Przedmiot fakultatywny:Dyskursy konfliktu i pojednania 3200-M1-PF-DKP
Procesy wzmożonego zbliżania, mieszania się i integracji kultur zachodzące w różnych dziedzinach życia są odpowiedzią na potrzebę ściślejszej współpracy międzyludzkiej we współczesnym świecie. Jest ona najpewniejszym czynnikiem zabezpieczającym równowagę w relacjach społecznych i w naturalny sposób ogranicza narastanie konfliktów. Mimo wysiłków podejmowanych w kierunku pluralizacji i demokratyzacji przestrzeni publicznej, wspomniane dążenia integracyjne napotykają często na pogłębiające się podziały. Na poziomie językowym przybierają one postać aktów społecznej marginalizacji lub wykluczenia, które w miejsce szacunku i porozumienia wprowadzają chaos komunikacyjny. Generuje on różnego rodzaju postawy antagonistyczne realizowane drogą agresji słownej lub fizycznej. W świetle obserwowanego dysonansu kulturowego i interakcyjnego powstają pytania dotyczące roli lingwistów w kwestii proponowania rozwiązań w działaniach siłowych polegających na stosowaniu np. manipulacji, wymuszania czy kłamstwa. Skutkują one powstawaniem niechęci, podejrzliwości i polaryzacji w relacjach międzyludzkich, które oddziałują na jakość zarówno życia publicznego, jak i prywatnego.
Celem kursu jest przedstawienie możliwości pokonywania kryzysów komunikacyjnych poprzez analizę strategii dyskursywnych skierowanych na neutralizację nastawień konfrontacyjnych oraz zapobieganie ich powstawaniu. Czy istnieją alternatywy dla stylów opresyjnych i retoryki wykluczenia w sferze publicznej i prywatnej? Na jakich warunkach i poprzez jakie środki językowe zachowania konfliktowe mogą być zastąpione rzeczowym ‘dialogiem międzykulturowym’, który wykracza poza subiektywne interesy stron, stawiając za cel konstruktywne i sprawne wypracowywanie rozwiązań? Powyższe zagadnienia wiążą się z problemem odpowiedzialności mówców w procesie świadomego dobierania, modyfikowania, tworzenia lub zarzucania określonych praktyk dyskursywnych. Krytyczne i refleksyjne decyzje w tym zakresie są kluczem do ludzkiego samorozumienia, samookreślenia, a także samostanowienia w kontaktach społecznych.
W trakcie kursu realizowane są następujące tematy (mogą być omawiane na więcej niż jednych zajęciach, a ich realizacja zależy od preferencji studentów):
Anatomia konfliktu
- konflikty w przestrzeni prywatnej (nieformalne);
- konflikty w przestrzeni publicznej (instytucjonalne);
- niegrzeczność jako dyskurs konfliktu
- źródła tarć społecznych: (błędne) założenia, sprzeczne modele myślowe, nawyki, rytuały, konwencje
Dyskursy konfliktu we wspólnotach i kulturach
- spory medialne
- dyskursy wykluczenia w polityce
- dyskurs sądowy jako walka
- język agresji wspomagany technologicznie
Dyskursywne strategie zażegnywania konfliktu
- działanie strategiczne a działanie komunikacyjne
- instrumentalny a partycypacyjny model władzy
- Dialogiczny Model Dyskursu (DMD)
- Transformacyjne Podejście do Konfliktu (Transformative Approach to Conflict)
- komunikacyjne procedury Mediacji Narracyjnej
- językowe formy Alternatywnego Rozwiązywania Sporu (ADR)
Rozwiązywanie konfliktów prywatnych: dyskursy negocjacji integratywnych, mediacji, poradnictwa, terapii
- rozwiązywanie problemów w relacjach rodzinnych i sąsiedzkich
- strategie konstruowania problemu
- ustanawianie przejrzystości znaczenia
- komunikowanie emocji
- procedury neutralizowania sporu
Rozwiązywanie konfliktów instytucjonalnych: dyskursy mediacji i arbitrażu
- mediacja i arbitraż w miejscach pracy, biznesie, sądownictwie, edukacji, ochronie zdrowia, polityce
- rola osób trzecich w rozwiązywaniu konfliktu
- facylitacja
- budowanie zaufania i empatii
- poszerzanie/otwieranie przestrzeni komunikacyjnej
Konsultacje społeczne i debaty deliberatywne jako dyskursy rozwiązywania problemów
- demokratyzacja podejmowania decyzji w życiu publicznym
- konsultacje społeczne w problemach dużych miast
- debata deliberatywna w Parlamencie Europejskim
- strategie wypracowywania konsensusu
Mierzenie się z trudną przeszłością: dyskursy upamiętniania
- dyskursy rocznicowe
- wystawy historyczne
- konfrontowanie i dekonstruowanie narracji wojennych
- opozycja wobec reżimów totalitarnych
- prace Komisji Prawdy i Pojednania
Dyskursy pojednania w dialogicznej transformacji tożsamości
- dyskursywne akty pamięci i przebaczania
- dialogiczna formacja tożsamości osobowej i wspólnotowej
- dyskursy dialogu wewnętrznego
- podstawy ‘etyki dyskursu’ i dyskursywnej teorii uczestnictwa
nakład pracy studenta: 3 ECTS
30h – udział w zajęciach
20h – czytanie wyznaczonej literatury
25h – zadania domowe
15h - przygotowanie projektu semestralnego
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
WIEDZA
Student
- ma pogłębioną wiedzę o związkach językoznawstwa, lingwistycznej analizy dyskursu i semiotyki społecznej z szeroko pojętą humanistyką oraz z naukami społecznymi, w zakresie pozwalającym na integrowanie perspektyw właściwych dla tych dyscyplin naukowych;
- zna zaawansowane metody wypracowane przez językoznawstwo, lingwistyczną analizę dyskursu i semiotykę społeczną, pozwalające problematyzować, analizować i interpretować zjawiska zachodzące w dziedzinie kultury, komunikacji międzyludzkiej i dyskursów społecznych;
- ma rozszerzoną wiedzę o człowieku jako twórcy i uczestniku dyskursów społecznych i kulturowych;
UMIEJĘTNOŚCI
Student
- potrafi wykorzystywać dorobek współczesnego językoznawstwa, lingwistycznej analizy dyskursu i semiotyki społecznej w celu krytycznej analizy i interpretacji wytworów kultury, nurtów intelektualnych i ideowych. Umie rozpoznawać środki, które budują ich znaczenia i oddziaływanie społeczne;
- potrafi poddać analizie złożoną relację między medium a przekazem i wpływ, jaki wywierają wzajemnie na siebie.
KOMPETENCJE
Student
- jest krytycznym i świadomym użytkownikiem języka w przestrzeni społecznej;
- jest kompetentnym i odpowiedzialnym inicjatorem dialogu społecznego w swoim otoczeniu kulturowym.
Kryteria oceniania
Dotyczy terminu I i poprawkowego:
Warunkiem przystąpienia do zaliczenia jest uczestnictwo w zajęciach (dopuszczalne 2 nieusprawiedliwione nieobecności).
Ocena końcowa wystawiana jest na podstawie:
(kryteria)
- przygotowania do zajęć: czytanie wskazanej literatury, znajomość omawianych tematów, wykonywanie zadań domowych (analizy przypadków), aktywność na zajęciach: 40%
(metoda oceny)
- końcowego projektu semestralnego: 60%
Udział kryteriów i metod oceny w wyniku końcowym:
55%-69% = 3
70%-74% = 3+
75%-84% = 4
85%-89% = 4+
90%-100% = 5
Praktyki zawodowe
nd
Literatura
Arendt, Hannah. 1972. Crises of the Republic. San Diego/New York/London: A Harvest Book/Hartcourt Brace & Company.
─. 1998. The Human Condition. Chicago: University of Chicago Press.
─. 2003. Responsibility and Judgment. New York: Schocken Books.
Bakhtin, Mikhail. 1986. Speech Genres and Other Late Essays. Austin: University of Texas Press.
─. 1990. The Dialogic Imagination. Austin: University of Texas Press.
Bush, Robert A. Baruch / Joseph P. Folger. 2005. The Promise of Mediation. The Transformative Approach to Conflict. San Francisco: Jossey-Bass.
Chilton, Paul. 2004. Analysing Political Discourse. Theory and Practice. London and New York: Routledge.
Cloke, Kenneth. 2001. Mediating Dangerously. The Frontiers of Conflict Resolution. San Francisco: Jossey-Bass.
Culpeper, Jonathan. 2011. Impoliteness. Using Language to Cause Offence. Cambridge: CUP.
Duffy, Maria. 2009. Paul Ricoeur’s Pedagogy of Pardon. A Narrative Theory of Memory and Forgetting. London: Continuum.
Ensink, Titus / Christoph Sauer (eds.). 2003. The Art of Commemoration. Fifty Years after the Warsaw Uprising. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
Gójska, Agata et al. 2012. Konsultacje społeczne w przestrzeni wielkomiejskiej. Warszawa: Polskie Towarzystwo Socjologiczne.
Grillo, Eric. (ed.). 2005. Power without Domination. Dialogism and the Empowering Property of Communication. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
Grimshaw, Allen D. (ed.). 1990. Conflict Talk. Sociolinguistic Investigations of Arguments in Conversations. Cambridge: CUP.
Gutmann, Amy / Dennis Thompson. 1996. Democracy and Disagreement. The Belknap Press of Harvard University Press.
Habermas, Jürgen. 1984. The Theory of Communicative Action. Vol. 1. Reason and the Rationalization of Society. Boston: Beacon Press.
Heer, Hannes et al. 2008. The Discursive Construction of History. Remembering the Wehrmacht’s War of Annihilation. London: Palgrave Macmillan.
Fairclough, Norman. 1989. Language and Power. London and New York: Longman.
─. 1992. Discourse and Social Change. Cambridge: Polity.
─. 2003. Analysing Discourse. Textual Analysis for Social Research. London and New York: Routledge.
Martin, J.R. / Ruth Wodak (eds.) Re/reading the Past. Critical and Functional Perspectives on Time and Value. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
Muntigl, Peter. 2004. Narrative Counselling. Social and Linguistic Processes of Change. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
Pawelczyk, Joanna. 2010. Talk as Therapy. Linguistic Investigations in Psychotherapy. Poznań: UAM.
Peräkylä, Anssi. 1995. AIDS Counselling. Institutional Interaction and Clinical Practice. Cambridge: CUP.
Reykowski, Janusz (ed.) 2007. Konflikt i porozumienie. Psychologiczne podstawy demokracji deliberatywnej. Warszawa: Academica.
Ricoeur, Paul. 1992. Oneself as Another. Chicago and London: University of Chicago Press.
Searle, J.R. 2010. Making the Social World. Oxford: OUP.
Skarżyńska, Krystyna / Urszula Jakubowska / Jacek Wasilewski (eds.). 2007. Konflikty międzygrupowe. Przejawy, źródła i metody rozwiązywania. Warszawa: Academica.
Tanner, Deborah. 1998. The Argument Culture. Moving from Debate to Dialogue. New York: Random House.
van Dijk, Teun A. 1998. Ideology. A Multidisciplinary Approach. London: SAGE.
Verdoolaege, Annelis. 2008. Reconciliation Discourse. The Case of the Truth and Reconciliation Commission. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
Wesołowska, Elżbieta. 2010. Deliberatywne rozwiązywanie konfliktów wartości. Wielość dróg do porozumienia. Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
Winslade, John / Gerald Monk. 2000. Narrative Mediation. A New Approach to Conflict Resolution. San Francisco: Jossey-Bass.
Wodak, Ruth. 1996. Disorders of Discourse. London and New York: Longman.
Wodak, Ruth / Paul Chilton (eds.). 2005. A New Agenda in (Critical) Discourse Analysis. Theory, Methodology and Interdisciplinarity. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: