Z zagadnień historii muzyki 3106-ZAHIM-KON

Symfonie Ludwiga van Beethovena należą do kanonu najważniejszych dzieł w historii w muzyki światowej. Ewolucja tego gatunku w twórczości Beethovena odzwierciedla dynamikę przemian, jakie nastąpiły nie tylko w symfonice przełomu wieków XVIII i XIX, ale też uzmysławia drogi przejścia od estetyki klasycyzmu do estetyki romantyzmu. Każda z symfonii Beethovena stanowi swoisty kamień milowy w rozwoju tej formy, ale takie dzieła jak Symfonia „Eroica” (nr 3), V Symfonia c-moll, VI Symfonia F-dur „Pastoralna”, VII Symfonia A-dur i wreszcie IX Symfonia d-moll z jej kantatowym finałem zawierającym tekst „Ody do radości” F. Schillera traktowane były zarówno przez samego Beethovena, jak i jego następców jako swoiste studia możliwości estetycznych gatunku. Wzorce ustanowione przez Beethovena w jego symfoniach powielane były mniej lub bardziej twórczo przez cały wiek XIX, a nawet w wieku XX. Dlatego szczegółowe zapoznanie się z tymi kompozycjami pozwoli studentom lepiej zrozumieć mechanizmy rozwoju historii muzyki w wiekach XIX i XX, gdyż wpływu Beethovena na kolejne generacje kompozytorów nie sposób przecenić. Twórczość symfoniczna Beethovena omawiana będzie chronologicznie, w szerokim kontekście intelektualnym, historycznym i muzycznym, w jakim poszczególne dzieła powstawały. Ich omówienie uwzględniać będzie kwestie źródłowe, stylistyczne, światopoglądowe, kulturowe, teoretyczne, itd. Przybliżony i objaśniony zostanie specyficzny język dźwiękowy Beethovena. Słuchacze wykładu zostaną też wprowadzeni w podstawy teorii symfonii w wieku XIX, problematykę rozwoju orkiestry i orkiestracji, koncepcję allegra sonatowego i szerzej – formy sonatowej. Zajęcia będą ilustrowane partyturami oraz nagraniami CD w realizacjach najwybitniejszych dyrygentów i orkiestr.

Przedmiotem zajęć w tegorocznej edycji są tradycje muzyczne dawnego Śląska rozpatrywane z perspektywy instytucji kultury, w których pielęgnowane były rozmaite formy sztuki dźwięku. Do instytucji najważniejszych dla pielęgnowania muzyki należały tam kościoły diecezjalne i zakonne, zbory ewangelickie i reformowane, kręgi humanistyczne i placówki dydaktyczne różnego szczebla, zespoły podlegające administracji miejskich magistratów oraz kapele książąt i dostojników hierarchów kościelnych. Wymienione instytucje kultury będą omawiane w perspektywie diachronicznej, co pozwoli na prześledzenie dynamiki historycznych procesów modyfikacji tradycji i wyciągnięcie wniosków.

Literatura ogólna:
George R. Marek, Beethoven. Biografia geniusza, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972
Constantin Floros, Beethovens Eroica und Prometheus-Musik, Wilhelmshaven 1978,
Gleen Stanley (red.), Cambridge Companion to Beethoven, Cambridge: Cambridge University Press, 2000
Oliver Korte, Albrecht Riethmüller (red.), Beethovens Orchestermusik und Konzerte. Das Hanbdbuch, Laaber: Laaber Verlag 2013
Artykuły osobowe w encyklopediach i leksykonach, m.in.: Irena Poniatowska, Beethoven, Ludwig van [hasło], w: Encyklopedia PWM, „AB”. Część Biograficzna, Elżbieta Dziębowska (red.), Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1979, s. 223-251
Literatura źródłowa: Ludwig van Beethoven, Konversationshefte, t. 1-8, Leipzig: VEB Deutscher Verlag für Musik, 1976
Ludwig van Beethoven, Ein Skizzenbuch, Gustav Nottebohm (red.), Leipzig: Breitkof & Härtel, 1865 (dostępne online na portalu ISMPL)

O wybranych pracach szczegółowych, artykułach i przyczynkach powiązanych z omawianymi dziełami słuchacze wykładu będą informowani na bieżąco podczas zajęć.

Gustav Bauch, Geschichte des Breslauer Schulwesens in der Zeit der Reformation, Breslau: Verein für Geschichte Schlesiens 1911 (Codex Diplomaticus Silesiae, 26);
Emil Bohn, Die musikalischen Handschriften des XVI und XVII Jahrhunderts in der Stadtbibliothek zu Breslau, Breslau: Commissions-Verlag von Julius Hainauer 1890;
Antonio Chemotti, The Hymnbook of Valentin Triller (Wroclaw 1555). Musical Past and Regionalism in Early Modern Silesia, Warsaw: Instytut Sztuki PAN 2020;
Fritz Feldmann, Die schlesische Kirchenmusik im Wandel der Zeiten, Lübeck: Unser Weg 1975 (Das evangelische Schlesien, Band 6, Teil 2);
Paweł Gancarczyk, Petrus Wilhelmi de Grudencz i muzyka Europy Środkowej XV wieku, Warszawa: Instytut Sztuki PAN 2021;
Lothar Hoffman-Erbrecht, Geistliche Musik in Schlesien, Dülmen: Laumann-Verlag 1988;
Lothar Hoffman-Erbrecht (ed.), Schlesisches Musiklexikon, Wißner-Verlag 2001;
Tomasz Jeż, Kultura muzyczna jezuitów na Śląsku i ziemi kłodzkiej (1581–1776), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa 2013;
Tomasz Jeż, Śląska Republika Muzyki. Muzyczne imaginaria nadodrzańskich humanistów, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika 2024;
Anna Mańko-Matysiak, Schlesische Gesangbücher: Eine hymnologische Quellenstudie, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2005;
Remigiusz Pośpiech, Muzyka wielogłosowa w celebracji eucharystycznej na Śląsku w XVII I XVIII wieku, Opole: Redakcja Wydawnictwo Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego 2004;
Hans Adolf Sander, Beiträge zur Geschichte des Lutherischen Gottesdienstes und der Kirchenmusik in Breslau. Die lateinischen Haupt- und Nebengottesdienste im 16. und 17. Jahrhundert, Breslau: Priebatsch 1937;
Rudolf Walter, Musikgeschichte des Zisterzienserklosters Grüssau: Von Anfang des 18. Jahrhunderts bis zur Aufhebung im Jahre 1810 Kassel etc.: Bärenreiter 1996 (Musik des Ostens, 15);
Barbara Wiermann, Die Entwicklung vokal-instrumentalen Komponierens im protestantischen Deutschland bis zur Mitte des 17. Jahrhunderts (Abhandlungen zur Musikgeschichte, 14), Göttingen: Vandenhoek & Ruprecht 2002

O wybranych pracach szczegółowych, artykułach i przyczynkach powiązanych z omawianymi dziełami słuchacze wykładu będą informowani na bieżąco podczas zajęć.