Zrozumieć operę (moduł II) 3106-ZO-KON

Najważniejsze dzieła z nurtu werystycznego w operze włoskiej powstały się na przełomie wieków XIX i
XX. Kompozytorzy oper w tym nurcie dążyli do przedstawienia otaczającej ich rzeczywistość w sposób
podobny do tego, jak czyniono to w literaturze werystycznej w II połowie XIX wieku. Tacy twórcy oper
werystycznych jak Mascagni, Leoncavallo, Giordano, Cilea, Puccini i inni odeszli radykalnie od modelu
Verdiowskiego, odrzucili typowy dla włoskiego melodramma epoki romantyzmu prymat melodii i głosu
ludzkiego oraz konwencjonalizm form muzycznych. Libretta oper miały się odtąd cechować
gwałtownością, nierzadko brutalnością akcji, zaś ich język zbliżony był bardziej do mowy codziennej niż
do wyrafinowanej poezji oper romantycznych. Wypadki w operach werystycznych toczyły się wartko,
niczym w filmie. Rozbudowana orkiestra pełniła zaś bardzo ważną rolę, niemal równorzędną z głosem
ludzkim. Opery te niosły w sobie ogromny ładunek emocjonalny i silnie oddziaływały na publiczność.
Chociaż dzieła jak „Rycerskość wieśniacza” Mascagniego, „Pajace” Leoncavalla, „Andrea Chenier”
Giordana oraz cała niemal twórczość Pucciniego z takimi pozycjami jak „Cyganeria”, „Tosca”, „Madama
Butterfly” weszły na stałe do kanonu repertuaru operowego, zaskakująco mało uwagi poświęca się im
podczas zajęć z historii muzyki i w ogóle – w ramach polskiego dyskursu muzykologicznego.
Podczas zajęć dyskutowane i rozpoznawane będą cechy opery werystycznej, związki gatunku z
dramatem realistycznym, sposoby osiągania zamierzonych przez twórców efektów scenicznych,
akustycznych, emocjonalnych itd. Główna dyskusja w ramach zajęć toczyć się będzie wokół opery
„Tosca” Pucciniego. Na tym przykładzie omawiane będą problemy wykonawcze (wokalne),
inscenizacyjne (teatrologiczne), zagadnienia recepcji dzieł werystycznych, ich oddziaływania nie tylko na
publiczność, ale też na inne sztuki, w tym film oraz kulturę popularną. Zaproponowane zostanie
kompleksowe spojrzenie na to dzieło, zarówno w warstwie czysto muzycznej, jak i teatralnej.
Przewidziane jest wspólne wyjście na przedstawienie „Toski” w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w
II połowie maja 2025.