Wybrane zagadnienia z translatoryki 3201-3WZT
Wykład ma na celu zapoznanie studentów ze współczesną i historyczną myślą przekładoznawczą. W jego ramach poruszone zostają takie podstawowe zagadnienia jak prototypowe cechy przekładu jako aktu komunikacji międzyjęzykowej i interkulturowej (model komuniacyjny O. Kadego i F. Gruczy); pojęcie ekwiwalencji przekładowej i wybrane jej koncepcje (m.in. E.A. Nida, Szkoła Lipska, model poziomów ekwiwalencji W.N. Komissarowa i A.D. Szwejcera, zintegrowany model badań M. Snell-Hornby; teoria relewancji E.-A. Gutta); pojęcia jednostki przekładu (translatem), inwariantu oraz adekwatności procesów tłumaczenia. Przekład rozumiany jest jako zjawisko semiotyczne (znakowe), stąd omówienie typów znaczenia znaku językowego (referencjalne, pragmatyczne, gramatyczne) i typów odpowiedników międzyjęzykowych (pojęcie ekwiwalentu pełnego, częściowego i zerowego), zjawisko niezróżnicowania znaczenia oraz „fałszywych przyjaciół tłumacza”. Szczegółowo definiuje się pojęcie przekładalności (aksjomat W. Kollera i spór o uniwersalia) i zjawisko nieprzekładalności (kulturowej i językowej), językowo-kulturowe uwarunkowania przekładu oraz wskazuje na kryteria oceny jakości przekładu oraz typy błędów przekładowych. Oddzielną grupę zagadnień stanowi warsztat tłumacza: etapy procesu przekładu (w tym - zasady wstępnej analizy tekstu), pojęcie i dobór strategii przekładowej oraz technik tłumaczeniowych w zależności od translatorycznych typów tekstu (cechy przekładu tekstów specjalistycznych i tekstów literackich). Cykl zamyka przegląd zagadnień związanych z etyką zawodową tłumacza.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
lektura monograficzna
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Po ukończeniu wykładu student w zakresie wiedzy:
1) ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę prowadzą do specjalizacji na temat terminologii, teorii i metodologii badań z zakresu translatoryki;
2) ma pogłębiona wiedzę o powiązaniach translatoryki z innymi dziedzinami i dyscyplinami humanistyki;
3) ma szczegółową wiedzę o polskich i światowych współczesnych dokonaniach, ośrodkach i szkołach badawczych w zakresie badań nad przekładem oraz o historii dyscypliny;
4) zna rolę kontekstu kulturowego, językowego i tekstowego w procesach przekładu;
5) zna i rozumie zaawansowane metody translatorycznej analizy, interpretacji i wartościowania tekstów;
6) zna i rozumie specyfikę przekładową poszczególnych translatorycznych typów tekstów.
W zakresie umiejętności:
1) umie wyszukiwać, selekcjonować i krytycznie interpretować informację z zakresu badań nad przekładem;
2) umie powiązać i interpretować główne zagadnienia teoretyczne z zakresu badań nad przekładem z konkretnymi przypadkami przekładowymi;
3) umie rozpoznać i interpretować problemy przekładowe w ramach poszczególnych translatorycznych typów tekstów;
W zakresie kompetencji społecznych:
1) ma szacunek do innych języków i kultur, rozumie podstawy interkulturowości;
2) rozumie specyfikę zawodu tłumacza, jego społeczny aspekt i umie
rozstrzygnąć dylematy z nim związane, a także rozumie potrzebę
podnoszenia kompetencji zawodowych i osobistych;
3) rozumie stałą potrzebę stałego doskonalenia się w zakresie teoretycznej i praktycznej wiedzy językowej i przedmiotowej.
Kryteria oceniania
Metody: podająca, problemowa.
Ocena na podstawie:
- obecności i aktywności na zajęciach (40%);
- końcowego pisemnego zaliczenia semestralnego – testu (60%).
Kryteria oceny testu:
Ocenie podlega umiejętność wykorzystania wiedzy z wykładu oraz podanych pozycji bibliograficznych, umiejętność łączenia wiedzy teoretycznej z konkretnymi przykładami.
99%-100% - 5!
98%-91% - 5
90%-86% - 4,5
85%-76% - 4
75%-71% - 3,5
70%-60% - 3
poniżej - 2 (nzal)
Praktyki zawodowe
-
Literatura
Alekseeva I.S., Vvedenije v perevodovedenije, Moskva, 2004
Baker M., Saldanha S. (eds). Routledge Encyclopaedia of Translation Studies. London/New York: Routledge.2008
Balcerzan E. (red.), 1977, Polscy pisarze o sztuce przekładu. Antologia, Poznań
Balcerzan E., Literatura z literatury. Strategie tłumaczy, Katowice, 1999 (nr 6 w serii pod red. P. Fasta „Studia o przekładzie”)
Barchudarov L.S., Jazyk i perevod, Moskva, 1975
Pym A. 1998. Method in Translation History. Manchester: St Jerome Publishing.
Rarenko M.B.(red.) .2010.Osnovnyje ponjatija perevodovedenija.Terminologiceskij slovar-spravocnik. Moskva:RAN
Snell-Hornby M. 2006. The Turns of Translation Studies. New Paradigms of shifting points? Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
Snell-Hornby M., Hönig H., Kussmaul P. Schmitt P.A. (Hrsg) 2005. Handbuch Translation. Tübingen: Stauffenburg.
Tomaszkiewicz T. 2004. Terminologia tłumaczenia. Poznań: Wyd. UAM
Bednarczyk A., Kulturowe aspekty przekładu literackiego, Katowice, 2002
Bednarczyk A., W poszukiwaniu dominanty translatorskiej, Warszawa, 2008
Bukowski P., Heydel M. (red.), Współczesne teorie przekładu. Antologia, Kraków, 2009
Catford J.C., A Linguistic Theory of Translation, London, 1965.
Dąmbska-Prokop U., Mała encyklopedia przekładoznawstwa, Częstochowa, 2000
Dąbska-Prokop U., Nowa encyklopedia przekładoznawstwa, Kielce, 2010
Dedecius K., Notatnik tłumacza, Warszawa, 1988
Fast P. (red.), Przekład artystyczny a współczesne teorie translatorskie, Katowice, 1998 (nr 8 w serii „Studia o przekładzie”)
Fast P. (red.), Krytyka przekładu w systemie wiedzy o literaturze, Katowice, 1998 (nr 9 w serii „Studia o przekładzie”)
Fast P., Żemła K.(red.), Komparatystyka literacka a przekład, Katowice, 2000 (nr 10 w serii „Studia o przekładzie”) oraz inne tomy z tej serii
Fiodorov A.V., Osnovy obščej teorii perevoda, Moskva, 1983
Garbowskij N.K., Teorija perevoda, Moskva, 2004
Grucza F., Zagadnienia translatoryki , [w:] F. Grucza (red.), Glottodydaktyka i translatoryka, Wyd. UW, 1981, 9-27
Grucza F., Lingwistyka, lingwistyka stosowana, glottodydaktyka, translatoryka, [w:] F. Grucza (red.), Lingwistyka, glottodydaktyka, translatoryka, Wyd. UW, 1985, 19-44
Grucza F., Tłumaczenie, teoria tłumaczeń, translatoryka, [w:] F. Grucza (red.), Problemy translatoryki i dydaktyki translatorycznej, Wyd. UW, 1986, 9-27
Hejwowski K., Przekład: mity i rzeczywistość. Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, PWN, 2004
Hejwowski K., Iluzja przekładu. Przekładoznawstwo w ujęciu konstruktywnym, Katowice, 201
Kielar B.Z., Zarys translatoryki, Wyd. KJS UW, 2003
Komissarov V.N., Slovo o perevode, Moskva, 1973
Komissarov V.N., Lingvistika perevoda, Moskva, 1980
Komissarov V.N., Sovremennoe perevodovedenije, Moskva, 2004
Komissarov V.N. (red.), Voprosy teorii perevoda v zarubežnoj lingvistike, Moskva, 1978
Konieczna-Twardzikowa J., Kropiwiec U. (red..), Między oryginałem a przekładem. t. 1 Czy istnieje teoria przekładu?, Kraków, 1995
Kozłowska Z., O przekładzie tekstu naukowego, Wyd. UW, 1995 i nast.
Krysztofiak M. , Przekład literatury a translatologia, Wyd. UAM, 1999
Kubińscy O.i T. (red.), Przekładając nieprzekładalne, Gdańsk, 2000 (I), 2005 (II), 2008 (III)
Legeżyńska A., Tłumacz i jego kompetencje autorskie, Warszawa, 1986
Legeżyńska A., Tłumacz jako drugi autor - dziś, [w:] Nowicka-Jeżowa A.(red.), Przekład literacki/ Teoria. Historia. Współczesność, PWN, 1997, 40-50
Lewicki R., Obcość w odbiorze przekładu, Lublin, 2000
Lewicki R., Zagadnienia lingwistyki przekładu, Lublin, 2017
Lewicki R. (red.), Przekład. Język. Kultura, Lublin, 2002 i następne tomy
Lipiński T., Vademecum tłumacza, IDEA, 2000
Lukszyn J. (red.), Tezaurus terminologii translatorycznej, Warszawa, Wyd. UW, 1991, 1993
Lvovskaja E.D., Teoretičeskije problemy perevoda, Moskva, 1985
Newmark P., Approaches to Translation, Oxford, 1986
Nida E., Science of Translation, [w:] Language Structure and Translation, London, 1975, 79-101
Nowicka-Jeżowa A., Knysz-Tomaszkiewicz D., Przekład literacki/ Teoria. Historia. Współczesność, PWN, 1997
Pisarska A., Tomaszkiewicz T., Współczesne tendencje przekładoznawcze, Wyd. UAM, 1998
Popovič A., Teoria przekładu w systemie nauki o literaturze, [w:] Konteksty nauki o literaturze, Wrocław, 1973
Popovič A., Model komunikacji literackiej a przekład, tłum. J. Baluch, [w:] Teoria i historia przekładu artystycznego, red.J. Baluch, Kraków, 1974
Pym A. (ed.), Return to the Ethics, „The Translator”, 2001
Rarenko M.B.(red.), Osnovnyje ponjatija perevodovedenija.Terminologiceskij slovar-spravocnik. Moskva:RAN, 2010
Sadkowski W., Odpowiednie dać słowu słowo. Zarys dziejów przekładu literackiego w Polsce, Warszawa, 2002
Sdobnikov V.V., Petrova O.V., Teorija perevoda, Moskva, 2006
Skibińska E., Przekład a kultura, Wrocław, 1999
Snell-Hornby M. The Turns of Translation Studies. New Paradigms of shifting points? Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 2006.
Snell-Hornby M., Hönig H., Kussmaul P. Schmitt P.A. (Hrsg). Handbuch Translation. Tübingen: Stauffenburg.2005
Steiner G., Po wieży Babel. Problemy języka i przekładu, Universitas, 2000
Švejcer A.D., Teoria perevoda. Status, problemy, aspekty, Moskva, 1988
Tabakowska E., Językoznawstwo kognitywne w teorii i praktyce przekładu: oleodruk i symfonia na dwa fortepiany, [w:] J. Konieczna-Twardzikowa, U. Kropiwiec (red..), Między oryginałem a przekładem. t. 1 Czy istnieje teoria przekładu?,1995, 31 - 41;
Tabakowska E., Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu, Kraków: Universitas, 2001
Tabakowska E., O przekładzie na przykładzie. Rozprawa tłumacza z Europą Normana Daviesa, Kraków, 2003
Tjulenev S.V., Teorija perevoda, Moskva, 2004
Tomaszkiewicz T., Terminologia tłumaczenia. Poznań: Wyd. UAM Tomaszkiewicz T., Przekład audiowizualny, Warszawa, 2006
Tryuk M., Przekład ustny konferencyjny, PWN, 2007
Urbanek, Pęknięte lustro. Tendencje w teorii i praktyce przekładu na tle myśli humanistycznej, Warszawa, 2004
Urbanek D., Dialektyka przekładu, Warszawa, 2011
Venuti L. (red.), The Translation Studies Reader, Routledge, London - New York, 2000
Venuti L., The Translator’s Invisibility. A history of translation, London –NY, 1995
Vlachov S., Florin S., Neperevodimoe v perevode, Moskva, 1980
Wojtasiewicz O., Wstęp do teorii tłumaczenia, 1957 i nast.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: