Historia Ukrainy 3222-10HU2K
1. Wykład wprowadzający. Omówienie takich pojęć jak Ruś, Ukraina, Europa Środkowo-Wschodnia, Europa Środkowa.
2. Zarys teorii o miejscu pochodzenia Słowian i czasie ich wejścia na arenę historii. Plemiona wschodniosłowiańskie, ekspansja słowiańska. Koczownicy - Hunowie, Awarowie, Chazarzy, Bułgarzy, Pieczyngowie i Połowcy.
3. Początki Rusi Kijowskiej w "Powieści minionych lat" i źródłach bizantyjskich. Teoria normańska.
4. Pierwsi władcy Rusi Kijowskiej, zasięg ich panowania, stosunki z Bizancjum. Wpływy chrześcijaństwa, chrzest Olgi. Chrzest Włodzimierza i jego znaczenia dla dalszych dziejów i rozwoju Rusi.
5. Jarosław Mądry i szczyt potęgi Rusi Kijowskiej. Rozwój kultury, Kościoła i prawodawstwa pod bizantyjskimi wpływami. Stosunki społeczne. Zarodki upadku naddnieprzańskiego państwa. Rozbicie dzielnicowe. Narastanie trudności i potęgujący się rozpad państwa. Wojny wewnętrzne. Ostatni dwaj wielcy władcy - Włodzimierz Monomach i Mścisław, próby zjednoczenia państwa.
6. Rozpad Rusi Kijowskiej w XII i XIII w. Najazd Mongołów, upadek Kijowa. Skutki tej katastrofy dla państwowości, kultury i Kościoła ruskiego. Księstwo Halicko-Wołyńskie. Odrodzenie w upadku. Znaczenie rządów Romana i Daniela dla dziejów Rusi i narodu ruskiego. Upadek i wchłonięcie ziem halicko-wołyńskich przez Litwę i Polskę.
7. Organizacja ziem ruskich pod panowaniem polskim i ich dzieje do unii polsko-litewskiej w 1385 r. Przyjmowanie wpływów polskich, kształtowanie się stanu szlacheckiego na Rusi, samorządność miast. Położenie ziem ukraińskich w Wielkim Księstwie Litewskim. Unia Lubelska 1569 r., postawa Wołynian i Kijowian na sejmie lubelskim 1569. Znaczenie unii dla dziejów ziem ukraińskich.
8. Historia Rusi Kijowskiej a historia Rosji. Różnice a sposoby przedstawiania dziejów tych ziem w czasach rosyjskich i radzieckich.
9. Geneza Kozaczyzny.
10. Unia brzeska w 1596 r., jej geneza, sobory w Brześciu, polemika międzywyznaniowa. Starania o przywrócenie hierarchii prawosławnej i jej położenie za Wazów. Rozwój nauki i kultury na Ukrainie - Akademia Kijowsko-Mohylańska i inne placówki oświatowe.
11. Położenie Kozaków w Rzeczypospolitej od końca XVI w. Powstania kozackie. Wielkie powstanie Chmielnickiego w 1648 r. i jego geneza. Przebieg powstania. 1654 - poddanie się Moskwie, wojna polsko-rosyjska. 1667 - rozejm w Andruszowie i podział Ukrainy.
12. Okres ruiny. Paweł Tetera, Piotr Doroszenko a hetmani z rosyjskiego Lewobrzeża. Epoka turecka na Prawobrzeżu. Pokój w Karłowicach i ziemie ukraińskie w okresie wielkiej wojny północnej. Iwan Mazepa - zdrajca czy bohater ukraiński? Bitwa pod Połtawą. Represje carskie, likwidacja autonomii Lewobrzeża. Ostatnie Sicze i ich likwidacja przez carycę Katarzynę. Ziemie ukraińskie w Polsce w XVIII w. - hajdamaczyzna. Koliszczyzna. Kultura i piśmiennictwo ukraińskie w XVIII stuleciu.
13. Różnice w położeniu ziem ukraińskich w państwie carów i w Austrii. Różnice w rozwoju kultury, gospodarki i świadomości narodowej. Pierwsza fala narodowego odrodzenia na Ukrainie rosyjskiej. Bractwo Cyryla i Metodego. "Ruska Trójca". Ukraiński ruch narodowy.
14. Galicyjski Piemont po upadku Wiosny Ludów. Represje połowy XIX w. nad Dnieprem i napływ ukraińskich działaczy narodowych do Galicji. Stosunki z Polakami. Formowanie się elit ukraińskich w Galicji na forum działalności Galicyjskiego Sejmu Krajowego. Pierwsza wojna światowa i walka o niepodległość (1917-1920). Walki z Polakami i bolszewikami.
15. Ziemie ukraińskie i położenie ludności ukraińskiej w państwie polskim i w ZSRR. Wielkie represje stalinowskie i wielki głód. II wojna światowa i wybory pomiędzy dwoma totalitaryzmami. Ukraińska Powstańcza Armia. Terror stalinowski po wojnie, opór UPA. Emigracja ukraińska.
16. Rzut oka na Ukrainę powojenną i jej dzieje pod panowaniem ZSRR. Odzyskanie niepodległości w 1991.
Rodzaj przedmiotu
Literatura
1. Eryk Lassota i Wilhelm Beauplan, Opisy Ukrainy, pod red. Z. Wójcika, Warszawa 1972
2. Bagalij D., Istorija Slobidskoj Ukrainy, Charkiv 1993
3. Dylągowa H. , Dzieje Unii Brzeskiej, Warszawa-Olsztyn 1996
4. Dzieło chrystianizacji Rusi Kijowskiej i jego konsekwencje w kulturze Europy, red. R. Łużny, Lublin 1998
5. Chojnowski A., Ukraina, Warszawa 1997
6. Chynczewska-Hennel, Świadomość narodowa szlachty ukraińskiej i Kozaczyzny od schyłku XVI do połowy XVII w., Warszawa 1985
7. Fedoruk J., Miżnarodna diplomatija i politika Ukrainy 1654-1657, Lviv 1996
8. Galićko-Volinska derzava. Peredumovi viniknennja, istorija, kultura, tradicii, tezi dopovidiej ta povidomlen. Miźnarodna naukova konferencija. Galić 19-21 serpnja 1993
9. Godlowski K., Spór o Słowian, [w:] "Narodziny średniowiecznej Europy", pod red. H. Samsonowicza, Warszawa 1999, s. 52-85
10. Gumiłow L., Od Rusi do Rosji. Szkice z historii etnicznej, Warszawa 1996
11. Halecki O., Od unii florenckiej do unii brzeskiej, t. 1-2, Lublin-Rzym 1997
12. Halecki O., Historia Europy - jej granice i podziały, Lublin 1994
13. Hrusewski M., Istorija Ukrajiny-Rusy, t. I-X, Kijów-Lwów 1898-1936 (reprint Kijów 1991-1998)
14. Hrycak J., Historia Ukrainy 1772-1999, Lublin 2000
15. Jakovenko N., Historia Ukrainy do końca XVIII wieku, Lublin 2000.
16. Javornickyj D., Istorija zaporoskich Kozakiv w troch tomach, Kijiw 1990-1991
17. Kogut Z., Rosijskij centralizm i ukrainska avtonomija. Likvidacija getmanśćiny 1760-1830, Kijyw 1996
18. Kowalska H., Kultura staroruska XI-XVI w. Tradycja i zmiana, Kraków 1988
19. Mokry Wł., Od Iłariona do Skoworody. Antologia poezji ukraińskiej XI-XVIII w., Kraków 1996
20. Naumow A., Wiara i historia. Z dziejów literatury cerkiewno-słowiańskiej na ziemiach polsko-litewskich, Kraków 1996
21. Paszkiewicz H., Początki Rusi, Kraków 1996
22. Pateryk Kijowsko-Pieczerski, czyli opowieść o świętych ojcach w pieczarach kijowskich położonych, opr. I przekład L. Nodzyńska, Wrocław 1993
23. Powieść minionych lat, przekł., komentarz F. Sielicki, Wrocław 1968
24. Radyszewskyj R., Polskojęzyczna poezja ukraińska od końca XVI do początku XVIII wieku, Kraków 1996
25. Runciman S., Schizma wschodnia, Warszawa 1983.
26. Serczyk W.A., Hajdamacy, Kraków 1978
27. Serczyk W. A., Historia Ukrainy, (wydanie drugie poprawione i rozszerzone), Wrocław 1990 (bez XX wieku)
28. Serczyk W. A., Na dalekiej Ukrainie, Kraków 1984
29. Serczyk W. A., Na płonącej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny 1648-1651, Warszawa 1998
30. Teologia i kultura duchowa Starej Rusi, pod red. W. Hryniewicza, Lublin 1993
31. Torzecki R., Kwestia ukraińska w Polsce w latach 1923-1929, Kraków 1997
32. Tyszkiewicz L., Słowianie w historiografii antycznej do połowy VI wieku, w: "Acta Universitatis Wratislaviensis", seria Historia LV, Wrocław 1992
33. Tyszkiewicz L., Słowianie w historiografii wczesnego średniowiecza od połowy VI do połowy VII w., tamże, Historia LXIII, Wrocław 1994
34. Ukrainśki humanisty epochi Vidrodżennia, cz. 1-2, red V.M. Micik, Kyjiv 1995
35. Wagilewicz J. D., Pisarze polscy Rusini, wraz z dodatkiem: pisarze łacińscy - Rusini, przygotował R. Radyszewskyj, Przemyśl 1996
36. Wójcik Z., Dzikie Pola w ogniu. O Kozaczyźnie w dawnej Rzeczypospolitej, wyd. III, Warszawa 1968.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: