Sztuka żydowska: dzieła, artyści, symbole i ikonografia 3105-SZZ-KK
Proponowane tematy zajęć:
1. Definiowanie sztuki żydowskiej, czyli o „aikonizmie” i „ikonizmie” w kulturze żydowskiej.
2. Sztuka żydowska w starożytności: świątynia jerozolimska, synagogi i ich wystrój.
3. Średniowieczne manuskrypty hebrajskie: szkoły, style, przedmiot iluminacji.
4. Manuskrypt jako midrasz: Ikonografia manuskryptów hebrajskich w średniowieczu.
5. Architektura synagog od średniowiecza po czasy współczesne.
6. Sztuka w służbie judaizmu: świat synagogi i domu.
7. Specyfika sztuki żydowskiej w Polsce (architektura i polichromie synagog, sztuka sepulkralna, plastyka).
8. Tożsamość żydowska w sztuce żydowskiej w XIX w: (Izydor Kaufmann, Maurycy Gottlieb i Camille Pissarro).
9. La belle Juive w sztuce żydowskiej w XIX i XX w.
10. Żydowskie środowiska artystyczne w Rosji, Francji i w Niemczech.
11. Etos syjonistyczny w sztuce żydowskiej.
12. Sztuka artystów żydowskich w obliczu Szoa.
13. Narodziny sztuki izraelskiej. Szkoła Sztuki i Rzemiosła „Becalel” i jej program.
14. Inspiracje „Biblią” w sztuce żydowskiej i izraelskiej (Akeda, Pietà, Ukrzyżowanie, Chrystus w świątyni).
15. Współczesna sztuka izraelska.
Poszczególne tematy mogą ulec niewielkim zmianom
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Student uzyskuje wiedzę na temat rozmaitych przejawów sztuki żydowskiej (architektury, plastyki, rzemiosła artystycznego) powiązanej z religią, jak również o charakterze zdecydowanie świeckim od starożytności po czasy współczesne. Ponadto opisuje i interpretuje procesy, jakim podlegała sztuka żydowska w ciągu wieków oraz rozpoznaje motywy i symbole żydowskie.
Kryteria oceniania
Zaliczenie na ocenę na podstawie aktywności oraz na podstawie testu końcowego ze znajomości dzieł sztuki i zagadnień analizowanych w trakcie zajęć. Pisemny test obejmuje rozpoznawanie slajdów, pytania testowe i opisowe. Minimalnym progiem zaliczenia jest 50% uzyskanych punktów.
Literatura
Wybrana bibliografia:
Ziva Amishai-Maisels, Depiction and Interpretation: Influence of the Holocaust on Visual Arts, Pergamon Press, Oxford 1993
Ziva Amishai-Maisels The Jewish Jesus, “Journal of Jewish Art” 1982, nr 9, s. 984–104
Barbara Brus-Malinowska, Jerzy Malinowski, W kręgu École de Paris. Malarze żydowscy z Polski, DIG, Warszawa 2007
The Emergence of Jewish Artists in Nineteenth-Century Europe, Susan Tumarkin Goodman red., Merrell, New York 2002
Erwin Goodenough, Jewish Symbols in the Greco-Roman Period, Princeton University Press, Princeton 1988
Joseph Gutman, Is there a Jewish Art? [w:] The Visual Dimension. Aspects of Jewish Art. Published in Memory of Isaiah Shachar, Clare Moore red., Westview Press, Oxford 1993,s.1-19
Joseph Gutman, The Sacrifice of Isaac: Variations on a Theme in Early Jewish and Christian Art [w:] Sacred Images: Studies in Jewish Art from Antiquity to the Middle Ages, Northampton, Variorium Reprints, s.115-122
Joseph Gutman, Masorah Figurata: The Origins and Development of a Jewish Art Form [w:] Sacred Images: Studies in Jewish Art from Antiquity to the Middle Ages, Northampton, Variorium Reprints, s. 49-62
Joseph Gutman, The Dura Europos Synagogue Paintings and Their Influence on Later Christian and Jewish Art “Artibus et Historiae” 1988, nr 17,s. 25-29
Rachel Hachlili, Ancient Jewish Art and Archeology in the Land of Israel, , t.1, Brill, New York, Leiden 1988
Milly Heyd, Lilien: Between Herzl and Ahasver [w:] Theodor Herzl. Visionary of the Jewish State, Gideon Shimoni, Robert Wistrich red. The Hebrew University Magnus Press, Jerusalem 1990, s. 265-292
Leszek Hońdo, Przestrzeń żydowskiego cmentarza, [w:] Śmierć – Przestrzeń – Czas – Tożsamość w Europie Środkowej około 1900, Jacek Purchla red., Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2002, s. 195–214
Eleonora Jedlińska, Sztuka po Holokauście, Biblioteka Tygla Kultury, Łódź 2001
Avram Kampf, From Chagall to Kitaj: Jewish Experience in the Art of the Twentieth Century, Bergin and Gravey Publishers, Massachusetts 1984
Gabriele Kohlbauer-Fritz, “La belle juive” und die schöne
Schickse”, [w:] Sander Gilman, Robert Jütte, Gabriele Kohlbauer
Fritz red., Der schejne Jid „Das Bild des jüdischen Körpers’ in
Mythos und Ritual, Picus Verlag, Wien 1998, s. 109-121
Monika Krajewska, Symbolika płaskorzeźb na cmentarzach żydowskich w Polsce, „Polska Sztuka Ludowa-Konteksty” 1989, t.43, z. 1-2, s.45-59
Ewa Martyna oprac., Judaica w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie: informator o wystawie, MNW, Warszawa 1993
Jerzy Malinowski, Malarstwo i rzeźba Żydów Polskich w XIX i XX w., PWN, Warszawa 2000
Jerzy Malinowski, Renata Piątkowska, Tamara Sztyma-Knasiecka red., Jewish Artists and Central-Eastern Europe, DiG, Warszawa 2010
Dalia Manor, Art in Zion: the Genesis of Modern National Art in Jewish Palestine, Routledge Curzon, New York 2005
Dalia Manor, Orientalism and Jewish National Art, [w:] Orientalism and the Jews, Ivan Davidson Kalmar, Derek J. Penslar red., Brandeis University Press, Waltham, ss. 142-162
Franz Meyer, Marc Chagall, tłum. Robert Allen, Thames and Hudson, London 1964
Bezalel Narkiss, Hebrew Illuminated Manuscripts, Keter Publishing House, Jerusalem 1969
Nurit Shilo-Cohen, Bezalel: 1906-1929, Museum Israel, Jerusalem 1983
Margaret Olin, The Nation without Art, Examining Modern Discourses on Jewish Art, University of Nebraska Press, Lincoln, London 2001
Maria, Kazimierz Piechotkowie, Bramy nieba. Bóżnice murowane na terenach dawnej Rzeczpospolitej, Krupski i S-ka, Warszawa 1999
Renata Piątkowska, Magdalena Sieramska, Muzeum Żydowskiego Instytutu Historycznego. Zbiory artystyczne, Auriga, Warszawa 1995
Piotr Piotrowski, Artysta w Auschwitz. O(nie)banalności sztuki, [w:] Zagłada. Współczesne problemy rozumienia i przedstawiania, Przemysław Czapliński, Ewa Domańska red., Polskie Studia Polonistyczne, Poznań 2009
Avidor W.G. Poseq, Jacques Lipchitz: sculpture as prayer, [w:] Jewish artists and Central-Eastern Europe, DIG, Warszawa, 2010, s. 253-264
Rose-Carol Washington Long, Matthew Baigell, Milly Heyd red., Jewish Dimensions in Modern Visual Culture, Brandeis University Press, Hanover, London 2010
Garielle Sed Rajna, Jewish Art, Steimatzky, Tel Aviv 1987
Gabrielle Sed Rajna, The Hebraic Bible in Medieval Illuminated Manuscripts, Steimatzky, Tel Aviv 1987
M. Catherine Soussloff, Jewish Identity in Modern Art History, California Press, Berkeley& Los Angeles & London, 1999
Margarita Stocker, Judith, Sexual Warrior: Women and Power in Western Culture, Yale University Press, New Haven 1998
Andrzej Trzciński, Symbole i obrazy. Treści symboliczne przedstawień na nagrobkach żydowskich w Polsce, UMCS, Lublin 1997
Yigal Zalmona, A Century of Israeli Art, Lund Humphries, Israel Museum, Jerusalem 2013
Literatura do poszczególnych tematów będzie podawana na każdych zajęciach
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: