Wstęp do analizy tekstu specjalistycznego 3200-L3-2WATS

Tekst specjalistyczny to forma reprezentacji leksykonu terminologicznego w odpowiednim szeregu syntagmatycznym zbudowanym według reguł właściwej składni. Tekst specjalistyczny, będąc produktem języka specjalistycznego, rozumianego jako autonomiczny skonwencjonalizowany system semiotyczny z przypisaną mu prymarną funkcją instrumentalną, jest zasadniczym elementem w procesie komunikacji zawodowej (profesjonalnej), której zadaniem jest przekaz wiedzy specjalistycznej. Do stałych elementów tekstu specjalistycznego należą: a) dominanty semantyczne tworzące przestrzeń semantyczną tekstu; b) moduły konstrukcyjne; c) łańcuchy konektorów. W porównaniu z tekstem niespecjalistycznym tekst specjalistyczny charakteryzuje się sztywniejszą organizacją szeregów syntagmatycznych (obecnością w jego składzie znaków początku i końca szeregu syntagmatycznego) oraz wyraźniejszą podzielnością tekstu na jednostki składowe - moduły konstrukcyjne pełniące funkcję porządkowania tekstu specjalistycznego, których cechą charakterystyczną jest powtarzalność ich budowy, odtwarzalność pod względem organizacji formalnej w ramach danego typu tekstów. O całościowości tekstu specjalistycznego decyduje odpowiedni łańcuch konektorów, w charakterze których występują gramatyczne i leksykalne środki językowe. Z punktu widzenia struktury semantycznej tekst specjalistyczny jest jednostką jednowymiarową, tzn. nie zawiera znaczeń podtekstowych oraz jednostek polisemantycznych. W obrębie tekstu specjalistyczne-go słownictwo ogólne jest semantycznie podporządkowaną kategoria leksykalną, zaś znaczenia systemowe realizują jednostki terminologiczne. Tekst sformułowany w języku specjalistycznym jest rezultatem ukierunkowanej analizy obiektu działalności zawodowej oraz formą utrwalenia i przekazu określonej informacji profesjonalnej.

Analiza tekstu specjalistycznego to uporządkowany zestaw czynności naukowych, których obiektem jest tekst specjalistyczny. Tekst badać można ze względu na: a) język, w jakim został sformułowany; b) informacje, jakie zawiera; c) konwencje językowe i pozajęzykowe, które decydują o jego strukturze znaczeniowej oraz formie językowej. W przypadku analizy zorientowanej na język tekstu, badany tekst traktowany jest jako zbiór jednostek określonego poziomu systemu językowego. W przypadku analizy zorientowanej na informację zawarte w tekście, badany tekst można traktować jako opis pewnej sytuacji pozajęzykowej (analiza semantyczna) lub zapis pewnego toku rozumowania (analiza logiczna). W przypadku analizy zorientowanej na autora i odbiorcę tekstu, badany tekst traktowany jest jako pewne pojedyncze lub złożone zdarzenie komunikacyjne, w dużej mierze podporządkowane konwencjom obowiązującym w grupie kulturowej czy zawodowej, do której należy autor i odbiorca tekstu.

Różne rodzaje analizy tekstu wykorzystują różne metody i różny aparat pojęciowy, zaczerpnięty z lingwistyki, psychologii kognitywnej, socjologii, kulturoznawstwa, logiki matematycznej oraz statystyki matematycznej. Rezultaty analizy tekstów specjalistycznych znajdują zastosowanie w takich dziedzinach działalności praktycznej, jak nauczanie języków obcych dla celów zawodowych, przekład oraz automatyczne przetwarzanie tekstów specjalistycznych. Na zajęciach będą omawiane i analizowane teksty specjalistyczne z różnych obszarów języka specjalistycznego.