Podstawy leksykografii ogólnej 3200-L1-2PLO
Celem wykładu jest zapoznanie studentów i studentek z podstawowymi pojęciami, teoriami i narzędziami leksykografii ogólnej.
Na początku kursu słuchacze i słuchaczki poznają leksykografię jako dyscyplinę oraz jej miejsce w systemie wiedzy człowieka. Dowiadują się, czym zajmuje się leksykografia jako dyscyplina naukowa i jako rodzaj działalności zawodowej, oraz poznają jej związki z dyscyplinami podstawowymi i pokrewnymi. Następnie poznają zarys historii leksykografii w obu powyższych wymiarach.
W drugiej części wykład zmierza w stronę zagadnień bardziej praktycznych: studenci i studentki poznają typologię słowników oraz klasyfikację użytkowników i sytuacji użycia słownika. Zapoznają się też z metodami opisu znaczenia w słowniku oraz możliwościami wykorzystania narzędzi lingwistyki korpusowej. Na koniec dowiadują się, według jakich kryteriów można słowniki oceniać.
Ostatnia część kursu poświęcona jest na przegląd wybranych zagadnień leksykograficznych o charakterze bardziej szczegółowym, jak leksykografia elektroniczna czy leksykografia do celów dydaktyki języków obcych, oraz aktualnych trendów tak w nauce, jak i w działalności zawodowej na podstawie najnowszych publikacji.
Według potrzeb niektóre wykłady wspomagane są materiałem wizualnym, w szczególności skanami fragmentów słowników oraz prezentacjami słowników elektronicznych.
Nakład pracy studenta:
Godziny kontaktowe w sali: 30 h = 1 ECTS
Samodzielna praca poza salą zajęciową: 30 h = 1 ECTS
w tym:
10 godzin czytania literatury przedmiotu
20 godzin przygotowania do egzaminu
|
W cyklu 2023L:
Jak w opisie „Podstawowe informacje o przedmiocie (niezależne od cyklu)” |
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Na zakończenie kursu oczekuje się, że student/ka:
(WIEDZA)
zna strukturę języka jako systemu, posiada podstawową wiedzę na temat miejsca i znaczenia lingwistyki stosowanej w systemie dyscyplin akademickich oraz rozumie ich unikalny charakter (K1_W01)
zna podstawową terminologię lingwistyki stosowanej (K1_W02)
zna zarys głównych kierunków rozwoju i najważniejsze nowe osiągnięcia w lingwistyce stosowanej (K1_W04)
zna i rozumie specyfikę współczesnych paradygmatów lingwistyki stosowanej oraz posiada solidną wiedzę z zakresu teorii i metodologii językoznawczej (K1_W05)
zna i rozumie związki między lingwistyką stosowaną a innymi dziedzinami nauki i dyscyplinami (K1_W06)
zna i rozumie główne kierunki rozwoju oraz najważniejsze nowe osiągnięcia w leksykografii (S1.2_W03)
posiada zaawansowaną wiedzę z zakresu historii leksykografii jako dziedziny wiedzy (S1.2_W08)
zna i rozumie terminologię wybranych dziedzin wiedzy i działalności zawodowej, posiada podstawową wiedzę na temat tworzenia baz danych i innych zasobów terminologicznych, zna centra terminologiczne w Polsce i w krajach studiowanych języków obcych (S1.2_W10)
zna i rozumie charakter współczesnej teorii i metodologii leksykografii, zna główne tendencje rozwojowe i najważniejsze nowe osiągnięcia w tej dyscyplinie w dwóch studiowanych językach obcych (S1.2_W11)
(UMIEJĘTNOŚCI)
potrafi krytycznie analizować teksty jako produkty kultury, potrafi poszukiwać, analizować, oceniać i wybierać autentyczne teksty w dwóch studiowanych językach obcych oraz rozwijać swoje umiejętności zawodowe w zakresie lingwistyki stosowanej (K1_U01)
posiada rudymentarne umiejętności badawcze, potrafi określać problemy badawcze i używać narzędzi badawczych lingwistyki stosowanej (w poddyscyplinach wybranego modułu); potrafi wybierać odpowiednie metody rozwiązania problemów w wybranej dyscyplinie (K1_U02)
potrafi pisać prace naukowe w dwóch studiowanych językach obcych i w języku polskim, używając podstawowych teorii lingwistyki stosowanej (K1_U06)
potrafi skutecznie stosować wiedzę teoretyczną w dziedzinie lingwistyki stosowanej w typowych sytuacjach zawodowych, w tym w projektach zespołowych i międzydziedzinowych (K1_U10)
potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę w dziedzinie lingwistyki stosowanej pod kierunkiem opiekuna naukowego; potrafi ocenić przydatność badanych metod, praktyk i procedur do własnej działalności zawodowej (K1_U11)
potrafi rozpoznawać terminologię pochodzenia łacińskiego, samodzielnie szukać znaczeń terminów i wprawnie wyjaśniać pojęcia z różnych dziedzin wiedzy i działalności zawodowej (S1.2_U06)
potrafi odnaleźć i ocenić równoważne formy w różnych pracach leksykograficznych, w tym w korpusach tekstów, w języku polskim i w dwóch studiowanych językach obcych (S1.2_U07)
potrafi korzystać z ogólnodostępnych baz danych i innych zasobów terminologicznych w pracy z tekstami specjalistycznymi; potrafi oceniać zebrane dane terminologiczne z wybranej dziedziny wiedzy i działalności zawodowej (S1.2_U08)
potrafi dokładnie interpretować dane leksykograficzne i terminologiczne oraz charakterystyki konkretnego języka do celów specjalistycznych i ustalać jego poziom terminologizacji (S1.2_U10)
potrafi krytycznie analizować teksty specjalistyczne i literackie jako produkty kultury; potrafi znajdować, oceniać i wybierać autentyczne teksty w dwóch studiowanych językach w celu rozwijania własnych umiejętności w tłumaczeniu specjalistycznym lub literackim (S1.2_U11)
(KOMPETENCJE SPOŁECZNE)
jest gotów adekwatnie identyfikować i rozwiązywać dylematy komunikacji międzyjęzykowej wynikające z asymetrii języków i różnic kulturowych, przestrzegając przy tym modeli etycznego postępowania i poszukując porady ekspertów (K1_K01, S1.2_K01)
jest gotów krytycznie oceniać własną wiedzę w dziedzinie lingwistyki stosowanej; docenia znaczenie argumentacji opartej na zasługach przy rozwiązywaniu problemów badawczych i praktycznych (w środowisku zawodowym) (K1_K02)
Kryteria oceniania
Zaliczenie odbywa się w formie egzaminu pisemnego sprawdzającego wiedzę z wykładów.
Punktacja:
0−59% − ndst
60−69% − dst
70−74% − dst+
75−84% − db
85−89% − db+
90−100% − bdb
Aktywny udział w dyskusji na wykładach, w szczególności udzielanie odpowiedzi na pytania prowadzącej, skutkuje podniesieniem oceny na egzaminie o pół stopnia, o ile student/studentka uzyska co najmniej 60% punktów.
Literatura
W języku polskim:
Apresjan, Jurij D. 2012. Z warsztatu leksykografa. Zredagowane przez Zofię Zaron. Warszawa: Wydział Polonistyki UW. Pracownia Pragmatyki i Semantyki Językoznawczej.
Bańko, Mirosław, i Halina Karaś, red. 2018. Między teorią a praktyką: metody współczesnej leksykografii. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Doroszewski, Witold. 1954. Z zagadnień leksykografii polskiej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Grochowski, Maciej. 1982. Zarys leksykologii i leksykografii. Zagadnienia synchroniczne. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Gruszczyński, Włodzimierz, i Laura Polkowska, red. 2011. Problemy leksykografii: historia, metodologia, praktyka. Kraków: Wydawnictwo Lexis.
Kania, Stanisław, i Jan Tokarski. 1984. Zarys leksykologii i leksykografii polskiej. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Mędelska, Jolanta, i Jan Wawrzyńczyk. 1992. Między oryginałem a przekładem. Rzecz o słownikach dwujęzycznych. Kielce: Wydawnictwo Szumacher.
Mielczarek, Alfred. 1972. Z zagadnień leksykografii encyklopedycznej. Warszawa: PWN.
Miodunka, Władysław. 1989. Podstawy leksykologii i leksykografii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Piotrowski, Tadeusz. 1994. Z zagadnień leksykografii. Warszawa: PWN.
———. 2001. Zrozumieć leksykografię. Warszawa: PWN.
Saloni, Zygmunt, red. 1987. Studia z polskiej leksykografii współczesnej. T. 2. 3 t. Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego = Dissertationes Universitatis Varsoviensis 338. Białystok: Dział Wydawnictw Filii UW.
———, red. 1988. Studia z polskiej leksykografii współczesnej. T. 1. 3 t. Prace Językoznawcze 116. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
———, red. 1989. Studia z polskiej leksykografii współczesnej. T. 3. 3 t. Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego = Dissertationes Universitatis Varsoviensis 376. Białystok: Dział Wydawnictw Filii UW.
Wawrzyńczyk, Jan, red. 1990. Studia ze współczesnej leksykografii polsko-rosyjskiej. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Wierzbicka, Anna, red. 1972. Semantyka i słownik: praca zbiorowa. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Wierzchowski, Józef. 1978. Leksykologia i leksykografia. Siedlce: Wydawnictwo Uczelniane WSR-P.
Żmigrodzki, Piotr. 2008. Słowo – słownik – rzeczywistość: z problemów leksykografii i metaleksykografii. Kraków: Wydawnictwo Lexis.
———. 2009. Wprowadzenie do leksykografii polskiej. 3., uzupełnione wyd. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
W języku angielskim:
Atkins, Sue B. T., i Michael Rundell. 2008. The Oxford Guide to Practical Lexicography. Oxford: Oxford University Press.
Burchanow, Igor. 1999. Linguistic Foundations of Ideography. Semantic Analysis and Ideographic Dictionaries. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
———. 2010. Lexicography: A Dictionary of Basic Terminology. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Durkin, Philip, red. 2016. The Oxford Handbook of Lexicography. Oxford Handbooks in Linguistics. Oxford: Oxford University Press.
Fontenelle, Thierry, red. 2008. Practical Lexicography: a Reader. Oxford: Oxford University Press.
Hartmann, Reinhard Rudolf Karl. 2001. Teaching and Researching Lexicography. Applied Linguistics in Action. Harlow, London: Longman.
Hartmann, Reinhard Rudolf Karl, i Gregory James, red. 2002. Dictionary of Lexicography. London, New York: Routledge.
Schryver, Gilles-Maurice de. 2003. „Lexicographers’ Dreams in the Electronic-Dictionary Age”. International Journal of Lexicography 16 (2): 143–99.
Sterkenburg, Piet van, red. 2003. A Practical Guide to Lexicography. Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins.
Svensen, Bo. 2009. A Handbook of Lexicography: the Theory and Practice of Dictionary-making. Cambridge: Cambridge University Press.
Zgusta, Ladislav. 1971. Manual of Lexicography. The Hague, Paris: Mouton.
W języku niemieckim:
Henne, Helmut, red. 1979. Praxis der Lexikographie. Berichte aus der Werkstatt. Reihe Germanistische Linguistik 22. Tübingen: Max Niemeyer Verlag.
Schaeder, Burkhard. 1981. Lexikographie als Praxis und Theorie. Reihe Germianistische Linguistik 34. Tübingen: Max Niemeyer Verlag.
W języku rosyjskim:
Apresjan, Jurij D. 1995. Интегральное описание языка и системная лексикография. T. 2. Moskwa: Школа „Языки русской культуры”.
Šestakova, Larisa Leonidovna. 2011. Русская авторская лексикография: Теория, история, современность. Moskwa: Языки славянских культур.
Sternin, I. A., i T. A. Čubur, red. 2006. Контрастивная лексикология и лексикография. Воронеж: «Истоки».
W języku włoskim:
Aprile, Marcello. 2005. Dalle parole ai dizionari. Bologna: Il Mulino.
Vanvolsem, Serge, i Laura Lepschy, red. 2008. Nell’ officina del dizionario: atti del convegno internazionale organizzato dall’Istituto Italiano di Cultura Lussemburgo, 10 giugno 2006. Stuttgart: Ibidem-Verlag.
|
W cyklu 2023L:
Jak w opisie „Podstawowe informacje o przedmiocie (niezależne od cyklu)” |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: