Wstęp do retoryki 3221-S2-FBA-WR11
Konwersatorium trwa 1 semestr. Podstawowym celem nauczania tego przedmiotu jest zapoznanie studentów z elementami retoryki, a także teorii retorycznej, poetyki i krytyki tekstu. Jednym z ważniejszych zagadnień tego kursu jest powstawanie modelu praktycznego wykorzystania zasad retorycznych w języku białoruskim poprzez analizę filozofii życia i sposobu myślenia pod wpływem czynników kulturowych. Kurs zajęć przewiduje wykorzystanie także elementów wiedzy o folklorze, historii sztuki, filozofii i muzyki, niezbędnych do nabycia kompetencji retorycznych.
Treści kształcenia:
- Retoryka – historia i definicja; historyczne początki retoryki; źródłosłów i znaczenie terminu „retoryka”; mówca jako vir bonus dicendi peritus; praktyczne zastosowania i znaczenie retoryki;
- Kultura słowa – poprawność gramatyczna, bogactwo w zakresie leksyki i frazeologii oraz zróżnicowania stylistyczne, poprawność wymowy (fraza, intonacja, akcent), narządy mowy i ich czynności, błędy językowe;
- Retoryka, erystyka i sofistyka; perswazja versus manipulacja, etyka słowa
retoryka jako sztuka, zasady retoryki klasycznej;
- Sztuka stawiania pytań, typologia pytań, rola tzw. pytań retorycznych;
- Pojęcie tropów i figur retorycznych;
- Retoryka w białoruskiej kulturze;
- Język ciała, gesty i mimika mówcy;
- Wizerunek i osobowość w retoryce;
- Techniki przekonywania, sposoby prowadzenia dyskusji; manipulacja retoryczna;
- Współczesna retoryka w kulturze białoruskiej;
- budowanie przemówienia i wykorzystywanie technik retorycznych;
- pojęcie "nudnego" i "ciekawego" przemówienia (mówcy), metody ubarwiania retorycznego.
Nakład pracy studenta:
Łączna wartość punktów ECTS = 3 (1 semestr):
- konwersatorium (godziny kontaktowe) – 30 godz.
Tematyka kursu:
- retoryka
Formy pracy:
- czytanie i analiza samodzielnie w domu tekstów, omawianych na zajęciach
- dyskusja nad kwestiami retorycznymi
- praca zespołowa z uwzględnieniem różnych ról
- analizy tekstów
- oglądanie materiałów wideo
- wyjścia do kina i teatru, analiza
- wyjazdy poznawcze
W przypadku braku możliwości prowadzenia zajęć w formie stacjonarnej zajęcia będą się odbywać przy użyciu narzędzi komunikacji na odległość, najprawdopodobniej Google Meet, Zoom oraz innych zalecanych przez UW.
Metody pracy: aktywizujące (dyskusja dydaktyczna, „burza mózgów); programowane (z użyciem komputera), plenerowe (kino, teatr, prezentacje, wycieczki).
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
W zakresie wiedzy student:
- ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu retoryki w systemie nauk (K_W01);
- zna podstawową terminologię z zakresu retoryki (K_W02);
- zna podstawowe nurty retoryki w ujęciu współczesnym i historycznym (K_W04);
- potrafi przeprowadzić analizę komparatystyczną tekstów retorycznych (K_W07);
- wykazuje się znajomością głównych wydarzeń politycznych i zjawisk społecznych na Białorusi (K_W04);
- zna osiągnięcia artystyczne i intelektualne omawianych epok. Zna najważniejsze instytucje państwowe i społeczne funkcjonujące współcześnie na Białorusi (K_W07);
W zakresie umiejętności student:
- potrafi dokonać przekrojowych analiz wybranych zagadnień (K_U01);
- posiada elementarne umiejętności badawcze w zakresie retoryki i kultury Białorusi stanowiących przedmiot badań (K_U02);
- potrafi rozpoznawać charakterystyczne elementy retoryki Białorusi oraz właściwie zinterpretować zachodzące przemiany społeczno-historyczne w odniesieniu do obszaru języka białoruskiego (K_U05);
- potrafi wykorzystać podstawową wiedzę teoretyczną i pozyskiwać dane do analizowania konkretnych zjawisk społecznych przy użyciu autentycznych tekstów źródłowych; charakteryzuje podstawowe zasady współczesnych ustrojów Białorusi; rozpoznaje najważniejsze postacie współczesnego życia publicznego; wykazuje znajomość świata mediów białoruskich; charakteryzuje podstawowe współczesne problemy społeczne i religijne Białorusi (S_U02);
W zakresie postaw student:
- jest gotów do współdziałania i pracy w grupie, przyjmując w niej różne role i dbając o przestrzeganie zasad komunikacji w języku białoruskim (K_K01);
- potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania (K_K03);
- jest gotów do adekwatnego identyfikowania i rozstrzygania dylematów komunikacji w języku białoruskim i polskim, spowodowanych asymetrią systemów językowych i różnicami kulturowymi (K_K04);
- jest otwarty na różnice międzykulturowe i wykazuje zainteresowanie nimi (K_K05).
- jest gotów do uczestnictwa w życiu kulturalnym Polski, Białorusi na rzecz wzajemnego promowania kultur poprzez nowoczesne formy i środki przekazu (K_K06);
- ma świadomość odpowiedzialności za przekazywaną wiedzę nie tylko dotyczącą języka białoruskiego, ale również aspektów kulturowych, literackich i realiów obszaru języka białoruskiego (S_K06).
Kryteria oceniania
Ocena ciągła na podstawie:
- obecności (dopuszczalne 2 nieobecności);
Student ma prawo do 2 nieusprawiedliwionych nieobecności, każda następna wymaga złożenia usprawiedliwienia. O uznaniu nieobecności decyduje wykładowca. Przekroczenie nieobecności usprawiedliwionych i nieusprawiedliwionych na 50% zajęć może być podstawą do niezaliczenia przedmiotu. Warunki zaliczenia przedmiotu w terminie poprawkowym są takie same jak w terminie I.
- przygotowania do zajęć (przeczytanie zadanych tekstów, otwartość do dyskusji, wygłoszenie 1 referatu);
- jakości pracy na zajęciach (odpowiedzi na pytania, aktywna dyskusja);
- terminowości oddawania zleconych prac;
- testów śródsemestralnych (2 testy) sprawdzających znajomość z przekazaną wiedzą
- zaliczenia końcowego testu pisemnego lub dyskusja ustna w zakresie przedstawionych tematów.
- projekt końcowy
Kryteria oceniania:
1. Kryteria oceniania testów:
- ocena dostateczna (3,0) po uzyskaniu 12 z 20 punktów tzn. prawidłowe odpowiedzi na pytania w teście (12 z 20);
- ocena dobra (4,0) po uzyskaniu 15 z 20 punktów tzn. prawidłowe odpowiedzi na pytania w teście (15 z 20);
- ocena bardzo dobra (5,0) po uzyskaniu 18 z 20 punktów tzn. prawidłowe odpowiedzi na pytania w teście (18 z 20).
2. Kryteria bieżącej oceny aktywności:
Za aktywny udział w każdych zajęciach student otrzymuje ocenę cząstkową "+". Na koniec semestru "+" są sumowane.
Ocena aktywności za cały semestr obliczana jest w proporcji do najwyższej liczby “+” uzyskanej przez najlepszego studenta w następujący sposób:
0-25% najwyższej liczby punktów – 2 (ndst)
25-50% najwyższej liczby punktów – 3 (dst)
50-75% najwyższej liczby punktów – 4 (db)
75-100% najwyższej liczby punktów – 5 (bdb)
3. Kryteria oceny semestralnych sprawdzianów pisemnych:
kryteria uzyskania oceny dostatecznej (3,0):
- student udzielił odpowiedzi na połowę spośród zaproponowanych pytań problemowych;
- odpowiedzi odnosiły się tylko ogólnie zadanych pytań, znalazły się w nich liczne elementy zbędne (nie na temat);
- stanowisko studenta wobec postawionego w pytaniu problemu zostało zaznaczone jedynie pośrednio;
- student przytoczył dyskusyjne/wątpliwe argumenty na poparcie swej odpowiedzi;
- w swej argumentacji student wykazał się znajomością podstawowej faktografii, przytoczył niewiele konkretnych faktów, nazwisk, pojęć, liczb; zdarzały się liczne błędy merytoryczne;
- wypowiedź studenta została sformułowana z licznymi błędami językowymi, choć przekaz pozostał zrozumiały.
kryteria uzyskania oceny dobrej (4,0):
- student udzielił odpowiedzi na większość zaproponowanych pytań problemowych;
- odpowiedzi odnosiły się wprost do zadanych pytań, choć znalazły się w nich również elementy zbędne (nie na temat);
- z pracy wynika, jakie jest własne stanowisko studenta wobec postawionego w pytaniu problemu;
- student poparł swoje stanowisko co najmniej dwoma argumentami, nie do końca trafnymi;
- w swej argumentacji student wykazał się dobrą znajomością faktografii, przytoczył kilka konkretnych faktów, nazwisk, pojęć, liczb; zdarzały się błędy merytoryczne;
- wypowiedź studenta została sformułowana z dbałością o zasady poprawności językowej, choć zdarzały się błędy językowe.
kryteria uzyskania oceny bardzo dobrej (5,0):
- student udzielił odpowiedzi na wszystkie zaproponowanych pytań problemowych;
- odpowiedzi były na temat, odnosiły się wprost do zadanych pytań;
- student jasno sformułował swoje stanowisko wobec postawionego w pytaniu problemu;
- student poparł swoje stanowisko kilkoma rzeczowymi argumentami;
- w swej argumentacji student wykazał się bardzo dobrą znajomością faktografii, przytoczył konkretne fakty, nazwiska, pojęcia, liczby;
- wypowiedź studenta została sformułowana z zachowaniem zasad poprawności językowej.
4. Kryteria uzyskania oceny semestralnej:
Ocena z przedmiotu obejmuje:
- 30% - ocena ciągła, czyli bieżące przygotowanie do zajęć (obecność, aktywny udział w zajęciach, wykonywanie prac domowych, kartkówki);
- 40% - 2 testy kontrolne (każdy test po 20%);
- 30% - 1 test końcowy lub dyskusja ustna.
Skala ocen:
99% -100% - 5!
98% - 91% - 5
90% - 86% - 4,5
85% - 76% - 4
75% - 71% - 3,5
70% - 60% - 3
poniżej - 2 (nie zaliczone)
Literatura
Arystoteles, Retoryka, przełożył, wstępem i komentarzem opatrzył H. Podbielski, Warszawa
1988.
Blumenberg H., O aktualności retoryki w wymiarze antropologicznym, przekł. W. Lipnik, w:
Blumenberg H., Rzeczywistości, w których żyjemy. Rozprawy i jedno przemówienie, Warszawa 1997, s.
98-129.
Bogołębska B., Studia o stylistyce i retoryce, Zgierz 2001.
Bralczyk J., Język na sprzedaż. Warszawa 1996
Bralczyk J.: Język propagandy politycznej w latach 90, Warszawa 2003
Bralczyk J., Język polityki i polityków. W: O zagrożeniach i bogactwie polszczyzny. Red. J.
Miodek. Wrocław 2004
Cichocka H., Mimesis i retoryka w traktatach Dionizjusza z Halikarnasu a tradycja
bizantyńska, Warszawa 2004.
Cooper, J. P., Sprawne porozumiewanie się. 114 scenariuszy ćwiczeń z mówienia i słuchania,
tł. Agata Tomaszewska, Warszawa 1994
Emrich B., Topika i topoi, przekł. J. Koźbiał. „Pamietnik Literacki” 1977, z. 1.
Fish S.E., Interpretacja, retoryka, polityka, Kraków 2002.
Fras J., Dziennkarski warsztat językowy, Wrocław 1999
Język w mediach masowych. Red. J. Bralczyk, K. Mosiołek – Kłosińska, Warszawa 2001
Korolko M., Sztuka retoryki: przewodnik encyklopedyczny, wyd. 2 rozsz. , Warszawa 1998.
Lausberg H., Retoryka literacka: podstawy wiedzy o literaturze, przeł., oprac. i wstępem
opatrzył A. Gorzkowski, Bydgoszcz 2002.
Lemmermann H.: Komunikacja werbalna. Szkoła retoryki. Wrocław 1999
Lewiński P.H., Retoryka reklamy, Wrocław 1999.
Lichański J.Z., Retoryka: od średniowiecza do baroku: teoria i praktyka, Warszawa 1992.
Lichański J.Z., Co to jest retoryka? Kraków 1996.
Lichański J.Z., Retoryka: od renesansu do współczesności: tradycja i innowacja, Warszawa
2000.
Lichański J.Z., Retoryka w Polsce: studia o historii, nauczaniu i teorii w czasach I
Rzeczypospolitej, Warszawa 2003.
Manipulacja w języku. Red. P. Krzyżanowski, P. Nowak. Lublin 2004
Nietzsche F., Przedstawienie retoryki starożytnej, przekł. Bogdan Baran, w: Nietzsche 1900-
2000, pod red. Artura Przybysławskiego, Kraków 1997, s. 15-43
Obremski K., Retoryka dla studentów historii, politologii i dziennikarstwa, Toruń 2004.
Perelman C., Imperium retoryki, Warszawa 2002.
Pisarek W., Słowa między ludźmi. Warszawa 1985
Pisarek W., Nowa retoryka dziennikarska. Kraków 2002.
Płuciennik J. Retoryka wzniosłości w dziele literackim, Kraków 2000.
Retoryka a tekst literacki 1-2, red. M. Hanczakowski, J. Niedźwiedź, Kraków 2003.
Retoryka dziś - teoria i praktyka. Pod red. R. Przybylskiej i W. Przyczyny, Kraków 2001.
Retoryka i badania literackie: rekonesans, red. nauk. J.Z. Lichański, Warszawa 1998.
Rusinek M. , Między retoryką a retorycznością, Kraków 2003.
Rusinek M., Załazińska A., Retoryka podręczna czyli jak wnikliwie słuchać i przekonująco
mówić, Kraków 2005.
Skowronek K., Reklama. Studium pragmalingwistyczne. Kraków 1993
Suchoń W., Prolegomena do retoryki logicznej, Kraków 2005.
Skwara M, O "miejscach" retorycznych, Pamiętnik Literacki LXXXIII, 1992, z. 2, ss. 138 -
155.
Skwara M., O Arystotelesowskiej teorii dowodzenia retorycznego, Pamiętnik Literacki
LXXXV, 1994, z. 4, ss. 130 - 152.
Skwara M., Entymemat - zapomniana kategoria historii i teorii literatury, w: Retoryka dziś -
teoria i praktyka. Pod red. R. Przybylskiej i W. Przyczyny, Kraków 2001, ss. 365 - 400.
Szymanek K., Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny. Warszawa 2001.
Tekst w mediach. Pod red. K. Michalewskiego. Łódź 2002
Turasiewicz R., Życie polityczne w Atenach V i IV w. przed n.e. Wrocław - Warszawa -
Kraków 1968.
Turasiewicz R., Demostenes, Wybór mów. Wrocław - Warszawa - Kraków 1991.
Volkmann R., Wprowadzenie do retoryki Greków i Rzymian, przekł. L. Bobiatyński,
Warszawa 1995.
Zaniewska T., Retoryka szkolna. Polskie tradycje i doświadczenia dziewiętnastowieczne,
Białystok 1991.
Ziomek J., Retoryka opisowa, Wrocław 1990.
Zwoliński A.: Słowo w relacjach społecznych. Kraków 2003
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: