Filozofia 3201-1FIL
Zajęcia mają na celu prześledzenie i przedyskutowanie najważniejszych problemów i stanowisk w historii filozofii. Studenci poznają wybrane, ułożone historycznie najważniejsze filozoficzne idee oraz problemy, czytają wybrane teksty oraz są stawiani przed filozoficznymi dylematami.
Zakres tematów:
1. Narodziny filozofii w starożytnej Grecy. Presokratycy: jońscy filozofowie przyrody, Eleaci, Pitagortas.
2. Ruch sofistów: zainteresowanie człowiekiem, relatywizm, konwencjonalizm, pragmatyzm, sensualizm.
3. Nauczanie Sokratesa: kwestia sokratyczna, okoliczności śmierci Sokratesa, krytyka sofistów, intelektualizm etyczny, metoda dyskusji, koncepcja człowieka, „wiem, że nic nie wiem”.
4. Platon: filozofia jako miłość mądrości, Sokrates a Platon, teoria idei, koncepcja duszy i teoria cnót.
5. Platon: krytyka demokracji, koncepcja sprawiedliwości i teoria idealnego państwa, krytyka sztuki.
6. System Arystotelesa: koncepcja systemu filozoficznego, główne kategorie Arystotelejskiej metafizyki, eudajmonizm, pojęcie cnoty, etyka złotego środka, etyka kontemplacyjna.
7. Filozofia hellenistyczna: sceptycyzm i epikureizm. Pojęcie szczęścia, tropy sceptyckie, ćwiczenia duchowe sceptyków i epikurejczyków.
8. Filozofia hellenistyczna: stoicy. Ideał mędrca stoickiego, ataraksja, apatia, autarkia, stoickie ćwiczenia duchowe, rzeczy zależne i niezależne od człowieka.
9. Neoplatonizm. Plotyńska wizja świata: pojęcie jedni i hierarchiczna wizja bytu.
10. Św. Augustyn: Państwo Boże, iluminacja, predestynacja, łaska, herezje.
11. Św. Tomasz: suma teologiczna, drogi do Boga, definicja istoty Boga, istota scholastyki.
12. Kartezjusz i narodziny nowożytności: wątpienie metodyczne, „cogito ergo sum”, dualistyczna metafizyka, moralność tymczasowa, rola epistemologii w nowożytności.
13. Narodziny nowożytnego empiryzmu: John Locke. Skrajne konsekwencje i ograniczenia empiryzmu: David Hume.
14. Blaise Pascal: przepaście, „myśląca trzciny”, serce, zakład.
15. Spinoza: radykalny racjonalizm, monizm, determinizm, problem wolnej woli.
16. Przewrót kopernikański w filozofii: Immanuel Kant. Podział sądów, formy naoczności i kategorie intelektu, analiza transcendentalna, idee regulatywne.
17. Teoria moralna Kanta: imperatyw kategoryczny, czyny legalne i czyny moralne, zło w człowieku.
18. Filozofia dziejów: G. W. F. Hegel. Istota idealizmu absolutnego, sens i koniec historii, chytrość rozumu, dialektyka. Lewica heglowska (Marks).
19. Arthur Schopenhauer i pesymizm. Modyfikacja systemu Kanta. Świat jako Wola i Przedstawienie. Cierpienie i sposoby jego przezwyciężania. Elementy filozofii wschodu.
20. Friedrich Nietzsche. Między filozofią a życiem. Krytyka kultury i chrześcijaństwa. Moralność panów i moralność niewolników. Bunt niewolników. Koncepcja prawdy. Idea nadczłowieka, woli mocy i wiecznego powrotu. Teoria podejrzeń wg Nietzschego.
21. Teoria psychoanalityczna: Freud, Jung, Lacan. Pojęcie nieświadomości, struktura psychiki, nieświadomość zbiorowa, terapia psychoanalityczna, ewolucja psychoanalizy i jej obecny status. Teoria podejrzeń wg Freuda.
22. Fenomenologia Husserla: idea powrotu do rzeczy samych, redukcja transcendentalna, naoczność, aktualność fenomenologii.
23. Egzystencjalizm XX-wieczny: Sartre, Jaspers, Camus. Egzystencjalistyczna koncepcja człowieka. Główne kategorie mysli egzystencjalnej: lęk, wrzucenie w świat, nieprzejrzystość świata, wolność, wybór, odpowiedzialność.
24. Ludwig Wittgenstain i koło wiedeńskie. Wczesny Wittgenstein i neopozytywistyczne próby reformy języka. Filozofia jako analiza języka. Późny Wittgenstain i gry językowe.
25. Postmodernizm filozoficzny: Richard Rorty i J-F. Lyotard. Koncepcja metanarracji, słownika finalnego, przygodności. Postmodernistyczna koncepcja człowieka jako nomada.
26. Hermeneutyka jako teoria interpretacji i jako filozofia: od egzegezy biblijnej, przez Schleiermachera, Diltheya po Gadamera i Ricoeura. Różne koncepcje rozumienia, interpretacji i koła hermeneutycznego.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
WIEDZA, student:
- zna i rozumie na poziomie podstawowym rolę refleksji filozoficznej w kształtowaniu kultury;
- ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu filozofii w relacji do nauk oraz o specyfice przedmiotowej i metodologicznej filozofii;
- zna podstawową terminologię filozoficzną w języku polskim;
- zna i rozumie historyczny charakter kształtowania się idei filozoficznych;
- zna idee i argumenty wybranych klasycznych autorów filozoficznych na podstawie samodzielnej lektury ich pism;
- zna ogólne zależności między kształtowaniem się idei filozoficznych a zmianami w kulturze i w społeczeństwie;
- zna podstawowe metody badawcze i strategie argumentacyjne właściwe dla głównych subdyscyplin filozoficznych;
- zna metody interpretacji tekstu filozoficznego;
UMIEJĘTNOŚCI, student:
- wyszukuje, analizuje, ocenia, selekcjonuje i wykorzystuje informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych;
- czyta i interpretuje tekst filozoficzny;
- słucha ze zrozumieniem ustnej prezentacji idei i argumentów filozoficznych;
- poprawnie stosuje poznaną terminologię filozoficzną;
- analizuje argumenty filozoficzne, identyfikuje ich kluczowe tezy i założenia oraz wykrywa zależności między ich tezami i założeniami;
- przytacza główne tezy badanych wypowiedzi filozoficznych, stosownie do ich istotności;
- wykrywa proste zależności między kształtowaniem się idei filozoficznych a procesami społecznymi i kulturowymi;
KOMPETENCJE SPOŁECZNE, student:
- jest otwarty na nowe idee i gotów do zmiany opinii w świetle dostępnych danych i argumentów;
- na podstawie twórczej analizy nowych sytuacji i problemów samodzielne formułuje propozycje ich rozwiązania;
- rozumie problematykę etyczną związaną z odpowiedzialnością za trafność przekazywanej wiedzy, z uczciwością naukową oraz rzetelnością i uczciwością w sytuacji prowadzenia sporu filozoficznego;
- ma świadomość znaczenia europejskiego dziedzictwa filozoficznego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych oraz odpowiedzialności za jego zachowanie.
Kryteria oceniania
Formy oceny:
- obecność, (50%)
- końcowy egzamin. (50%)
Literatura
Zalecane opracowanie:
Otfried Höffe. Mała historia filozofii.
Teksty źródłowe:
• Platon. Eutyfron.
• Platon. Państwo. Ks. II i III.
• Seneka. Listy moralne do Lucyliusza. Ks. IV
• Św. Augustyn. Solilokwia. Cz. I.
• Kartezjusz. Medytacje o pierwszej filozofii.
• Friedrich Nietzsche. Z genealogii moralności.
• Zygmunt Freud. Kultura jako źródło cierpień.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: