„Sztuka ulicy”. Plakat w Polsce od końca XIX wieku do 1945 roku 3105-SZUPWP-K
Zajęcia poświęcone są sztuce plakatu na ziemiach polskich od jej narodzin w latach 90. XIX wieku do 1945 roku. Celem konwersatorium jest charakterystyka sztuki plakatu oraz prezentacja historycznych i artystycznych przemian w obrębie tej dziedziny, na tle innych gałęzi grafiki użytkowej (m.in. reklamy, szaty graficznej książek i czasopism), a także dokonań artystów pochodzących z innych krajów w tym zakresie. Podczas zajęć uczestnicy poznają: terminologię z zakresu grafiki użytkowej, kontekst historyczny oraz uwarunkowania polityczne, społeczne i kulturowe w jakich rodził się i rozwijał plakat do 1945 roku, dominujące nurty i kierunki pojawiające się w tym czasie w projektowaniu graficznym, różnorodne typy plakatów oraz ich funkcje i znaczenie w rozwoju kultury masowej, nazwiska i postawy najważniejszych twórców plakatów z lat 1890-1945 w Polsce i na świecie, wypowiedzi teoretyków i krytyków sztuki na temat plakatu.
Bloki tematyczne:
1. Wprowadzenie w problematykę zajęć: stan badań nad plakatem w Polsce; omówienie terminologii w zakresie plakatu; plakat jego rodzaje i funkcje; forma i język plakatu; techniki graficzne stosowane w projektowaniu plakatów.
2. Początki plakatu w Polsce: znaczenie postępu technicznego i wynalezienie litografii; rozwój prasy ilustrowanej w II poł. XIX wieku; narodziny plakatu artystycznego okoliczności i tło polityczno-społeczne; działalność pierwszych polskich twórców plakatów artystycznych; twórcy pierwszych plakatów w Europie.
3. Plakat w latach 1900-1918: rozwój plakatu młodopolskiego na tle innych dziedzin grafiki użytkowej (szata graficzna czasopism i książek); podobieństwa i różnice koncepcyjne oraz formalne plakatów młodopolskich na tle twórczości innych krajów m.in. Francji, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Rosji; sztuka plakatu podczas wielkiej wojny; najważniejsi twórcy plakatów w latach 1900-1918.
4. Polski plakat międzywojenny: rozwój plakatu w latach 20. i 30. na tle innych dziedzin grafiki użytkowej; plakat jako masowy nośnik informacji o nowych kierunkach i nurtach w sztuce (kubizm, puryzm, futuryzm, ekspresjonizm, art déco); polski plakat reklamowy; plakat awangardowy; Warszawa jako centrum kształcenia polskich twórców plakatu; plakaty architektów z kręgu Politechniki Warszawskiej; plakaty absolwentów Szkoły Sztuk Pięknych / Akademii Sztuk Pięknych; działalność Koło Artystów Grafików Reklamowych i jej znaczenie dla rozwoju grafiki użytkowej w Polsce; polski plakat lat 20. i 30. na tle plakatów innych krajów ; najważniejsi twórcy plakatów w Polsce i na świecie w latach 1918-1939.
5. Plakat lat 1939-1945: funkcje i rola plakatu podczas II wojny światowej; plakat propagandowy i konspiracyjny; najważniejsi twórcy polskich plakatów podziemnych.
6. Wizyta w Muzeum Plakatu (w miarę możliwości uczestników zajęć).
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu kursu student:
K_W02 – zna podstawową terminologię historyczno-artystyczną dotyczącą dzieł sztuki, w szczególności w zakresie technik, materiałów, funkcji, datowania, warunków przechowywania
K_W03 – ma uporządkowaną wiedzę ogólną z zakresu historii sztuki, obejmującą dzieje, teorię i metodologię dyscypliny
K_W04 – ma uporządkowaną wiedzę szczegółową z zakresu grafiki użytkowej w ujęciu chronologicznym, tematycznym i problemowym, w zakresie najważniejszych artystycznych kierunków, ruchów, tendencji, środowisk
K_W05 – ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych naukowych osiągnięciach aktualnej historii sztuki
K_W16 – ma podstawową wiedzę o powiązaniach historii sztuki z innymi dziedzinami nauki, jak historia, filozofia, antropologia, wiedza o kulturze, religii i literaturze
K_W17 – zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji obiektów sztuki, stosowane w historycznej i aktualnej historii sztuki i potrafi je dostosować do badania konkretnego dzieła
K_U01 – potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje, wykorzystując różne źródła i sposoby
K_U03 – potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami historii sztuki w typowych sytuacjach profesjonalnych
K_U04 – potrafi rozpoznać różne rodzaje obiektów sztuki (pod względem techniki, tematu, typologii, chronologii, stylistyki, genezy, atrybucji) oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem typowych metod, w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego i miejsca w procesie historyczno-kulturowym, umie opisać dzieła omawianego okresu identyfikując i wartościując zjawiska i problemy szczególnie istotne
K_U06 – umie samodzielnie zdobywać wiedzę i zdobywać umiejętności badawcze kierując się wskazówkami opiekuna naukowego
K_U07 – posiada umiejętność merytorycznego argumentowania z wykorzystaniem poglądów różnych badaczy historii sztuki i historii kultury oraz umiejętność wyciągania wniosków
K_U10 – posiada umiejętność przygotowywania typowych prac w języku polskim, dotyczących zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych oraz innych źródeł
K_U11 – posiada umiejętność przygotowania wystąpień ustnych w języku polskim, dotyczących zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych w zakresie historii sztuki oraz innych źródeł
K_U12 – ma umiejętności językowe w zakresie historii sztuki, zgodnie z wymaganiami określonymi dla poziomu B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego
K_U13 – potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role
Kryteria oceniania
Zaliczenie na podstawie referatu wygłoszonego na zajęciach i na podstawie aktywności
Dopuszczalna liczba nieobecności w semestrze: dwie
Literatura
Wybrana literatura:
Architektura plakatu. Graficy-architekci z kręgu Politechniki Warszawskiej w latach 1915-1939, red. D. Parszewska, Warszawa 2005.
J. Białostocki, Polska grafika użytkowa 1900-1939, w: Z zagadnień plastyki polskiej w latach 1918-1939, red. J. Starzyński, Wrocław 1963.
S. Bojko, Polska sztuka plakatu. Początki i rozwój do 1939 roku, Warszawa 1971.
M. Czubińska, Polski plakat secesyjny ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie, Kraków 2003.
M. Czubińska, Polskie plakaty do 1914 roku w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie, Kraków 2025.
M. Czubińska, Polskie plakaty z lat 1915-1945 w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie, Kraków 2023.
K. Dydo, Polski plakat filmowy. 100-lecie kina w Polsce 1896-1996, Karków 1996.
K. Dydo, Polski plakat teatralny 1899-1999, Kraków 2000.
D. Folga-Januszewska, Ach! Plakat filmowy w Polsce, Olszanica 2009.
D. Folga-Januszewska, L. Majewski, Oto sztuka polskiego plakatu, Olszanica 2018.
S. Heller, Graphic Design History, New York 2001.
H. F. Hutchison, The poster an illustrated history from 1860, London 1968.
M. Pawłowski, Plakat z krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych 1899-2003, Kraków 2004.
Pierwsze półwiecze polskiego plakatu 1900-1950, red. P. Rudziński, Lublin 2009.
Piękni XX-wieczni. Polscy projektanci graficy, red. J. Mrowczyk, Kraków 2017.
Plakat musi śpiewać, red. Z. Schubert, Poznań 2012.
Polski plakat art déco w zbiorach Muze
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: