Prakseologia przekładu literackiego 3223-1UPPL
Program zajęć:
1. Pojęcie przekładu literackiego.
2. Przekład jako przestrzeń spotkania z Innym.
3. Tłumacz jako pośrednik między „własną” a „obcą” kulturą / językiem.
4. Wybór tekstów do przekładu: kanon a literackie upodobania tłumacza. Przekład klasyki i arcydzieł literackich.
5. Kwestia nieprzekładalności. Neologizmy.
6. Paratekst w pracy tłumacza: tytuł, przypisy, słowo od tłumacza.
7. Strategie przekładu: porównanie różnych wersji tłumaczeń tego samego tekstu (język polski, angielski, hiszpański).
8. Między przekładem a parafrazą.
9. Granice swobody tłumacza:
9.1. Tłumacz a autor: ingerencje autora w pracę tłumacza (casus Gombrowicza).
9.2. Tłumacz w roli autora: „inwencje” tłumacza (Borges i „The Urn Burial” Thomasa Browne’a).
9.3. Piętno epoki: manieryzm w pracy tłumacza (E.A.Poe w wersji leśmianowskiej).
10. Warsztat tłumacza: wywiady i komentarze samych tłumaczy (S.Barańczak, M.Słomczyński, Cz.Miłosz, K. Dedecius, Z.Chądzyńska, D. Borchardt, V.Nabokov, J.L.Borges).
11. Słowniki w pracy tłumacza („Przekład zaczyna się tam, gdzie kończą się słowniki”: Karl Dedecius)
12. Tłumacz wobec dwujęzyczności pisarza (Borges, Nabokov, Beckett).
13. Autor jako tłumacz: autorskie przekłady własnych tekstów. Tłumaczenie czy wersja tekstu?
14. Autor i jego tłumacze. Listy pisarzy do tłumaczy: Wisława Szymborska, Witold Gombrowicz, Julio Cortázar.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Poznanie rozmaitych strategii translatorskich.
Kryteria oceniania
Pisemna praca zaliczeniowa. Prezentacja wybranych przekładów na zajęciach.
Literatura
Analiza
1. T.S.Eliot w przekładzie Czesława Miłosza (wed. edycji Czas niepokoju. Antologia współczesnej poezji brytyjskiej i amerykańskiej, Criterion Books, NY 1958):
• The Waste Land (fragmenty: s.140-143, 160-162, 179 - „Nota tłumacza”). Inne przekłady ww. fragmentów (Adam Pomorski i Krzysztof Boczkowski).
Wersja pol.: http://chomikuj.pl/czytankopisanki/3.+Kultura/Literatura/Poezja/obca/T+S+Eliot+-+Ziemia+Ja*c5*82owa,13506612.pdf
Wersja ang.: http://www.gutenberg.org/files/1321/1321-h/1321-h.htm
• „Burnt Norton” z tomu Four Quartets (fragmenty: s. 190, 192-194, 196, 198).
2. Thomas Browne The Urn Burial w wersji Borgesa.
Ang.: http://ebooks.adelaide.edu.au/b/browne/thomas/hydriotaphia/
3. E.A.Poe The Fall of the House of Usher: wersje polskie (Bolesław Leśmian i Stanisław Wyrzykowski), hiszpańska (Julio Cortázar) i francuska (Charles Baudelaire).
Pol: http://pl.wikisource.org/wiki/Opowie%C5%9Bci_nadzwyczajne/Zag%C5%82ada_Domu_Usher%27%C3%B3w
Ang.: http://www.ibiblio.org/ebooks/Poe/Usher.pdf
Hiszp.: http://www.ciudadseva.com/textos/cuentos/ing/poe/la_caida_de_la_casa_usher.htm
4. James Joyce: ostatnia strona Ulissesa w wersji Macieja Słomczyńskiego i J.L.Borgesa.
Hiszp.: http://elmalpensante.com/index.php?doc=display_contenido&id=986
Ang.: http://www.planetpdf.com/planetpdf/pdfs/free_ebooks/Ulysses_NT.pdf
Pol.: http://chomikuj.pl/conti72/bajki-wiersze%28czytane%29/lektury/James+Joyce+-+Ulisses,193736771.pdf
5. Jorge Luis Borges w przekładach angielskich:
5.1. Borges - pisarz anglojęzyczny: „Two English Poems”
http://cronopoemas.blogspot.com/2013/02/two-english-poems-jorge-luis-borges.html
• Przekład polski (Leszek Engelking)
• Przekład hiszpański
5.2. Autobiographical Essay: angielski oryginał a wersje polskie (Zofia Chądzyńska i Adam Elbanowski).
5.3. The Book of Imaginary Beings (angielski “oryginał”).
https://sjsucommprofs.pbworks.com/f/Borges+Book+of+Imaginary+Beings.pdf
5.4. Poezja Borgesa w angielskich przekładach: wersje angielskie wiersza „Ars poetica” i „Poematu o darach” (Twórca).
5.5. Polemiki wokół przekładów prozy Borgesa na angielski, na przykładzie utworu „Borges i ja” z tomu Twórca (przekład Normana Thomasa di Giovanni i Andrew Hurleya). http://anagrammatically.com/2008/08/14/hurleys-inelegant-borges-an-exegesis-part-i/
6. Witold Gombrowicz po angielsku (http://www.gombrowicz.net/-Witold-Gombrowicz-English-version-.html): fragmenty (Ferdydurke, Trans-Atlantyk, Kosmos, Pornografia).
• Fragment rozdz. I Ferydurke : wersja ang. (tłum. D.Borchardt) i autorska wersja hiszp. (tłum. W.Gombrowicz)
7. Wisława Szymborska:
• wybór wierszy w tłumaczeniu Stanisława Barańczaka i Clare Cavanagh. („Nic dwa razy”, „Kot w pustym mieszkaniu”, „Rzeka Heraklita”).
8. Zbigniew Herbert:
• „Pan Cogito” / Mr. Cogito” (John and Bogdana Carpenter; Czesław Miłosz).
• „Dusza Pana Cogito” / „Mr. Cogito’s soul” (dwie wersje ang.) / „El alma de Don Cogito”.
• “Pan Cogito - powrót” / “Mr. Cogito - the Return” (John Carpenter and Bogdana Carpenter)
9. Julio Cortázar.
• „Continuidad de los parques”: analiza tekstu i porównanie przekładów („Ciągłość parków”, „The Continuity of Parks”, „Continuity of the Parks”).
10. Vladimir Nabokov „Symbols and Signs”: przekład Leszka Engelkinga („Sygnały i symbole” w: V. Nabokov Kęs życia i inne opowiadania, T. II, Muza, Warszawa 2009).
11. Tłumacze o przekładach;
• Karl Dedecius (http://kpbc.umk.pl/Content/56804/wsrod.pdf)
• Jorge Luis Borges (http://books.google.pl/books?id=Ja525io_lW4C&printsec=frontcover&hl=pl#v=onepage&q&f=false)
• Danuta Borchardt (Translating Gombrowicz: (http://www.raintaxi.com/online/2010spring/borchardt.shtml)
• Vladimir Nabokov (http://www.newrepublic.com/article/books-and-arts/the-art-translation)
• Norman Thomas di Giovanni (Translating Borges: http://www.digiovanni.co.uk/borges.htm)
12. Autor i jego tłumacze. Listy pisarzy do tłumaczy:
• Korespondencja między Wisławą Szymborską a tłumaczami: Karl Dedecius, Stanisław Barańczak, Pietro Marchesani (na podstawie archiwów z Fundacji Szymborskiej w Krakowie i Archiwum Dedeciusa w Słubicach).
• Korespondencja między Witoldem Gombrowiczem a Sergio Pitolem, 1966-1968 (Yale University, Beinecke Rare Book and Manuscript Library).
• Listy Julio Cortázara do Laure Bataillon, Gregory Rabassa, Paul Blackburn (Cartas 1937-1984, Alfaguara 2000- 2012).
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: