Analiza języka mediów 3221-S2-AJM22
Podczas semestralnego konwersatorium omawiana jest etniczno-językowa świadomość Białorusinów wpływająca na rozwój języka białoruskiego, a także polityka językowa władz prowadząca do zmian zasad pisowni, których głównym powodem były czynniki pozajęzykowe. Częste reformy języka białoruskiego doprowadziły do współistnienia różnych zasad pisowni i w konsekwencji do ich rozchwiania.
Pozytywny wpływ na rozwój języka miała przyjęta w 1990 roku Ustawa o językach na Białorusi zapewniająca rozwój języka białoruskiego jako państwowego oraz języków mniejszości narodowych.
Jednak parę lat później, w 1995 r. przeprowadzono referendum językowe, na mocy którego wprowadzono język rosyjski jako drugi język państwowy, który zaczął przejmować funkcje języka białoruskiego. Sfery wykorzystania obu języków są nieproporcjonalne. Język rosyjski ma dużą przewagę w życiu państwowym i społecznym, w tym również w środkach masowego przekazu. Polityka językowa na Białorusi nie sprzyja rozwojowi języka białoruskiego.
Analizowana jest sytuacja językowa w białoruskiej prasie oraz w mediach elektronicznych (radiu, telewizji, Internecie) w aspekcie nowej ustawy o środkach masowego przekazu. Szczególna uwaga zwracana jest na specyfikę Internetu.
Media białoruskie, podobnie jak i inne dziedziny życia społecznego na Białorusi, cechuje bilingwizm językowy. Prasa białoruska dzieli się na: białoruskojęzyczną, dwujęzyczną białorusko-rosyjską, rosyjskojęzyczną. Na zajęciach charakteryzowane są poszczególne tytuły gazet i czasopism, a także programów radiowych i telewizyjnych, które cechują dwujęzyczne akty komunikacyjne – najczęstsze zjawisko: dziennikarz mówiący po białorusku, natomiast jego rozmówca po rosyjsku.
W mediach białoruskich współistnieją dwa standardy współczesnego białoruskiego języka literackiego: klasyczny („taraszkiewica”) i zreformowany („narkamauka”). Na konkretnych przykładach pokazywane są różnice fonetyczne, morfologiczne, leksykalne i syntaktyczne oraz omawiane są powody ich powstania.
Białoruskie media oficjalne i niezależne charakteryzują inne połączenia wyrazowe służące do manipulacji znaczeniowej w dyskursie komunikacyjnym, np. palitycznyja maryjanetki, łukaszenkauski reżym… Sztampy językowe. Cechy stylu publicystycznego.
Zwracana jest uwaga na kulturę języka dziennikarzy. Bilingwizm językowy wywołuje białorusko-rosyjską interferencję językową oraz prowadzi do powstania białorusko-rosyjskich homonimów międzyjęzykowych, co skutkuje nieprawidłową wymową, zmianami fleksyjnymi, syntaktycznymi oraz znaczeniowymi poszczególnych leksemów powodującymi niezrozumienie nadawcy przez odbiorcę.
Analizowana jest gra słów – w tytułach prasowych, w reklamie z wykorzystaniem językowych środki stylistycznych (metafor, analogii, porównań…) oraz białorusko-rosyjskich homonimów międzyjęzykowych.
W mediach białoruskich bardzo widoczna jest feminizacja języka białoruskiego. Występują istotne różnice w podejściu do normy literackiej w praktyce mediów oficjalnych i niezależnych.
Język białoruski występuje również w mediach zagranicznych: białoruskich mediach mniejszości narodowych (w Polsce, na Litwie, na Łotwie) oraz w elektronicznych mediach nadających audycje na Białoruś z Polski, Litwy, Czech, Niemiec, Watykanu. Ponieważ najwięcej z nich ma swoją siedzibę w Polsce (Europejskie Radio dla Białorusi, Redakcja Białoruska Polskiego Radia dla Zagranicy, Radio Racja, TV Belsat), więc szczególnie wyraźnie zauważane są polskie wpływy językowe. Zwracana jest uwaga na polsko-białoruską homonimię międzyjęzykowa, fałszywych przyjaciół tłumacza.
Do dnia dzisiejszego ukazuje się prasa emigracji białoruskiej, której wyznacznikiem jest „taraszkiewica” jako podstawowa zasada pisowni. Na zajęciach omawiane są najważniejsze tytuły („Baćkauszczyna”, „Belarus”, „Zapisy”) oraz charakteryzowany język poszczególnych wydań.
NAKŁAD PRACY STUDENTA – BILANS PUNKTÓW ECTS
Nakład pracy studenta:
30 godz. - zajęcia w sali, 1 ECTS;
30 godz. - przygotowanie do zajęć, 0,5 ECTS;
15 godz. - przygotowanie do zaliczenia, 0,5 ECTS.
RAZEM: 2 ECTS
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Po ukończeniu przedmiotu student:
1. WIEDZA:
- rozumie wpływ polityki i historii na rozwój białoruskiego języka literackiego
- rozumie terytorialne uwarunkowania procesu zróżnicowania języka białoruskiego
- prezentuje pogłębioną znajomość specyfiki metodologicznej i przedmiotowej oraz terminologię wykorzystywaną w badaniach translatologicznych
2. UMIEJĘTNOŚCI:
- potrafi sporządzać samodzielne analizy literackie lub lingwistyczne o charakterze porównawczym z wykorzystaniem odpowiednich metod i narzędzi badawczych
- potrafi rozpoznać złożone struktury językowe i dokonać ich oceny pod względem poprawności
- potrafi ocenić znaczenie poszczególnych zjawisk językowych w aspekcie synchronicznym i diachronicznym
- potrafi ocenić znaczenie poszczególnych zjawisk językowych w kontekście współczesnej sytuacji polityczno-społecznej na Białorusi i jej pograniczach
- potrafi wykorzystywać rozszerzone terminy lingwistyczne w procesie analizy zjawisk językowych
3. KOMPETENCJE SPOŁECZNE
- prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu
- systematycznie uczestniczy w białoruskim życiu kulturalnym korzystając z różnych mediów i różnych jego form
Kryteria oceniania
- bieżące przygotowanie do zajęć, oceniane wykonane zadania;
-praca zaliczeniowa.
Praca zaliczeniowa składa się z pisemnego przygotowania charakterystyki językowej wybranego medium białoruskiego. Na ocenę końcową mają wpływ ocena z wykonywanych na zajęciach zadań (50% oceny końcowej z przedmiotu) oraz ocena z pracy pisemnej (50% oceny końcowej z przedmiotu ).
Narzędzie: Google Classroom
99 – 100% - 5! (celujący)
93 - 98% - 5 (bardzo dobry)
87 - 92% - 4,5 (dobry plus)
77 - 86% - 4 (dobry)
71 - 76% - 3,5 (dostateczny plus)
60 - 70% - 3 (dostateczny)
Poniżej 60% – 2,0 (ocena niedostateczna)
Dopuszczalne są 2 nieobecności na zajęciach.
Warunki zaliczenia poprawkowego są takie same.
Literatura
1. Bachańkou A., Razviccjo leksyki belaruskaj litaraturnaj movy u savecki peryjad, Minsk 1982.
2. Barszczewska N., Belaruskaja emihracyja – abaronca rodnae movy, Warszawa 2004.
3. Barszczewska N., Działalność białoruskich ośrodków naukowych na uchodźstwie, w: „Roczniki Humanistyczne”, t. LVI, z. 7, Lublin 2008.
4. Barszczewska N., Reforma 1933 hodu i stan nacyjanalnae movy u Respublicy Belarus’, w: Innowacje w językach wschodniosłowiańskich, t. II, Zielona Góra 2002.
5. Barszczewska N., Rola belaruskaj dyjaspary u zachavanni i razvicci belaruskaj movy, w: Rola belaruskaj dyjaspary u zachavanni i razvicci belaruskaj kultury, Minsk 2004.
6. Barszczewska N., Rusyfikacyja belaruskae movy u asvjatlenni czasapisu „Belarus”, w: Acta Albaruthenica, nr 3, Minsk 2003.
7. Barszczewska N., Rusyfikacyjnyja pracesy u Belarusi u acency Stanislava Stankevicza, w: Roczniki Humanistyczne, t. LIII, Lublin 2005.
8. Dubovik S.V., Sacyjalny patencyjal belaruskaj peryjodyki, Minsk 2000.
9. Dzicevicz L., Asnounyja pryczyny zvużennja użytku suczanaj belaruskaj litaraturnaj movy, w: Tradicii i obyczai narodov Rossii i Belarusi, Minsk 2001.
10. Iuczankau V., Belaruski pravapis: z dvaccataha stahoddzja – u dvaccac’ perszae, w: „Rodnae slova”, nr 2, Minsk 2009.
11. Iucankau V.I., Dyskurs belaruskich SMI. Arhanizacyja publicystycznaha tekstu, Minsk 2003.
12. Klimau I., Historyja skladvannja dvuch standartau u belaruskaj litaraturnaj move, w: „Rodnae slova”, nr 6, Minsk 2004.
13. Klimau I., Linhvistycznaja apazycyja dvuch standartau belaruskaj litaraturnaj movy, w: „Rodnae slova”, nr 7, Minsk 2004.
14. Klimau I. Reforma 1933 hoda: peradumovy i nastupstvy, w: „Rodnae slova”, nr 12, Minsk 2003.
15. Kulikovicz U., Fanetyczny pryncyp i prawily peradaczy na piśme halosnych u nowym belaruskim pravapise, w: Acta Albaruthenica, nr 9, Warszawa 2009.
16. Loban M., Sufiks -ir u belaruskaj litaraturnaj move, w: „Litaratura i mastactva”, Minsk 17.09.1948.
17. Lukaszanec A., Belaruski arfahraficzny slounik, Minsk 2010.
18. Lycz L., Belaruskaja nacyja i mova, Minsk 1993.
19. Muchin V., Zmeny belaruskaha pravapisu u Saveckaj Belarusi: zbornik dakumentau, Homel 2000.
20. Narkevicz A.I., Hramatycznaja norma i varyjantnasc’, w: Kultura movy żurnalista, Minsk 1982.
21. Padluży A.I., Mounaja palityka na suczasnym etape, w: „Belaruskaja dumka”, nr 5, Minsk 1993.
22. Piskunou F., Arfahraficzny slounik belaruskaj movy: meży narmatyunasci, w: „Rodnae slova”, nr 7, Minsk 2010.
23. Pravily belaruskaj arfahrafii i punktuacyi, Minsk 2010.
24. Sadouski P., Inavacyi 90-ch hadou u moce belaruskich nedzjaraunych vydannjau, w: Belarusika-Albaruthenica, nr 19, Minsk 2001.
25. Sauka Z., Mazaicznaja artahrafija, w: „Arche”, Minsk 16.12. 2008.
26. Sauka Z., Pravily levapisu…, w: „Arche”, nr 3, Minsk 2007.
27. Sauka Z., Vjarblud na trasjancy, w: „Arche”, nr 1-2, Minsk 2007.
28. Scjacko P., Nebelaruskija slovy u belaruskich slounikach, w: „Polymja”, nr 10, Minsk 1995.
29. Scjacko P., Kultura movy, Minsk 2002.
30. Scjacko P., Prablemy leksicznaha narmavannja belaruskaj movy, Hrodna 1999.
31. Scjacko P., Prablemy udaskanalennja struktury terminalahicznych adzinak nacyjanalnaj belaruskaj movy, w: Prablemy belaruskaj navukovaj terminalohii, Minsk 1995.
32. Stankevicz J., Belaruska-rasijski (Vjalikalitouska-rasijski) slounik, New York 1990.
33. Stankevicz S., Rusyfikacyja belaruskae movy u BSSR i supraciu rusyfikacyjnamu procesu, w: „Zapisy”, nr 1, Miunchen 1962.
34. Suprun A.J., Klimenka H.P., Nekatoryja psichalinhvistycznyja asablivasci belaruska-ruskahadvuchmouja, w: Pytanni bilinhvizmu i uzaemadzejannja mou, Minsk 1982.
35. Szuba P.P., Mova srodkau masavaj infarmacyi z punktu hledżannja normy, w: Jazyk i socium, Minsk 1998.
36. Trusau A., Mesca i rolja ruskaj movy u hramadskim życci Belarusi, w: Belaruskaja mova: szlachi razviccja, kantakty, perspektywy, Minsk 2001.
37. Vjaczorka V., Pravapis (Sproba suczasnae narmalizacyi), w: „Spadczyna”, nr 5, Minsk 1995.
38. Vjaczorka V.R., Asablivasci leksicznaj sistemy belaruskaj litaraturnaj movy Zachodnjaj Belarusi, w: Belaruskaja linhvistyka, nr 30, Minsk 1986.
39. Vjaczorka V.R., Asnounyja hrafika-arfahraficznyja asablivasci peryjodyki Zachodnjaj Belarusi, w: Belaruskaja linhvistyka, nr 29, Minsk 1986.
40. Zaprudski S., Staulenne da nekatorych inavacyj belaruskaj litaraturnaj movy (pavodle dadzenych sacyjalinhvistycznaha apytannja), w: Studia Białorutenistyczne 2, Lublin 2008.
41. Żurauski A., Prablemy norm belaruskaj litaraturnaj movy, Minsk 1993.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: