Wiedeń 1900. Totalne dzieło sztuki? 3105-W1900-SP
Specjalizacja ma na celu przedstawienie jednego z najważniejszych ośrodków kultury i przemian w sztukach w Europie na przełomie XIX i XX w. Wiedeń był wówczas ostoją konserwatyzmu i kolebką nowoczesności zarazem. Piszący o Wiedniu przełomu stuleci na ogół podkreślają współistnienie, często na zasadzie konfliktowej, wielu prądów artystycznych i umysłowych, współżycie wielu kultur, języków i wyznań, dynamikę wznoszenia się i opadania, radości i schyłku. Miasto operetki i Gustava Mahlera, Zygmunta Freuda i Hugona von Hofmannsthala do dzisiaj w swoich budowlach, pomnikach, zbiorach muzealnych, a może nawet PR współczesnej metropolii konserwuje tamten Wiedeń. Chyląca się ku upadkowi monarchia austro-węgierskiej zrodziła secesję, ekspresjonizm, pozwoliła rozkwitnąć wielu niezwykłym indywidualnościom, w tym buntownikom jakich trudno byłoby znaleźć wówczas w innych centrach. Owa „jesień Cesarstwa” aż po wybuch I wojny światowej toczyła się w spektakularnie pięknych dekoracjach, których kwintesencję stanowił wiedeński Ring, bezprecedensowe przedsięwzięcie urbanistyczne XIX wieku.
Z niewielkimi zmianami przetrwały do dzisiaj pozwala sobie wyobrazić Wiedeń fin-de-siecle’u.
Przedmiotem analizy (i zwiedzania) będą założenie urbanistyczne i budowle Ringu oraz inne wielkie gmachy epoki historyzmu: Arsenał, Akademia Sztuk Pięknych; budynek Secesji wiedeńskiej i gmachy publiczne, kościoły oraz prywatne wille w stylistykach secesji i art deco, dzieła czołowych europejskich architektów, J. Olbricha, O. Wagnera, J. Hoffmanna, A. Loosa, J. Plečnika. Omawiane będą m.in. koncepcje XIX-wiecznego muzeum, uniwersytetu, opery jako głównych punktów organizujących wielkie miasto tamtego stulecia, i nowe typy budowli jak gmach galerii sztuki, stacje metra, bank. A także koncepcje Gesamtkunstwerk – totalnego dzieła różnych sztuk.
Z twórczością H. Makarta, G. Klimta, E. Schiele, O. Kokoschki uczestnicy zetkną się naocznie, niekiedy w pierwotnym otoczeniu ich dzieł (jak Kunsthistorisches Museum).
Wiedeń ok. 1900 był także miastem polskim. Obecność polskiej arystokracji i artystów, ważni politycy i kolekcjonerzy, czołowi architekci i rzeźbiarze – sprawia, że w wielokulturowym tyglu odnajdziemy i polskie ślady.
Po dwóch zajęciach wstępnych w Warszawie i przygotowaniach tematów własnych studentów, zasadnicza część przedmiotu odbędzie się w czasie 4 –dniowego pobytu w Wiedniu na wiosnę 2022 r.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Student poznaje terminologię z zakresu historii sztuki na poziomie rozszerzonym, zdobywa uporządkowaną, pogłębioną wiedzę, obejmującą terminologię, teorie i metodologię z zakresu historii sztuki, prowadzącą też do specjalizacji; ma szczegółową wiedzę o współczesnych dokonaniach, szkołach badawczych, obejmującą wybrane obszary dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla historii sztuki; zdobywa pogłębioną wiedzę o dziedzinach nauki i dyscyplinach naukowych powiązanych z historią sztuki, pozwalającą na integrowanie perspektyw właściwych dla kilku dyscyplin naukowych; zna i rozumie zaawansowane metody analizy, interpretacji, wartościowania i problematyzowania różnych wytworów kultury, właściwe dla wybranych tradycji, teorii i szkół badawczych w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla historii sztuki (K2_W02; K2_W03; K2_W04; K2_W05; K2_W06; K2_W07).
Student potrafi wyszukiwać, analizować, selekcjonować i integrować informacje z zakresu historii sztuki z wykorzystaniem różnych źródeł oraz formułować na tej podstawie krytyczne sądy; wykorzystywać pogłębione umiejętności badawcze, obejmujące analizę prac innych autorów, syntezę różnych idei i poglądów, dobór metod i konstruowanie narzędzi badawczych, opracowanie i prezentację wyników, pozwalające na oryginalne rozwiązywanie złożonych problemów w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla historii sztuki; integrować wiedzę z różnych dyscyplin w zakresie historii sztuki oraz zastosować ją w nietypowych sytuacjach profesjonalnych; przeprowadzić krytyczną analizę i interpretację różnych rodzajów dzieł sztuki, stosując oryginalne podejścia, uwzględniające nowe osiągnięcia historii sztuki, w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego oraz miejsca w procesie historyczno-kulturowym; stosować umiejętność merytorycznego argumentowania, z wykorzystaniem własnych poglądów oraz poglądów innych autorów, samodzielnego formułowania wniosków i krytycznych wypowiedzi oraz tworzenia syntetycznych podsumowań; stosować umiejętność formułowania opinii krytycznych o wytworach kultury na podstawie wiedzy naukowej i doświadczenia oraz umiejętność prezentacji opracowań krytycznych w różnych formach i w różnych mediach; potrafi porozumiewać się z wykorzystaniem różnych kanałów i technik informacyjno-komunikacyjnych ze specjalistami z zakresu historii sztuki oraz dziedzin nauki i dyscyplin pokrewnych oraz niespecjalistami, w języku polskim i języku obcym, a także popularyzować wiedzę o humanistyce oraz wytworach kultury i jej instytucjach; stosować pogłębioną umiejętność przygotowania różnych prac pisemnych w języku polskim i języku obcym uznawanym za podstawowy dla dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla historii sztuki; stosować pogłębioną umiejętność przygotowania wystąpień ustnych, w języku polskim i języku obcym, w zakresie historii sztuki lub w obszarze leżącym na pograniczu pokrewnych dyscyplin naukowych; stosować umiejętności językowe zgodne z wymaganiami określonymi dla poziomu B2+ Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego; stosować umiejętność zróżnicowanego wykorzystywania technologii informacyjnej w nauce i pracy, potrafi rozwijać aktywność poznawczą i umiejętności samodzielnego zdobywania wiedzy z wykorzystaniem technologii informacyjnej; świadomie stosować swoją wiedzę z zakresu historii sztuki i umiejętności warsztatowych oraz rozumie potrzebę pogłębiania ich przez całe życie; potrafi inspirować i organizować proces uczenia się innych osób. Potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role, planować własne przedsięwzięcia badawcze, jak też czuwać nad realizacją zadań zbiorowych; umie samodzielnie zdobywać wiedzę i poszerzać umiejętności badawcze oraz podejmować autonomiczne działania zmierzające do rozwijania zdolności i kierowania własną karierą zawodową (K2_U01; K2_U02; K2_U04; K2_U05; K2_U06; K2_U07; K2_U08; K2_U09; K2_U10; K2_U13; K2_U14).
Student jest gotów do odpowiedniego określenia priorytetów służących realizacji określonego przez siebie lub innych zadania aktywnego uczestniczenia w działaniach na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego regionu, kraju, Europy i świata; przekuwania projektów w profesjonalne działania o charakterze badawczym, muzealniczym lub wystawienniczym, myśląc w sposób przedsiębiorczy i działając na rzecz dobra wspólnego; prawidłowego identyfikowania i rozstrzygania dylematów związanych z wykonywaniem zawodu. Rozumie konieczność przestrzegania norm etycznych w pracy historyka sztuki i popularyzacji wiedzy z zakresu historii sztuki (K2_K01; K2_K03; K2_K04).
Kryteria oceniania
Zaliczenie specjalizacji na podstawie referatu wygłoszonego w czasie wyjazdu naukowego oraz złożonego w formie pisemnej (tekst o objętości max. 5 znormalizowanych stron wraz z przypisami i bibliografią).
Kryteria oceny pracy:
- merytoryczne (zakres tematu, oryginalność wniosków, odpowiednio dobrana bibliografia)
- formalne (zgodność tytułu z treścią, przejrzysty układ pracy, poprawnie sporządzone odnośniki, bibliografia, spis ilustracji)
- kryteria poprawności językowej (stylistyczne, gramatyczne, ortograficzne).
Literatura
- V. Belohradsky, Cesarstwo Austriackie jako metafora, „Res Publica”, 1990, nr 5, s. 142-153.
- J. Clair, Nowoczesność sceptyczna, „Res Publica”, 1989, nr 1, s. 57-64.
- E. Kuryluk, Wiedeńska apokalipsa. Eseje o sztuce i literaturze wiedeńskiej około 1900, Kraków 1974.
- Madness and Modernity. Mental Illness and the Visual Arts in Vienna 1900, red. G. Blackshaw, L. Topp, London 2009.
- A. Pieńkos, „Problematyczny” splot muzyki, malarstwa i biografii. Eksperyment Arnolda Schönberga „Quart”, 2016, nr 4 (42), s. 3-9.
- J. Purchla, Jan Zawiejski. Architekt przełomu XIX i XX wieku, Warszawa 1986.
- M.A. zu Salm-Salm, Klimt, Schiele, Moser, Kokoschka: Vienna 1900, London 2005.
- C.E. Schorske, Fin-de-siecle Vienna. Politics and Culture, New York 1980.
- T. Szarota, Wiedeń 1913, Gdańsk 2021.
- G. Świtek, Władcy pierścienia, czyli kilka uwag o pompierskim obrazie miasta, w: Mowa i moc obrazów. Prace dedykowane Profesor Marii Poprzęckiej, red. zbiorowa, Warszawa 2005, s. 200-204.
- R. Taborski, Polacy w Wiedniu, Wrocław 1992.
- Vienne 1880-1938. L'apocalypse joyeuse, kat. wyst. w Centre Pompidou w Paryżu, Paris 1986 [do dyspozycji także zmieniona wersja niemiecka tego kat.].
- R. Wagner-Rieger, The Ringstrasse: Image of an Era: the expansion of the inner city of Vienna under Emperor Franz Joseph, Wien 1969.
- M. Wallis, Secesja, Warszawa 1984.
- J. Winiewicz-Wolska, Karol Lanckoroński i jego wiedeńskie zbiory, Kraków 2010.
- M. Zgórniak, Wokół neorenesansu w architekturze XIX wieku, Kraków 2013.
- rozmaite monografie i katalogi twórców: G. Klimt, H. Makart, E. Schiele, O. Wagner i inni.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: