Seminarium magisterskie IV 3221-S2-FBA-SEM22
Na seminarium omawiane są zależności między językiem a tożsamością człowieka w warunkach społecznej wielojęzyczności ze szczególnym uwzględnieniem różnic w sferach użycia dwóch języków państwowych: białoruskiego i rosyjskiego. Język rosyjski występuje przede wszystkim jako język administracji, a białoruski - język sfery stosunków rodzinno-bytowych. Języki te są nośnikami tożsamości kulturowej, regionalnej, klasowej, lecz nie narodowej. Jednak literacka białoruszczyzna jest odbierana obecnie jako nośnik wartosci narodowych, daje poczucie narodowej godności i niezależności od Rosji.
Niewątpliwie jednym z elementów życia duchowego jest praktyka religijna, przy czym w różnych konfesjach inną rolę pełni język białoruski, który jest podstawowym językiem w Kościele unickim, istotne miejsce zajmuje w Kościele katolickim, natomiast w Kościele protestanckim i w Cerkwi prawosławnej nie zajął dotychczas należnego mu miejsca. Problem języków narodowych w praktyce religijnej szczególnie wyraźnie można zaobserwować na pograniczach etniczno-kulturowych, np. polsko-białorusko-litewskim.
Dużą i prężnie działającą mniejszością narodową na Białorusi oraz w krajach sąsiednich (na Litwie i Ukrainie) jest mniejszość polska. Prowadzone badania dialektologiczne i onomastyczne wykazały wyraźne różnice w prowieniencji narodowościowej polskiej ludności na kresach północnych i południowych. Ludność polska na Ukrainie wywodzi się z grup etnicznie polskich, przybyłych z Polski etnicznej, które wchodząc w kontakt z językiem ukraińskim stopniowo ulegały asymilacji. Z kolei polska ludność na Białorusi i Litwie wywodzi się z grup etnicznych białoruskich i litewskich, które z czasem uległy polonizacji, przy czym niejednokrotnie ludność litewska na drodze do polskości przeszła przez etap białorutenizacji.
Procesy interferencyjne są wyraźnie obserwowane w mowie społeczności litewskiej w Polsce. Litwini mieszkający w okolicach Puńska i na Suwalszczyźnie są bilingwalni, jednak sfery używania obu języków są wyraźnie rozgraniczone. Język litewski służy mieszkańcom do kontaktów z osobami litewskojęzycznymi, a polski do porozumiewania się z ludnością polskojęzyczną.
Bardzo ciekawa sytuacja językowa występuje na Łotwie, a szczególnie w rejonie krasławskimi, gdzie przeważa ludność słowiańska. Współwystępują tam języki: łotewski, rosyjski, białoruski i polski.
Stopień interferencji językowej na różnych pograniczach Białorusi jest uzależniony od bardzo wielu czynników, które są szczegółowo omawiane na zajęciach.
Rodzaj przedmiotu
Wymagania (lista przedmiotów)
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu przedmiotu student:
1. WIEDZA:
- ma pogłębioną wiedzę o roli Białorusi we współczesnym świecie i rozumie jej wpływ na kształtowanie się białoruskiej literatury i języka
- rozumie specyfikę języka lub literatury białoruskiej w odniesieniu do innych języków lub literatur
- zna i rozumie podstawowe pojęcia i zasady z zakresu prawa autorskiego oraz konieczność zarządzania zasobami własności intelektualnej
2. UMIEJĘTNOŚCI:
- potrafi analizować dzieła literackie z wykorzystaniem różnych źródeł i sposobów oraz interpretować ich znaczenie
- potrafi sporządzać samodzielne analizy literackie lub lingwistyczne o charakterze porównawczym z wykorzystaniem odpowiednich metod i narzędzi badawczych
- potrafi rozpoznać najważniejsze białoruskie dzieła literackie, w tym w sposób szczegółowy powstałe od lat 80. XX wieku i dokonać ich krytycznej analizy i interpretacji
- potrafi ocenić znaczenie dorobku poszczególnych twórców literatury białoruskiej na tle światowego procesu historyczno-kulturowego
- potrafi wykorzystywać poszerzoną terminologię literacką w procesie analizy utworów
- umie wykorzystać w procesie interpretacyjnym metody badawcze różnych szkół teoretycznych
- potrafi prezentować poglądy badaczy dotyczące literatury białoruskiej i języka białoruskiego i formułować wnioski oraz tworzyć syntetyczne podsumowania dotyczące rozwoju literatury i języka
- posiada rozbudowaną umiejętność formułowania opinii krytycznych o wytworach kultury białoruskiej w oparciu o badania w poszczególnych dziedzinach i własne doświadczenie
- potrafi wykorzystywać rozszerzone terminy translatologiczne w procesie analizy przekładów z języka polskiego na białoruski i z białoruskiego na polski
- potrafi przygotowywać samodzielne analizy przekładów z języka polskiego na białoruski i z białoruskiego na polski uwzględniając i konfrontując ze sobą wyniki najnowszych badań w tej dziedzinie
- potrafi ocenić znaczenie poszczególnych tłumaczy z języka białoruskiego na polski i polskiego na białoruski w kontekście ich oddziaływania na proces polsko-białoruskiej wymiany kulturowej
- potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę i poszerzać swoje umiejętności badawcze oraz zdolności przydatne w przyszłej karierze zawodowej
- potrafi prawidłowo interpretować rozwój białoruskiej idei narodowowyzwoleńczej i jej wpływ na organizację białoruskiego życia społecznego
3. KOMPETENCJE SPOŁECZNE:
- potrafi aktywnie uczestniczyć w pracach grupowych, pracach organizacji i instytucji zajmujących się problematyką białoruską
- potrafi organizować samodzielną oraz grupową pracę dotyczącą analizy problemowej zjawisk kultury związanych z Białorusią
- prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu
- aktywnie uczestniczy w działaniach na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego Białorusi
- systematycznie uczestniczy w białoruskim życiu kulturalnym korzystając z różnych mediów i różnych jego form
Kryteria oceniania
Zaliczenie seminarium student uzyskuje po oddaniu 100% pracy spełniającej wymogi pracom tego typu.
Narzędzia: Google Classroom, mail i Google Meet.
30 godz. (1 ECTS) - seminarium
120 godz. (4 ECTS) - praca własna studenta:
20% - kwerenda biblioteczna
30% - analiza materiału
50% - przygotowanie tekstu pracy i bibliografii
Dopuszczalne są 2 nieobecności na zajęciach.
Warunki zaliczenia poprawkowego są takie same.
Literatura
1. Grek-Pabisowa I., Ostrówka M., Biesiadowska-Magdziarz B., Język polski na Białorusi Radzieckiej w okresie międzywojennym. Polszczyzna pisana. Polszczyzna mówiona, Warszawa 2008.
2. Jankowiak M., Gwary białoruskie na Łotwie w rejonie krasławskim. Studium socjolingwistyczne, Warszawa 2009.
3. Jankowiak M., Kilka uwag o czynnikach kształtujących tożsamość mniejszości białoruskiej na Łotwie (na przykładzie rejonu krasławskiego), w: Tożsamość – język – Rodzina. Z badań na pograniczu słowiańsko-bałtyckim, Warszawa 2008.
4. Javorskaja J., Ostatki polskogo jazyka na Żitomirszczyne, w: Studia nad polszczyzną kresową, t.V.
5. Kurzowa.Z., Język polski Wileńszczyzny i kresów północno-wschodnich XVI-XX w., Warszawa-Kraków 1993.
6. Kurzowa Z., Polszczyzna Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich do 1939 r., Warszawa-Kraków 1985.
7. Rieger J., Masojcz I, Rutkowska K., Słownictwo polszczyzny gwarowej na Litwie, Warszawa 2006.
8. Roszko D., Rola i znaczenie języka ojczystego dla poczucia przynależności i świadomości narodowej mniejszości litewskiej w Polsce, w: Tożsamość – język – Rodzina. Z badań na pograniczu słowiańsko-bałtyckim, Warszawa 2008.
9. Rutkowska K., Język a tożsamość na pograniczu polsko-litewskim, w: Tożsamość –– Rodzina. Z badań na pograniczu słowiańsko-bałtyckim, Warszawa 2008.
10. Smułkowa E., Język jako odzwierciedlenie stosunków między sąsiednimi narodami (Problematyka polsko-białorusko-litewska), w: Białoruś i pogranicza. Studia o języku i społeczeństwie, Warszawa 2002.
11. Turska H., O powstawaniu polskich obszarów językowych na Wileńszczyźnie, w: [w:] Studia nad polszczyzną kresową, t.1. Ossolineum 1982.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: