Socjolingwistyka 3201-1SCNOP

Celem kursu jest przedstawienie społecznych źródeł przeobrażeń językowych, do których należą czynniki takie jak wiek, płeć, wykształcenie, status, przynależność klasowa, etniczna, czy regionalna. Uwarunkowania zewnętrzne omówione są w powiązaniu ze skorelowanymi czynnikami wewnątrzjęzykowymi, które wspólnie wpływają na powstawanie, użycie i rozprzestrzenianie się form językowych. Oddziaływanie czynników społecznych na struktury języka interpretowane jest poprzez wybrane teorie komunikacji językowej, tj. teoria akomodacji mowy, teoria siatek komunikacyjnych, czy teoria grzeczności, które stosowane są w socjolingwistyce współczesnej i historycznej w celu określenia i zrozumienia przyczyn powstawania różnorodności w języku. Szczególna uwaga poświęcona jest metodologii badań socjolingwistycznych, na którą składają się sposoby gromadzenia danych językowych oraz zasady ich analizy. Problematyka zajęć skupia się na tematach takich jak:

1.Procesy różnicowania i zmiany językowej
definicja różnicowania i zmiany językowej; czynniki społeczne (zewnętrzne) i językowe (wewnętrzne); typologia zmiany językowej (zmiany sporadyczne i systemowe, zmiany "od góry" i "od dołu", zmiany terapeutyczne, gramatykalizacja, drag chains i push chains)

2. Interakcja zmiennych językowych i pozajęzykowych (społecznych)
zmienne fonologiczne; zmienne składniowe; zmienne leksykalne; zmienne dyskursywne; zróżnicowanie społeczne: interakcja między takimi zmiennymi jak status i pochodzenie społeczne, więzi społeczne, migracja, płeć i wiek; przykłady klasycznych badań socjolingwistycznych (New York, Martha's Vineyard, Norwich, Belfast, Reading, Detroit); teoria siatek komunikacyjnych: siatki ścisłe i luźne, mierzenie gęstości siatek, wpływ więzi społecznych na różnicowanie językowe, siatki komunikacyjne a etniczność

3. Rozwój języka angielskiego z perspektywy historii społecznej
wpływ pochodzenia społecznego, płci i wieku na rozwój wybranych struktur morfologiczno-składniowych i dyskursywnych współczesnej angielszczyzny (rozwój zaimków osobowych, zwrotnych i względnych, operatora do/did, pojedynczej negacji, stopniowania przymiotników, eliminacja inwersji w zdaniach okolicznikowych i końcówki fleksyjnej -th czasowników 3 os. l. poj., itp. na przykładzie badań korpusowych)

4. Metodologia badań socjolingwistycznych
parametry klasy społecznej, sposoby uzyskiwania danych, obserwacja informatorów, wywiad, kwestionariusz, badanie poglądów językowych (metody pośrednie i bezpośrednie, metoda dyferencjałów semantycznych)

5. Teoria Akomodacji Mowy
założenia społeczno-psychologiczne, konwergencja i dywergencja "ku górze" i "ku dołowi", akomodacja a czynniki społeczne (relacje siły, wiek, płeć, przynależność grupowa), wybór kodu (wybór odmiany języka, mieszanie kodów, przełączanie kodów)

6. Teoria Grzeczności
relacje siły a tożsamość i dystans społeczny; twarz pozytywna i negatywna; akty zagrażające twarzy (face threatening acts - FTA); temat rozmowy a grzeczność pozytywna i negatywna; relacje między grzecznością, siłą, dystansem, wiekiem i płcią; grzeczność jako wyznacznik przynależności kulturowej

7. Płeć a różnicowanie językowe
społeczne przyczyny różnicowania względem czynnika płci; różnice fonologiczne, słownikowe, składniowe, dyskursywno-pragmatyczne; płeć a grzeczność językowa

8. Odmiany języka
standard językowy, dialekty regionalne i miejscowe, patois, koine, lingua franca; procesy standaryzacji; cechy składniowe i fonologiczne dialektów angielskich

9. Pidżiny i kreole
narodziny i śmierć języka; teorie pochodzenia pidżinów i kreoli, ewolucja: pidżinizacja i kreolizacja, struktura (przykłady)

Wymagania: obecność na zajęciach, prezentacje, egzamin końcowy (forma pisemna)