Słowo i muzyka, czyli pieśni i piosenki w muzyce popularnej 3106-SiMPOP-F
Celem przedmiotu jest przygotowanie badacza do pracy z piosenkami, przede wszystkim w perspektywie naukowej, ale także dziennikarskiej czy artystycznej.
Aby zrealizować ten cel, skupimy się na relacjach języka i muzyki. Mogą mieć one różnoraki charakter. Na niniejszych zajęciach będziemy je badać w kontekście muzyki popularnej. Na zajęciach poznamy sposoby badania piosenek, główne problemy badań, aspekty i konteksty, na które warto zwrócić uwagę.
Przestrzeń badania jest bardzo duża: od wokaliz i swoistych "glosolalii" (Elisabeth Frazier, Lisa Gerrard), przez konstruowanie znaczeń w piosenkach śpiewanych w nieznanych słuchaczowi językach (bliższych jak słowacki - Korben Dallas, dalszych, jak norweski - Kaizers Orchestra i zupełnie dalekich jak języki Polinezji - Quinzequinze, ale i piosenki z "Vaiany"), słuchanie piosenek w znanych jezykach obcych, po słuchanie piosenek w języku macierzystym. Od poziomu form piosenki (m. in. zwrotkowa, zwrotkowo-refrenowa, przekomponowana, blues, AABA ), przez zabiegi fonostylistyczne, aspekty socjolingwistyczne, po relacje narracyjne, konstruowanie persony muzycznej. Istotnym elementem będą analizy tekstów piosenek w relacji do muzyki, w której są wyrażane. Zbadamy też piosenkę jako nagranie oraz piosenkę jako performans. Zestawimy perspektywę zewnętrzną (słuchacz, krytyk, muzykolog) z perspektywą twórcy (autorefleksja).
Szczegółowy plan zajęć zostanie podany po pierwszych zajęciach, tak aby uwzględnić zainteresowanie i przykłady piosenek proponowane przez studentów zapisanych na zajęcia.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
I. WIEDZA
K_W01, K_W02, K_W04, K_W06, K_W08
Osoby studiujące mają wiedzę:
- na temat zakresu badań nurtu zwanego 'song studies'
- na temat terminów i pojęć związanych z badaniami nad piosenkami, pieśniami oraz innymi utworami słowno-muzycznymi.
- na temat funkcjonowania piosenki w kulturze muzycznej XX i XXI w. w perspektywie historycznej
- na temat funkcjonowania piosenki we współczesnej kulturze popularnej, ramach omówionych na zajęciach stylów i gatunków muzycznych
- na temat przedstawionych na zajęciach twórców piosenek i ich utworów
II. UMIEJĘTNOŚCI
K_U01, K_U02, K_U03, K_U04, K_U05, K_U08
Osoby studiujące posiadają umiejętności:
- analizowania piosenek pod względem formalnym, harmoniczno-funkcyjnym na poziomie podstawowym, melodycznym, słownym (zastosowane środki językowe, znaczenie, kody kulturowe)
- analizowania utworu w kontekście kulturowym i odnoszenia go do innych piosenek i tekstów kultury
- rozróżnienia kodów znaczeniowych piosenki: artystycznego, publicystycznego, edukacyjnego, rozrywkowego, religijnego, użytkowego
- przedstawić wyniki badań nad piosenką w formie referatu (wraz z możliwością autorefleksji nad potencjalną własną twórczością)
III. KOMPETENCJE SPOŁECZNE
K_K01, K_K02, K_K04
W ramach kompetencji społecznych osoby studiujące
- dostrzegają wpływ piosenki na życie społeczne
- mają świadomość estetycznych, etycznych, pragmatycznych, społecznych wymiarów piosenki
- dostrzegają znaczenie piosenki jaki wehikułu praktyk kulturowych, kontrkulturowych i subkulturowych
- poznają możliwości integrowania wiedzy o piosenkach, umiejętności ich analizy z praktykami społecznymi, w których wiedza i umiejętności mogą być wykorzystane
Kryteria oceniania
Przedstawienie w formie ustnego referatu wraz z towarzyszącą prezentacją multimedialną na zajęciach (15 minut) analizy wybranej piosenki w oparciu o wiedzę z zajęć, z koniecznym wykorzystaniem wybranych teorii zawartych w pracach omówionych na zajęciach i przedstawionych w przypisach i bibliografii do prezentacji. Jeśli czas pozwoli możliwa będzie uzupełniająca prezentacja samej piosenki, lub jej fragmentu. Dopuszcza się możliwość performatywnej autorefleksji nt. własnej piosenki, napisanej wcześniej lub w powstałej w wyniku zajęć, poprowadzonej wg. tych samych kryteriów co wyżej opisane.
Dopuszczalne nieobecności (zarówno usprawiedliwione, jak i nieusprawiedliwione): 2. Nieobecności nadliczbowe (nie więcej niż 5) mogą być zaliczone poprzez przygotowanie prac zaliczeniowych wg. lektur wskazanych przez prowadzącego.
W szczególnych przypadkach (udokumentowanych długotrwałym zwolnieniem lekarskim) prowadzący dopuszcza możliwość zwiększenia limitu nieobecnosci i prac zaliczających nieobecności.
Aby uzyskać ocenę końcową z zajęć należy mieć uregulowane nieobecności. Referat może zostać zaprezentowany przed uregulowaniem nieobecności, ale uregulowanie nie może nastąpić później niż do końca pierwszego tygodnia sesji semestru, w którym odbywa się przedmiot.
W przypadku orzeczeń BON możliwe indywidualne ustalenie kwestii nieobecności i sposobu zaliczenia (w zależności od rekomendacji BON). Zgłoszenie orzeczenia prowadzącemu BON powinno nastąpić po otrzymaniu dokumentu, bez zbędnej zwłoki.
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy.
Literatura
Wybrana literatura przedmiotu. Wskazanie lektur obowiązkowych oraz lektur uzupełniających (także w języku angielskim) nastąpi po pierwszych zajęciach, po zapoznaniu się z preferencjami studentów i wybraniem artystów do badań szczegółowych.
1. Antropologia rocka, red. P. Tański, „Kultura Współczesna” 2021, nr 2
2. Barańczak A., Słowo w piosence. Poetyka współczesnej piosenki estradowej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1983.
3. Derlatka P., Poeci piosenki 1956–1989. Agnieszka Osiecka, Jeremi Przybora, Wojciech Młynarski i Jonasz Kofta, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2012.
4. Florczyk T., „Rap to nie zabawa już”. Obrzeża genologii, czyli gatunki literackie obecne w tekstach polskich twórców hip-hopowych, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2020 [seria: Głośne Pióra].
5. Frith S., Sceniczne rytuały. O wartości muzyki popularnej, przeł. M. Król, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.
6. Gajda K., Szarpidruty i poeci. Piosenka wobec przemian społecznych i kulturowych ostatnich dekad, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2017.
7. Gamrat M., „La Cantologie”, czyli francuska szkoła badań nad piosenką (i jej potencjalne polskie implikacje), „Czas Kultury” 2021, nr 3, s. 7–14.
8. Kiec I., W szarej sukience? Autorki i wokalistki w poszukiwaniu tożsamości, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2013.
9. Lisecka M., Narzędzia nauk o muzyce w badaniach nad piosenką: analiza demonstratywna –rekonesans, „Tekstualia” 2018, nr 2, s. 7–19.
10. Maleszyńska J., Apologia piosenki. Studia z historii gatunku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2013
11. Piosenka literacka, „Tekstualia” 2018, nr 2 (53).
12. Polska w piosence (1989–2019), red. K. Gajda, M. Chrząstowska, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2020.
13. Poprawa A., Beatlesi Barańczaka [w:] W teatrze piosenki, red. I. Kiec, M. Traczyk, Poznańskie Studia Polonistyczne, Poznań 2005, s. 259–269
14. Song Studies, red. P. Tański, „Czas Kultury” 2021, nr 3.
15. Song Studies. Poetyka i polityka wytwarzania piosenki, red. W. Kuligowski, P. Tański, Wydawnictwo Instytutu im. Oskara Kolberga, Poznań 2021
16. Tański P., Głosy i performanse tekstów. Literatura – piosenki – ciało, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2021.
17. Tański P., Nowe sytuacje polskiego rocka. Teksty – głosy – interpretacje, Instytut Kultury Popularnej, Poznań 2016.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: