Semiotyka kultury rosyjskiej 3202-1SEWMJ
Zagadnienia ramowe
1.Wiadomości wstępne: pojęcia semiotyki kultury, noosfery i semiosfery;
pojęcia znaku, znaku ikonicznego, symbolu, alegorii i mitu.
2. Przestrzeń otwarta w kulturze rosyjskiej: znaczenie stron świata; binarna opozycja Wschód - Zachód jako wyznacznik orientacji kultury rosyjskiej; krajobraz i przyroda jako elementy kształtujące cechy kulturowe; motyw drogi, wędrówki i pielgrzymowania; przestrzeń nieskończona (wszechświat - otchłań).
3.Miasto jako przestrzeń pozornie zamknięta: miasta święte (mit założycielski).
Opozycja Moskwa - Petersburg jako ucieleśnienie dwóch wizji Rosji (tekst petersburski). Hitlerowska wizja Warszawy i rany rytualne miasta. Kraków metafizyczny i Wawel-Akropolis St. Wyspiańskiego.
4.Dom jako przestrzeń pozornie zamknięta: symboliczne znaczenie kąta, progu,
drzwi, okna i bramy. Tekst ziemiański w kulturze rosyjskiej i polskiej (mit szlacheckiego gniazda i dworku i dacza jako ich suplement).
5.Kategoria "swój" - "obcy" i rola stereotypu w stosunkach kulturowych.
6.Kategoria "ja" - "my" - wspólnota przed jednostką; historyczne i współczesne
warianty rosyjskiego "odczucia łokcia".
7.Jednostka i władza w kulturze rosyjskiej: sakralizacja władcy; dwoisty stosunek do państwa, władzy i prawa (prawda i istina); samodurstwo, bunt, anarchia i nihilizm rosyjski; idea państwowości rosyjskiej.
8.Czas w kulturze: rodzaje czasu; dwuczasowość i bezczasowość kultury rosyjskiej;
koncepcje przeszłości, teraźniejszości i przyszłości w różnych kulturach; wyznaczniki święta jako czasu osobliwego.
9. Semiotyka historii: rosyjska historiozofia - "idea rosyjska".
10. Inteligencja rosyjska: geneza, pojęcie "zbędnych ludzi"; ofiarnictwo i idea czynu
podniosłego; logocentryzm kultury rosyjskiej; filozofowanie jako kategoria moralna; rozmowa i rosyjskie zastolje.
11. Semiotyka sztuki: teatralizacja życia - widowisko, cyrk, maska, taniec jako atrybut
kulturowy. Rosyjskie błazeństwo, jurodstwo, Iwan-durak. Semiotyka gestu: rosyjski plewok.
12. Semiotyka życia codziennego - od śmietnika po supermarket; recykling i powtórzenie.
Rodzaj przedmiotu
Literatura
Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, A. Mencwel (red.), Warszawa, 2005
Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, L. Kolankiewicz (red.), Warszawa, 2005
Anusiewicz J., Bartmiński J. (red.), Język a kultura. t.12. Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, Wrocław, 1998 (w szczególności: 238-244; 308 -335)
Bierdiajew M., Rosyjska idea, Warszawa, 1999
Burszta W., Antropologia kultury, Poznań, 1998
Jegorow B., Oblicza Rosji, Gdańsk, 2003
Kondakow I.W., Kulturologia. Istorija kultury Rossiji, Moskwa, 2003
Lazari A. (red.), Mentalność rosyjska. Słownik, Katowice, 1995
Lazari A.(red.), Idee w Rosji. Idei w Rossiji. Ideas in Russia. Leksykon rosyjsko-polsko- angielski, t. 1-5, Wyd. Ibidem, 1999-2003
Lazari A.(red.), Dusza polska i rosyjska. Antologia tekstów, Warszawa, 2004
Lazari A., Rongińska T. (red.), Polacy i Rosjanie. Przezwyciężanie uprzedzeń, Łódź, 2006
Lichaczow D., Zamietki o russkom, Moskwa, 1984
Łosski M., Historia filozofii rosyjskiej, Kraków, 2000
Łotman J., Rosja i symbol, Gdańsk, 2000 (oryg. Biesiedy o russkoj kulturie)
Łotman J., Kultura i eksplozja, PIW, 1999 (oryg. Kultura i wzryw; Semiosfiera)
Semiotyka dziejów Rosji, wybór tekstów i przekład B. Żyłko, Łódź, 1993
Semiotyka kultury, wybór i opracowanie E. Janus, M.R. Mayenowa, Warszawa, 1978
Stepanow J. S., Konstanty. Slovar' russkoj kultury, Moskva, 1997
Sulima R., Antropologia codzienności, Kraków, 2000
Szczukin W., Mit szlacheckiego gniazda. Studium geokulturologiczne o klasycznej literaturze rosyjskiej, Kraków, 2006
Toporow W., Miasto i mit, Gdańsk, 2000
Uspienski B., Historia i semiotyka, Gdańsk, 1998
Uspienski B., Religia i semiotyka, Gdańsk, 2002
Uspienski B.A.., Żywow W.M., Car i Bóg. Semiotyczne aspekty sakralizacji monarchy w Rosji, Warszawa, 1992
Walicki A., Zarys myśli rosyjskiej od oświecenia do renesansu religijno-filozoficznego, Kraków, 2005
Wierzbicka A., Język - umysł - kultura, Wyd. Naukowe PWN, 1999
Wodziński C., Św. Idiota, Gdańsk, 2000
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: