.
Aleksander Lipatow, Słowiańszczyzna jako część składowa cywilizacji europejskiej. W: Rosja i Polska: konfrontacja i grawitacja, Toruń 2003, s. 411-419.
Zbigniew Bokszański, Stereotyp a obraz grupy etnicznej i narodowej. W: Zbigniew Bokszański, Stereotypy a kultura, Wrocław 1997, s. 107-122.
Ks. Czesław Stanisław Bartnik, Próba opisania narodu. W: Dusza polska i rosyjska, Warszawa 2004, s. 379-390.
Feliks Konieczny, Polska między Wschodem a Zachodem. W: Dusza polska i rosyjska, Warszawa 2004, s. 230-260.
Aleksander Lipatow, Narodowy - międzynarodowy - uniwersalny (świat natury i świat kultury. Na przykładzie polskiego pogranicza etnicznego). W: Rosja i Polska: konfrontacja i grawitacja, Toruń 2003, s. 21-26.
Andrzej Czarkowski, Polacy a sąsiedzi. Afilacje i dystanse interetniczne w świadomości zbiorowości pogranicza. W: Transgraniczność w perspektywie socjologicznej, Zielona góra, 1997, s. 53-62.
Aleksy Miller, Kresy wschodnie Rzeczypospolitej czy zachodnie rubieże rosyjskiego imperium. W: Polacy i Rosjanie, Warszawa 2002, s. 115-122.
Jerzy Holzer, Polska, Rosja i wojna 1920 roku. W: Polacy i Rosjanie, Warszawa 2002, s. 146-162.
Jacek Borkowicz, Ambiwalencja sąsiedztwa. Rosjanie w polskich oczach. Perspektywa historyczna. W: Polacy i Rosjanie, Warszawa 2002, s. 51-76.
Marek Kornat, Między wyobraźnią i wiedzą. Rosja w polskiej myśli historycznej X1X i XX wieku. W: Polacy i Rosjanie. Warszawa 2002, s. 34-50.
Natalia Fiłatowa, Polska w rosyjskiej myśli historycznej. W: Polacy i Rosjanie, Warszawa 2002, s. 21-33.
Nikołaj Trubeckoj, Spojrzenie na historię Rosji nie z Zachodu a ze Wschodu. W: Dusza polska i rosyjska, Warszawa 2004, s. 279-289.
Bogumił Jasienowski, O cywilizacji wschodnio-chrześcijańskiej. W: Dusza polska i rosyjska, Warszawa 2004, s. 269-278.
Jurij Piwowarow, Andrej Firsow, Rosja - państwo, naród imperium? W: Polacy i Rosjanie, Warszawa 2002, s. 189-207.
Iwan Sołoniewicz, Monarchia narodowa. W: Dusza polska i rosyjska, Warszawa 2004, s. 372-378.
Nikołaj Strachow, Fatalna sprawa, W: Dusza polska i rosyjska, Warszawa 2004, s. 76-85.
Konstantin Leontjew, Prawosławie i katolicyzm w Polsce. W: Dusza polska i rosyjska, Warszawa 2004, s. 92-99.
Jacek Salij OP, Złe i dobre strony polskiego mesjanizmu. W: Dusza polska i rosyjska, Warszawa 2004, s. 440-445.
Ks. Walerian Baranowski, Wielka tajemnica psychiki narodu Polskiego. W: Dusza polska i rosyjska, Warszawa 2004, s. 92-99.
Władimir Sołowjow, Idea rosyjska (fragmenty). W: Dusza polska i rosyjska, Warszawa 2004, s. 100-109.
Nikołaj Bierdiajew, Dusza rosyjska i polska. W: Dusza polska i rosyjska, Warszawa 2004, s. 146-150.
Aleksander Lipatow, Rosja i Polska: konfrontacja i grawitacja, Toruń 2003, s. 112-128.
Jerzy Kochanowski, Podróż do innego świata. Polskie reportaże z Rosji Radzieckiej 1922-1936. W: Polacy i Rosjanie, Warszawa 2002, s. 92-112.
Jan Parandowski, Bolszewizm i bolszewicy w Rosji. W: Dusza polska i rosyjska, Warszawa 2004, s. 200-206.
Klaus Zernack, Narodowe samoutwierdzenie Polski w konflikcie Wschód-Zachód. W: Klaus Zernack, Polska i Rosja. Dwie drogi w dziejach Europy, Warszawa, 2000, s. 606-617.
Wiktor Jerofiejew, Gdybym był Polakiem, W: Dusza polska i rosyjska, Warszawa 2004, s. 435-439.
Czesław Miłosz, Rosja. W: Dusza polska i rosyjska, Warszawa 2004, s. 391-407.
Aleksander Sołżenicyn, Rosja w zapaści, W: Dusza polska i rosyjska, Warszawa 2004, s. 408-420.
Klaus Zernack, Koniec podziału Europy, W: Klaus Zernack, Polska i Rosja. Dwie drogi w dziejach Europy, Warszawa, 2000, s. 647-660.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: