Wokół Baletów Rosyjskich Siergieja Diagilewa 3106-BALROS-OG

Balety Rosyjskie Siergieja Diagilewa, powołane do życia w 1909 roku w Paryżu, były
autorską, awangardową i synkretyczną wizją petersburskiego prawnika, marszanda, kuratora
sztuki, opery i tańca. Poprzez zderzenie Orientu z Okcydentem – wkroczenie z folklorem
rosyjskim na sceny Paryża, następnie za sprawą redefinicji tradycji etnicznej i narodowej w
modernizmie, aż po neoklasycyzm, stały się spektakularnym wyznacznikiem nowej sztuki
scenicznej – rodzącego się tańca nowoczesnego. Wśród twórców nowego, silnie
awangardowego zjawiska byli przede wszystkim kompozytorzy: Igor Strawiński (m. in.
trylogia Ognisty ptak, Pietruszka, Święto wiosny), ale także Claude Debussy (Preludium do
Popołudnia fauna, Gra), Maurice Ravel (Dafnis i Chloe), Richard Strauss (Legenda o Św.
Józefie), Manuel de Falla (Trójgraniasty kapelusz), Eric Satie (Parada), Francis Poulenc
(Łanie); choreografowie: Michaił Fokin, Wacław Niżyński, Leonid Miasin, Georges
Balanchine, scenografowie: Aleksander Benois, Leon Bakst, Nikołaj Roerich, Pablo Picasso,
Georges Braque, Henri Matisse, tancerze: Wacław Niżyński, Leon Wójcikowski, Bronisława
Niżyńska, Anna Pawłowa. Nowe widowisko taneczne, opierając się na kluczowej i
formującej roli muzyki nowoczesnej, tworzyło unikatowy synkretyzm – jedność pomiędzy
muzyką, choreografią, scenografią a kostiumem. Zajęcia będą okazją do przeanalizowania
fenomenu Baletów Rosyjskich Siergieja Diagilewa (1909-1929), zarówno przez pryzmat,
muzyki, choreografii, jak i inscenizacji. Uczestniczy zajęć poznają zjawiska największych
awangardowych baletów, dzieł muzycznych tworzących trzon widowisk, losy choreografów i
tancerzy, przemiany stylu inscenizacji, koncepcje scenograficzne. Prześledzą także losy
polskich współtwórców Baletów Rosyjskich i ich wpływ na powojenną twórczość teatralno-
muzyczną w Polsce (Teatr Wielki w Warszawie Bohdana Wodiczki). Zajęcia ilustrowane
będą materiałami audiowizualnymi.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Efekty kształcenia

Uczestnik zajęć pozna genezę i skróconą historię Baletów Rosyjskich – prekursorskiego
zjawiska w historii tańca i muzyki XX wieku. Nabędzie wiedzę o najważniejszych dziełach
muzycznych tworzących ten fenomen (które weszły do kanonu muzyki XX wieku),
postaciach współtworzących ową grupę, ich wpływie na światową i polską kulturę. Będzie
umiał wartościować swoje sądy estetyczne w stosunku do sztuki modernistycznej – jej relacji
z tradycją – na zasadzie korespondencji i opozycji.

Kryteria oceniania

1. obecność na zajęciach (2 nieobecności usprawiedliwione)
2. aktywny udział w zajęciach (rozmowa na temat wysłuchanych / obejrzanych dzieł)
3. końcowy sprawdzian pisemny - test wyboru oraz pytania otwarte.

Literatura

Richard Buckle, Diagilew, tł. Ludwik Erhardt i Elżbieta Jasińska-Jędrosz, PWM, Kraków
2014.
Richard Buckle, Nijinsky, 2 Phoenix Giant, London 1998.
Selma Jeanne Cohen, International Encyclopedia of Dance, Oxford University Press, New
York 2004, 6 t.
Ludwik Erhardt, Balety Igora Strawińskiego, PWM (Mała Biblioteka Baletowa, t. 3),
Kraków 1962.
Robert Garis, Following Balanchine, Yale University Press, New Haven - London 1995.
Arnold Haskell, Balet, autoryzowanego przekł. z jęz. angielskiego dokonała Alicja
Bońkowska, PWM, Kraków 1965.
Carol A. Hess, Sacred passions: the live and music of Manuel de Falla, Oxford University
Press, New York 2005.
Vladimir Jankélévitch, Ravel, z jęz. fr. przeł. Maria Zagórska, 2 PWM, Kraków 1977.
Alicja Jarzębska, Strawiński – myśli i muzyka, Musica Iagellonica, Kraków 2002.
Michał Klubiński, Bohdan Wodiczko. Dyrygent wobec nowoczesnej kultury muzycznej,
TAiWPN Universitas, Kraków 2017.
Ernst Krause, Ryszard Strauss. Człowiek i dzieło. Z jęz. niemieckiego przeł. Karol Bula,
PWM, Kraków 1983.
Edward Lockspeiser, Debussy: his life and mind. Vol. 2, 1902-1918, Cambridge University
Press, Cambridge et al. 1978.
Jacek Marczyński, Dziesięciu tańczących facetów, Wydawnictwo Axis Mundi (Biblioteka
Teatru Wielkiego-Opery Narodowej), Warszawa 2014: szkice Szokujące pomysły Wacława
Niżyńskiego, s. 17-29; George Balanchine, jego żony, kochanki, tancerki, s. 31-43.
Jacek Marczyński, Dziesięć tańczących kobiet, Wydawnictwo Axis Mundi (Biblioteka
Teatru Wielkiego-Opery Narodowej), Warszawa 2016: szkice Nieodwzajemniona miłość
Marii Rambert, s. 59-75; Bronisława Niżyńska, kobieta nieposkromiona, s. 183-203.
Bronisława Niżyńska [Bronislava Nijinska], Early memoirs, transl. and ed. Irina Nijinska
and Jean Rawlinson; with an introd. by and consultation with Anna Kisselgoff, Faber and
Faber, London – Boston 1982.
Wacław Niżyński, Dziennik, przeł. z rosyjskiego Grzegorz Wiśniewski, Wydawnictwo Axis
Mundi (Biblioteka Teatru Wielkiego-Opery Narodowej), Warszawa 2011.
Bohdan Pilarski, „Święto wiosny” Igora Strawińskiego, „Muzyka”, 1956 nr 3, s. 77-91.
Marie Rambert, Żywe srebro: życiorys własny, tł. Anna Mysłowska, przedm. opatrzyła
Maria Kuncewiczowa, Czytelnik, Warszawa 1978.

Igor Strawiński, Kroniki mego życia, przekł. Juliusz Kydryński, PWM, Kraków 1974.
Marta Szoka, Tomasz Majewski, red., Święto wiosny. Dwie perspektywy, Akademia
Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi, Łódź 2014.
Richard Taruskin, The Oxford history of western music. Vol. 4, The early twentieth century,
Oxford University Press, New York 2005.
Irena Turska, Krótki zarys historii tańca i baletu, 2 PWM, Kraków 1983 : rozdział: Balety
Diagilewa na Zachodzie Europy, s. 208-218.
Irena Turska, Przewodnik baletowy, 5 PWM, Kraków 2014.
Jan Stanisław Witkiewicz, Leon Wójcikowski. Mistrz tańca, Wydawnictwo Iskry, Warszawa
2007.
Tacjanna Wysocka, Dzieje baletu, PIW, Warszawa 1970: rozdział Balet w wieku XX, s. 142-
216.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3106-BALROS-OG w USOSweb