Leksykologia i leksykografia 3202-S1WLL31o
Przedmiotem rozważań będą różne obiekty należące do poziomu leksykalnego języka. Wprowadzone zostaną podstawowe pojęcia z zakresu leksykologii i leksykografii. Wyjaśnione zostanie pojęcie jednostki leksykalnej oraz relacja między leksemem a wyrazem. Przedstawione zostaną m.in. podstawowe działy leksykologii (etymologia, semantyka, frazeologia), ze zwróceniem uwagi na aspekty znaczenia wyrazu (znaczenie asocjacyjne, stylistyczne, strukturalne itd.) oraz pojęcie pola semantycznego i relacje między jego składnikami (synonimia, antonimia, homonimia). Zostanie poddana analizie struktura artykułu hasłowego, ze szczególnym uwzględnieniem definicji. Analiza będzie prowadzona głównie z punktu widzenia synchronicznego, jednakże ze zwróceniem uwagi na aspekt etymologiczny, jak również na zmiany znaczenia wyrazów zachodzące współcześnie Przedstawione zostaną typy słowników oraz tendencje we współczesnej leksykografii.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
− student zna i rozumie podstawowe pojęcia z zakresu leksykologii i leksykografii,
- student zna rozmaite słowniki i konwencje opisu słownikowego,
- student zna i rozumie podstawowe metody badawcze w zakresie leksykologii i leksykografii,
Umiejętności:
- student posiada umiejętność korzystania ze słowników naukowych,
- student umie przeanalizować zawartość słowników i budowę haseł pod względem funkcjonalnym,
- student umie rozpoznać i zdefiniować jednostki leksykalne,
- student potrafi opisać relacje występujące pomiędzy jednostkami leksykalnymi.
Kompetencje społeczne:
- student ma pogłębioną świadomość poziomu swojej wiedzy w zakresie leksykologii, oraz potrafi ją uzupełniać.
Kryteria oceniania
O ocenie decydować będzie obecność, aktywny udział w zajęciach oraz przedstawienie wyników samodzielnie przeprowadzonych analiz wybranych jednostek leksykalnych. Ponadto każdy z uczestników powinien przygotować referat bądź prezentację.
Praktyki zawodowe
nie dotyczy
Literatura
1. Apresjan J., Semantyka leksykalna, Wrocław 1990.
2. Apresjan J., Antonimy leksykalne i przekształcenia wyrażeń antonimicznych, [w:] Tekst i język. Problemy semantyczne, pod red. M. R. Meyenowej, Wrocław-Warszawa-Kraków 1974, s. 177–199.
3. Bańko M., Słowniki jako przedmiot żartów i parodii,
[w:] Polszczyzno moja… Księga jubileuszowa z okazji 40-lecia pracy naukowej i dydaktycznej Profesora Jerzego Bralczyka, red. G. Dąbkowski, D. Lewandowska-Jaros, Warszawa: ASPRA-JR, 2009.
4. Bańko M., Z pogranicza leksykografii i językoznawstwa, 2001.
5. Bartmiński J., Językowe podstawy obrazu świata, Lublin UMCS, 2006.
6. Buttler D., Struktura znaczeniowa wyrazów, „Prace filologiczne” 1976, t. XXVI.
7. Buttler D., Koncepcje pola znaczeniowego, „Przegląd Humanistyczny” XI, 1976, z. 2.
8. Chlebda W., Szkice o skrzydlatych słowach. Interpretacje lingwistyczne, Opole: Uniwersytet Opolski, 2005.
9. Doroszewski W., Z zagadnień leksykografii polskiej, Warszawa 1954.
10. Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk, Wrocław 1991.
11. Gołąb Z., Heinz A., Polański K., Słownik terminologii językoznawczej, Warszawa 1970.
12. Grochowski M., Zarys leksykologii i leksykografii. Zagadnienia synchroniczne, Toruń 1982.
13. Grodziński E., Typy wieloznaczności wyrazów, „Poradnik Językowy” 1970, nr 3.
14. Grzegorczykowa R., Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 2001.
15. Kania S., Tokarski J., Zarys leksykologii i leksykografii polskiej, Warszawa 1984.
16. Kurkowska H., O przedmiocie i działach leksykologii, „Prace Filologiczne” 1975, t. XXV.
17. Lyons J., Semantyka, przekł. A. Weinsberg, t. 1–2, Warszawa 1984–1989.
18. Milewski T., Językoznawstwo, Warszawa 1976.
19. Miodunka W., Podstawy leksykologii i leksykografii, Warszawa 1989.
20. O definicjach i definiowaniu, pod red. J. Bartmińskiego i R. Tokarskiego, Lublin 1993 (artykuły: Grochowski M., Obiekty, cele i metody definiowania a rodzaje definicji. Zarys problematyki, s. 36–45; Krzyżanowski P., O rodzajach definicji
i definiowaniu w lingwistyce, s. 387–399; Bartmiński J., Tokarski R., Definicja semantyczna: czego i dla kogo?, s. 47–61; Nowakowska-Kempna I., Definiowanie znaczeń wyrażeń
w kognitywizmie. Wybrane zagadnienia, s. 161–181).
21. Piotrowski T., Z zagadnień leksykografii, Warszawa 1994.
22. Tokarski R., Struktura pola znaczeniowego (studium językoznawcze), Warszawa 1984.
23. Urbańczyk S., Słowniki, ich rodzaje i użyteczność, Kraków 1991.
24. Istorija russkoj leksykografii, otw. red. F. P. Sorokoletow, Sanki-Peterburg 1998
25. Kozyriow W. A., Czerniak W. D., Russkaja leksikografija, Moskwa 2004.
26. Fomina M. I. Sowriemiennyj russkij jazyk. Leksikołogija, Moskwa 1978.
27. Szanskij N. M., W mirie słow, Moskwa 1978.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: