Respeaking - przedmiot z bloku Dostępność 3200-M1-RES-D
Celem kursu jest zapoznanie studentów z przekładem audiowizualnym w formie napisów na żywo (nazywanych też ‘symultanicznym przekazem tekstowym’) oraz respeakingiem – wiodącą metodą opracowywania napisów na żywo.
Respeaking to metoda polegająca na wykorzystaniu technologii rozpoznawania mowy (speech-to-text). Respiker słucha oryginalnych wypowiedzi wypowiadanych na żywo i tłumaczy je na inny język lub powtarza (re-speaks) usłyszane słowa, dodając niezbędne znaki interpunkcyjne i elementy na potrzeby osób niesłyszących (kolory, etykietki identyfikujące mówców) oraz dokonując niezbędnych zmian edycyjnych. Następnie słowa respikera są przetwarzane przez program do rozpoznawania mowy, który z kolei zamienia rozpoznane wypowiedzi na tekst, który jest następnie wyświetlany w formie napisów na ekranie z możliwie jak najkrótszym opóźnieniem.
Respeaking jest stosowany w ramach jednego języku lub do tłumaczenia między językami. Grupą docelową napisów na żywo tworzonych za pomocą respeakingu są osoby niesłyszące i słabosłyszące, a także osoby uczące się języka, obcokrajowcy i inni. Napisy na żywo mogą być realizowane na spotkaniach, konferencjach lub jako element audycji telewizyjnych nadawanych na żywo lub transmisji w internecie (przykłady:
- https://www.youtube.com/watch?v=azDf-AraSPA
- https://www.youtube.com/watch?v=DDMhQiakhtY
- https://www.youtube.com/watch?v=xAljPi7rM-Y ).
Osoby wykonujące zawód respeakera muszą posiadać kompetencje lingwistyczne (umiejętność jednoczesnego słuchania i mówienia w tym samym języku bądź tłumaczenia wypowiedzi na żywo na język obcy, a także parafrazowania usłyszanych wypowiedzi i dokonywania w nich niezbędnych skrótów oraz umiejętność odsłuchu, tj. jednoczesnego słuchania wypowiedzi mówców i własnego głosu w celu kontrolowania intonacji i wyeliminowania błędów w produkcji) i kompetencje techniczne (znajomość narzędzi do rozpoznawania mowy, umiejętność opracowywania napisów, w tym napisów na żywo), a także wiedzę z zakresu dostępności (accessibility).
W trakcie zajęć studenci poznają teoretyczne i praktyczne zagadnienia związane z:
- napisami na żywo (rodzaje napisów na żywo i sposoby ich prezentacji; metody tworzenia napisów na żywo),
- komputerowym rozpoznawaniem mowy (rodzaje systemów rozpoznawania mowy, praca z systemem, tworzenie profilu głosowego, rozbudowywanie i modyfikowanie słownika, tworzenie szablonów i makr),
- metodą respeakingu wewnątrzjęzykowego w ramach języka polskiego oraz międzyjęzykowego z języka angielskiego na polski i z języka polskiego na angielski (koncentracja i analiza słuchowa, kondensowanie i przeformułowywanie tekstu, dodawanie znaków interpunkcyjnych i elementów identyfikujących mówców, świadoma kontrola decalage’u, samodzielne poprawianie błędów i praca zespołowa z moderatorem),
- dostępnością dla osób z niepełnosprawnościami.
Kurs obejmuje podstawy pracy głosem: dobór mikrofonu, dostosowanie wymowy, tempa mówienia i intonacji do potrzeb rozpoznawania mowy; redagowanie tekstów z wykorzystaniem zasad tzw. prostego języka („easy to read”), a także zastosowanie rozpoznawania mowy i umiejętności respeakingowych do tworzenia napisów powstających z wyprzedzeniem („prerecorded”) oraz dyktowania tłumaczeń w narzędziach CAT.
Ostatnia część kursu poświęcona będzie zagadnieniom oceny jakości napisów na żywo (modele NER i NERT).
Kurs prowadzony jest w laboratorium komputerowym z wykorzystaniem oprogramowania do tworzenia napisów na żywo oraz systemów rozpoznawania mowy.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
WIEDZA:
Po zakończeniu kształcenia student zna różne metody tworzenia i prezentowania napisów na żywo, a także zasady i dobre praktyki tłumaczenia w formie napisów na żywo.
Student rozumie kwestie techniczne i ograniczenia związane z opracowywaniem napisów na żywo i ich wpływ na przekład.
Student zna różne systemy rozpoznawania mowy oraz ich ograniczenia.
Student rozumie podstawowe zasady redagowania tekstów z wykorzystaniem tzw. prostego języka ("easy to read").
Student rozumie rolę napisów na żywo w kontekście dostępności (accessibility) dla osób z niepełnosprawnościami.
Student zna modele oceny jakości napisów na żywo NER i NERT.
UMIEJĘTNOŚCI:
Student potrafi opracować napisy na żywo w języku polskim (w tym w tłumaczeniu z języka angielskiego na język polski). Potrafi też opracować napisy na żywo adresowane do osób niesłyszących.
Student potrafi dobrać właściwy system rozpoznawania mowy w zależności od potrzeb, możliwości i tematyki konkretnego wydarzenia lub audycji audiowizualnej.
Student umie przewidzieć trudności terminologiczne i przygotować się do nich poprzez adaptację słownika oprogramowania, wykorzystanie szablonów lub zastosowanie makra.
Student identyfikuje błędy w napisach na żywo, potrafi rozróżnić błędy rozpoznawania mowy, błędy edycji i błędy tłumaczeniowe, a także przypisać im wagi w zależności od znaczenia błędu z perspektywy odbiorcy. Student umie dokonać analizy napisów na żywo z wykorzystaniem modeli NER i NERT.
KOMPETENCJE SPOŁECZNE:
Student zna różne grupy docelowe korzystające z napisów na żywo i rozumie ich potrzeby w kontekście przekładu audiowizualnego.
Student rozumie, jakie rodzaje błędów w napisach na żywo w sposób szczególny utrudniają skuteczną komunikacje odbiorcom napisów.
Student potrafi w sposób przystępny edukować odbiorców i innych interesariuszy co do możliwości, jakie oferują napisy na żywo, a także ograniczeń i wymogów technicznych z nimi związanych.
Kryteria oceniania
Ocena ciągła (prace wykonywane w domu, lektura tekstów, aktywny udział w zajęciach, obecność) (50%)
Projekt semestralny lub test końcowy (50%)
Literatura
Podręcznik kursu:
Romero-Fresco, P. (2011). Subtitling through speech recognition: Respeaking. Manchester: St. Jerome.
Literatura pomocnicza:
Arumi Ribas, M. and P. Romero Fresco (2008). “A practical proposal for the training of respeakers.” Journal of Specialised Translation, 10, 106-127.
Díaz Cintas, J. (2007) Audiovisual Translation: Subtitling. Manchester: St Jerome Publishing.
Eugeni, C. & Mack, A. (2008) (red.) Intralinea, Special Issue on New Technologies in Real Time Intralingual Subtitling. http://www.intralinea.it/specials/respeaking/eng_open.php
Eugeni, C. (2008a). Respeaking the TV for the deaf: For a real special needs-oriented subtitling. Studies in English Language and Literature, 21, 37–47
Jones, R. (2002) Conference Interpreting Explained, Manchaster: St Jerome.
Jurafsky, D., & Martin, A. (2008). Speech and language processing: An introduction to natural language processing, computational linguistics, and speech recognition. New York: Prentice Hall.
Künstler, Izabela & Urszula Butkiewicz (2012) Napisy dla osób niesłyszących i słabosłyszących - zasady tworzenia. http://kulturabezbarier.org/container/Publikacja/Napisy%20dla%20nieslyszacych%20-%20zasady%20tworzenia.pdf
Lambourne, A. (2006). Subtitle respeaking: A new skill for a new age. Intralinea, 8
Media Access Australia. 2014. Caption Quality: International Approaches to Standards and Measurements. Sydney: Media Access Australia. http://www.mediaaccess.org.au/sites/default/files/files/MAA_CaptionQuality-Whitepaper.pdf
Neves, J. (2008) 10 fallacies about Subtitling for the d/Deaf and the hard of hearing. Journal of Specialised Translation. http://www.jostrans.org/issue10/art_neves.php
Ofcom. (2015). Measuring live subtitling quality: Results from the fourth sampling exercise. http://stakeholders.ofcom.org.uk/market-data-research/other/tv-research/live-subtitling/sampling_results_4/
Ofcom. 2013. Measuring the Quality of Live Subtitling: Statement. London: Ofcom. http://stakeholders.ofcom.org.uk/binaries/consultations/subtitling/statement/qos-statement.pdf.
Romero-Fresco P., Pérez J.M. (2015) “Accuracy Rate in Live Subtitling: The NER Model.” [w:] Piñero R.B., Cintas J.D. (red.) Audiovisual Translation in a Global Context. Palgrave Studies in Translating and Interpreting. Palgrave Macmillan, London
Romero-Fresco, Pablo. 2012. Quality in live subtitling: the reception of respoken subtitles in the UK. [w:] Aline Remael, Pilar Orero and Mary Carroll (red.) Audiovisual Translation and Media Accessibility at the Crossroads (s. 111–31). Amsterdam: Rodopi.
Szarkowska et al. (2017) Respeaking crisis points. An exploratory study into critical moments in the respeaking process, [w:]: Deckert, M. (red.) Audiovisual Translation – Research and Use. Bern, Switzerland: Peter Lang
Szczygielska M. (2016) Dostępne multimedia, Warszawa: Fundacja Widzialni/Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji/Orange Polska, pp. 12-37, 47–50, 72–78, 92–125
Strony internetowe:
International Association of Respeaking (on A.I.R., Associazione Internazionale di Respeaking)
http://www.respeakingonair.org/en/
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: