Zależność między językiem a tożsamością narodową II 3221-S2-4MJ12S
Na seminarium omawiane są historyczno-kulturowe uwarunkowania kształtowania się świadomości i tożsamości narodowej Białorusinów, ze szczególnym uwzględnieniem roli języka ojczystego.
W historii Białorusi nie było okresu monolingwistycznego, zawsze występował bilingwizm, a nawet polilingwizm. Szczególna wielojęzyczność charakteryzowała okres Wielkiego Księstwa Litewskiego, co było odzwierciedleniem stosunków etnolingwistycznych panujących w WKL i znalazło swoje odbicie w dziedzictwie kulturowym.
Szczególnie interesująca jest kultura tradycyjna na pograniczu (obrzędy, wierzenia, odzież), świadcząca o identyfikacji etnicznej pogranicza. Świadomość zróżnicowania kulturowego bardzo wyraźnie można zaobserwować na przykładzie współczesnego pogranicza bałtycko-słowiańskiego w Polsce północno-wschodniej.
Istotnym świadectwem stosunków etnicznych, społecznych i wyznaniowych są napisy nagrobkowe, w których ważną rolę odgrywa nie tylko język, ale także forma zapisu.
Na seminarium omawiana jest sytuacja i rozwój języka białoruskiego w różnych okresach historii ziem białoruskich, ze szczególnym uwzględnieniem źródeł współczesnego języka białoruskiego.
Granice polityczne nie określają granic językowych, co wyraźnie można zaobserwować np. na przykładzie gwar pogranicza polsko-wschodniosłowiańskiego. Wiele kontrowersji wśród badaczy i mieszkańców Białostocczyzny wywołuje z kolei białorusko-ukraińska granica językowa na Podlasiu.
Rodzaj przedmiotu
Wymagania (lista przedmiotów)
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Po ukończeniu przedmiotu student:
1. WIEDZA:
- ma pogłębioną wiedzę o roli Białorusi we współczesnym świecie i rozumie jej wpływ na kształtowanie się białoruskiej literatury i języka
- rozumie specyfikę języka lub literatury białoruskiej w odniesieniu do innych języków lub literatur
- zna i rozumie podstawowe pojęcia i zasady z zakresu prawa autorskiego oraz konieczność zarządzania zasobami własności intelektualnej
2. UMIEJĘTNOŚCI:
- potrafi analizować dzieła literackie z wykorzystaniem różnych źródeł i sposobów oraz interpretować ich znaczenie
- potrafi sporządzać samodzielne analizy literackie lub lingwistyczne o charakterze porównawczym z wykorzystaniem odpowiednich metod i narzędzi badawczych
- potrafi rozpoznać najważniejsze białoruskie dzieła literackie, w tym w sposób szczegółowy powstałe od lat 80. XX wieku i dokonać ich krytycznej analizy i interpretacji
- potrafi ocenić znaczenie dorobku poszczególnych twórców literatury białoruskiej na tle światowego procesu historyczno-kulturowego
- potrafi wykorzystywać poszerzoną terminologię literacką w procesie analizy utworów
- umie wykorzystać w procesie interpretacyjnym metody badawcze różnych szkół teoretycznych
- potrafi prezentować poglądy badaczy dotyczące literatury białoruskiej i języka białoruskiego i formułować wnioski oraz tworzyć syntetyczne podsumowania dotyczące rozwoju literatury i języka
- posiada rozbudowaną umiejętność formułowania opinii krytycznych o wytworach kultury białoruskiej w oparciu o badania w poszczególnych dziedzinach i własne doświadczenie
- potrafi wykorzystywać rozszerzone terminy translatologiczne w procesie analizy przekładów z języka polskiego na białoruski i z białoruskiego na polski
- potrafi przygotowywać samodzielne analizy przekładów z języka polskiego na białoruski i z białoruskiego na polski uwzględniając i konfrontując ze sobą wyniki najnowszych badań w tej dziedzinie
- potrafi ocenić znaczenie poszczególnych tłumaczy z języka białoruskiego na polski i polskiego na białoruski w kontekście ich oddziaływania na proces polsko-białoruskiej wymiany kulturowej
- potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę i poszerzać swoje umiejętności badawcze oraz zdolności przydatne w przyszłej karierze zawodowej
- potrafi prawidłowo interpretować rozwój białoruskiej idei narodowowyzwoleńczej i jej wpływ na organizację białoruskiego życia społecznego
3. KOMPETENCJE SPOŁECZNE:
- potrafi aktywnie uczestniczyć w pracach grupowych, pracach organizacji i instytucji zajmujących się problematyką białoruską
- potrafi organizować samodzielną oraz grupową pracę dotyczącą analizy problemowej zjawisk kultury związanych z Białorusią
- prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu
- aktywnie uczestniczy w działaniach na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego Białorusi
- systematycznie uczestniczy w białoruskim życiu kulturalnym korzystając z różnych mediów i różnych jego form
Kryteria oceniania
- obecność i aktywność na zajęciach,
- bieżące przygotowanie do zajęć,
- bieżące kontrolne sprawdziany ustne i pisemne, składające się na końcowe zaliczenie.
Literatura
1. Alunina І., “Boh czy jo czy ne, a veryć trochu ż nada – ab nekatorych elementach relihijnaj svjadomasci życharou uschodnjaha pameżża Belarusi, w: Pogranicza Białorusi w perspektywie interdyscyplinarnej, Warszawa 2007.
2. Barszczeuskaja N., Emihracyjnaja hazeta „Baćkauszczyna” pra szkol’nuju systemu BSSR, w: Acta Albaruthenica 2, Mińsk 2001.
3. Bednarczuk L., Stosunki etnolingwistyczne na obszarze Wielkiego Księstwa Litewskiego, w: Dzieje Lubelszczyzny, t. VI. Lublin 1992.
4. Charytoniuk G., Białoruski obrzęd dziadów w literaturze przedmiotu i w pamięci mieszkańców wsi, w: Pogranicza Białorusi w perspektywie interdyscyplinarnej, Warszawa 2007.
5. Czyżewski F., Granice polityczne a granice językowe (na przykładzie gwar pogranicza polsko-wschodniosłowiańskiego), w: Język i kultura białoruska w kontakcie z sąsiadami, Warszawa 2001.
6. Kalubovicz A., Mova u historyi belaruskaha piśmenstva, München – London 1974-1975.
7. Kraucevicz A., Da pytannja etnicznaj i dzjarżaunaj svjadomasci u sjarednjavecznaj Belarusi, w: Język a tożsamość na pograniczu kultur, Białystok 2000.
8. Kultura i języki Wielkiego Księstwa Litewskiego, red. M.T. Lizisowa, Kraków 2005.
9. Labaczeuskaja V., Аbrad “hulać ikonu” jak prajava narodnaha chryscijanstva na belaruska-rasijskim pameżży, w: Pogranicza Białorusi w perspektywie interdyscyplinarnej, Warszawa 2007.
10. Labaczeuskaja V., Tradycyjnae adzenne jak marker etnicznaj identyfikacyi na pameżży, w: Pogranicza Białorusi w perspektywie interdyscyplinarnej, Warszawa 2007.
11. Njamiha H., Belaruskae szkol’nictva pad njameckaj akupacyjaj Belarusi u vajnu 1941-1944, w: „Zapisy” 19, New York 1989.
12. Pokropek M., Świadomość zróżnicowania kulturowego na przykładzie współczesnego pogranicza bałtyjsko-słowiańskiego w Polsce północno-wschodniej, w: Rocznik Białostocki, t. XIV, Warszawa 1981.
13. Ratkevicz A., Paczatki belaruskaha szkol’nictva u Mensku, w: „Zapisy” 16, New York 1978.
14. Rott-Żebrowski T., U źródeł współczesnego języka białoruskiego, w: Dzieje Lubelszczyzny, t. VI. Lublin 1992.
15. Sajewicz M., Ze studiów nad gwarami wschodniosłowiańskimi w Polsce, Lublin 1997.
16. Werenicz W., Napisy nagrobkowe jako świadectwo stosunków etnicznych, społecznych i wyznaniowych na środkowej Białorusi, w: Studia nad polszczyzną kresową.
17. Zaprudnik J., Belaruś na histarycznych skryżavannjach, Mińsk 1996.
18. Zaprudnik J., Dzjarżaunaść Belarusi u dasaveckuju paru, w: „Zapisy” 15, New York 1977.
19. Żurauski A., Dvuchmoue i szmatmoue u historyi Belarusi, w: Pytanni bilinhvizmu i uzaemadzejannja mou, Mińsk 1982.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: