Przedmiot fakultatywny:Teorie lingwistyczne. Podstawowe założenia i postulaty badawcze 3200-L2-PF-TLB
„Nie ma nic bardziej praktycznego niż dobra teoria” (Lewin 1952, 169). W odniesieniu do teorii lingwistycznych ocena, która teoria jest dobra, a która mniej, musi uwzględniać nie tylko cel jej praktycznego zastosowania, ale również jej podstawowe założenia i postulaty badawcze. Ich dokładna analiza pomaga w praktyce badawczej wybrać odpowiednie modele teoretyczne. W związku z tym, że proponowane w ramach wykładu omówienie założeń współczesnych teorii lingwistycznych oraz postulowanych przez nie badań zostanie poprzedzone pogłębioną refleksją nad ich przedmiotem, zakres tematyczny zajęć obejmuje następujące zagadnienia:
1. Język naturalny i jego definicje
2. Język jako system
3. Mowa, czyli język w użyciu
4. Struktura predykatowo-argumentowa zdania
5. Teksty w dyskursach czy dyskursy w tekstach?
6. Projekt metodologiczny de Saussure’a
7. Podejścia strukturalistyczne do języka (glosematyka, dystrybucjonizm, kontekstualizm)
8. Gramatyki generatywne (gramatyka transformacyjno-generatywna, gramatyka ról semantycznych, gramatyka konstrukcji)
9. Pragmatyka lingwistyczna
10. Językoznawstwo kognitywne (teoria prototypu, gramatyka kognitywna Langackera, teoria metafory, teoria ram interpretacyjnych Fillmore’a)
11. Językowy obraz świata
Nakład pracy studenta (2 ECTS) :
30 h - uczestnictwo w wykładzie (1 ECTS)
30 h– praca własna studenta: (1 ECTS), w tym:
15 h – lektury
15h – przygotowanie do egzaminu końcowego
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu kursu studenci mają
- wiedzę z zakresu
• głównych założeń, koncepcji i metod badawczych poszczególnych kierunków lingwistycznych;
• terminologii związanej z tymi kierunkami;
- umiejętność
• identyfikowania głównych przedstawicieli tych nurtów oraz kontekstów, w których one powstawały;
• porównywania kierunków pod względem teoretycznym i aplikatywnym w celu ich właściwego stosowania w badaniach językoznawczych, nauczaniu języków oraz tłumaczeniu;
- kompetencje społeczne polegające na:
• właściwym rozpoznawaniu i konstruktywnym oddziaływaniu na zjawiska komunikacyjne w świecie;
• świadomym kształtowaniu swojego otoczenia językowego poprzez wdrażanie prawidłowych norm interakcji społecznej.
Kryteria oceniania
Metody dydaktyczne podające: opis, wykład konwersatoryjny,
Metody dydaktyczne poszukujące: problemowa: rozwiązywanie problemów, zadania, pytania i odpowiedzi, analiza przypadku,
Metody dydaktyczne eksponujące: przygotowanie prezentacji/referatu,
Metody pracy: praca indywidualna, dyskusje.
Metody i kryteria oceniania pracy studenta:
● ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć)
● egzamin pisemny
Skala ocen:
55-69% - 3
70-74% - 3+
75-84% - 4
85-89% - 4+
90-100% - 5
Literatura
Apresjan J. (1971): Koncepcje i metody współczesnej lingwistyki strukturalnej, cz. 1: Z historii lingwistyki strukturalnej. Warszawa.
Apresjan J. (1990): Semantyka leksykalna, Warszawa.
Chomsky N. (1982): Zagadnienia teorii składni. Tłum. I. Jakubczak. Wrocław.
Chomsky N. (2005): O naturze i języku. Tłum. J. Lang. Poznań.
Danielewiczowa M. (2016): Dosięgnąć przedmiotu. Warszawa.
Fillmore Ch. (1991): Gramatyka przypadka [w:] Semiotyka wczoraj i dziś, Warszawa.
Grice H.P. (1977): Logika a konwersacja, Przegląd Humanistyczny 6, s. 85-99.
Hjelmslev L. (1979): Prolegomena do teorii języka. W: Językoznawstwo strukturalne. Wybór tekstów, red. H. Kurkowska, A. Weinsberg, Warszawa, s. 44-70.
Kalisz R. (1994): Teoretyczne podstawy językoznawstwa kognitywnego. W: Podstawy gramatyki kognitywnej, red. H. Kardela, Warszawa.
Langacker R. (2001): Wykłady z gramatyki kognitywnej, Lublin.
Mioduszewska E. , Teoria relewancji. W: Metodologie językoznawstwa. Podstawy teoretyczne, red. P. Stalmaszczyk, Łódź, s.155-173.
Stalmaszczyk P. (1991): „Gramatyka generatywna Noama Chomsky'ego – najnowsze tendencje i niektóre implikacje”. W: H. Kardela, Z. Muszyński (red.): Noam Chomsky. Inspiracje i perspektywy. Lublin, Warszawa, s. 139-156.
Stalmaszczyk P. (1992): „Współczesna gramatyka generatywna Noama Chomsky'ego - przegląd problematyki i implikacje”. W: F. Grucza (red.): Gramatyka - konstrukt imtelektualny czy rzeczywistość: glottodydaktyczne implikacje tej alternatywy. Warszawa, s. 85-101.
Tabakowska E. (1995): Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego, Kraków.
Wierzbicka A. (1999). Język — umysł — kultura, Warszawa .
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: