Sztuka po roku 1945 z perspektywy "horyzontalnej historii sztuki" 3105-SPR-K
„Horyzontalna historia sztuki”, pojęcie ukute przez Piotra Piotrowskiego około 2008 roku, wprowadza się w tytule zajęć jako słowo-klucz, określające szerszą postawę wobec sztuki środkowoeuropejskiej, zarysowującą się po 1989 roku i problematyzującą takie kategorie, jak relacja Centrum-peryferie, kontekst, geografia artystyczna czy konstrukt „Europy Środkowej”.
Z tego powodu zajęcia będą się składać z dwóch bloków.
Pierwszy z nich będzie miał głównie metodologiczny charakter, nie zawsze odnosząc się do sztuki polskiej. W nawiązaniu do wyżej wymienionych zagadnień lektura obejmie m.in. artykuły Normana Brysona, Piotra Piotrowskiego, Irit Rogoff, Andrzeja Turowskiego oraz wyimki z publikacji East Art Map.
Bazując na tym materiale, drugi blok zajęć zostanie poświęcony wspólnej lekturze materiałów źródłowych oraz – w większej mierze – tekstów opisujących duże fragmenty nowoczesnej sztuki polskiej od roku 1945 do lat 60. Oprócz prac, które wydobywają aktywność poszczególnych ośrodków (Kraków i Warszawa, ale też Łódź i Lublin), ukazują dynamiczny lub trans-narodowy obraz twórczości wybranych artystów (m.in. Kantor, Kujawski, Szapocznikow) oraz problematyzują kluczowe momenty historyczne (mit i „wielka narracja” zapoczątkowana przez I Wystawę Sztuki Nowoczesnej; socrealizm, posocrealistyczna trauma i „cicha umowa społeczna”; Odwilż i wynajdywanie tradycji nowoczesności; „rezerwat sztuki”, czyli sympozja lat 60.), lektura obejmie także katalogi międzynarodowych wystaw (Aspekte/Positionen. 50 Jahre Kunst aus Mitteleuropa [wersja ang.]; Paris: Capital of the Arts, 1900-1968), dzięki czemu uda się wyjść poza wąski dyskurs „sztuki polskiej”, otwierając jej lokalność na konfrontację z kontekstem europejskim.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Po odbytym kursie student będzie miał wiedzę o najbardziej reprezentatywnych problemach polskiej historii sztuki lat 1945-1965. Jednocześnie zostanie uwrażliwiony na wybrane postawy metodologiczne, w tym na teoretyczne postulaty takich badaczy jak: N. Bryson, D. Chakrabarty, P. Piotrowski, I. Rogoff, A. Turowski.
Kryteria oceniania
Podstawa zaliczenia zajęć: lektura tekstów, aktywne uczestnictwo oraz praca pisemna od 5 do 8 stron znormalizowanego maszynopisu (1 s. = 1800 znaków ze spacjami); dopuszczalne 2 nieobecności.
Literatura
I. Rogoff, Terra Infirma - Geography's Visual Culture, London New York 2000 [fragmenty].
East Art Map. Contemporary Art and Eastern Europe, ed. IRWIN, London 2006.
N. Bryson, Art in Context, w: Studies in Historical Change, red. R. Cohen, Charlottesville London 1992, s. 18-42.
Dipesh Chakrabarty, Prowincjonalizacja Europy, Poznań 2012.
A. Turowski, Kilka refleksji na marginesie, w: tenże, Awangardowe marginesy, Warszawa 1997, s. 11-24.
A. Turowski, Dyskurs o uniwersalizmie, w: tamże, s. 169-82.
P. Piotrowski, Geografia i historia. sztuka w Europie Środkowo-Wschodniej, w: tenże, Awangarda w cieniu Jałty. Sztuka w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1945-1989, Poznań 2005, s. 13-36.
P. Piotrowski, O horyzontalnej historii sztuki, „Artium Quaestiones”, T. XX, 59-60.
P. Piotrowski, O dwóch głosach historii sztuki, „Artium Quaestiones”, T. XVII, Poznań 2006, s. 195-214.
Por. P. Piotrowski, 1989: zwrot przestrzenny, w: tenże, sztuka i demokracja w postkomunistycznej Europie, Poznań 2010, s. 15-55.
Paris: Capital of the Arts 1900-1968, kat. wyst., Royal Academy of Arts, I-IV 2002, London 2002, s. 236-49.
W. Włodarczyk, Polskie malarstwo awangardowe 1945-1949. Wstęp do badań, „Ikonotheka”, nr 2 1990.
P. Bernatowicz, Picasso za żelazną kurtyną. Recepcja artysty i jego sztuki w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1945-1970, Universitas, Kraków 2006 [fragmenty].
I Wystawa Sztuki Nowoczesnej. Pięćdziesiąt lat później, kat. wyst., Galeria Starmach w Krakowie, XII 1998 – I 1999, red. J. Chrobak, M. Świca, Kraków 1998, [zwłaszcza referaty Z. Dłubaka i M. Porębskiego oraz wywiad z M. Porębskim].
W. Nowaczyk, Tropy nowoczesności, w: Odwilż. Sztuka ok. 1956 r., kat. wyst., Muzeum Narodowe w Poznaniu, VI-VII 1996, red. P. Piotrowski, Poznań 1996 [zwłaszcza podrozdział: I Wystawa Sztuki Nowoczesnej].
K. Czerni, Nie tylko o sztuce. Rozmowy z profesorem Mieczysławem Porębskim, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1992 [rozdział: Socrealizm].
W. Baraniewski, Wobec realizmu socjalistycznego, w: Sztuka polska po 1945, materiały sesji SHS, Warszawa, 1987, s.173-178
W. Włodarczyk, Strategie nieprzejednanych, w: Socrealizm. Sztuka polska w latach 1950- 1954, Paryż 1987, s.120-143
P. Piotrowski, Odwilż, w: Odwilż. Sztuka ok. 1956 r., kat. wyst., Muzeum Narodowe, Poznań, VI-VII 1996, Muzeum Narodowe, Poznań 1996; por. P. Juszkiewicz, Od złudy buntu do niebezpieczeństw kultury masowej, w: tenże, Od rozkoszy historiozofii do „gry w nic”. Polska krytyka artystyczna czasu Odwilży, Poznań 2005.
Dodatkowo: W. Baraniewski, Sztuka i mała stabilizacja, w: Idee sztuki lat 60. oraz inne sesje, seminaria i wystawy Centrum Rzeźby Polskiej, red. J. S. Wojciechowski, Orońsko 1994, s. 33-41.
Dodatkowo: P. Piotrowski, „Odwilż” i malarstwo informelu, w: tenże, Awangarda w cieniu Jałty. Sztuka w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1945-1989, Poznań 2005, s. 66-109.
M. Lachowski, „Nowoczesność” w kręgu grupy „Zamek”, w: Grupa „Zamek”. Historia – krytyka – sztuka, red. M. Kitowska-Łysiak, M. Lachowski, P. Majewski, Lublin 2007, s. 37-48.
O grupie „Zamek” i nie tylko. Z Włodzimierzem Borowskim rozmawia Anna Maria Leśniewska, w: tamże, s. 104-14.
A. Jakubowska, Portret wielokrotny dzieła Aliny Szapocznikow, Poznań 2008 [fragmenty].
A. Turowski, Jerzy Kujawski. Malarstwo, kat. wyst., I-II 2006, Muzeum Narodowe, Poznań, IV-V 2006, Muzeum Narodowe, Poznań 2006 [fragmenty].
M. Kozień-Świca, Kantorowski mit Paryża. Od „Jeunes peintres de la Tradition française” do „Le Nouveau Réalisme”, „Pamiętnik Sztuk Pięknych”, nr 1, 2003.
M. Lachowski, Awangarda wobec instytucji. O sposobach prezentacji sztuki w PRLu, Lublin 2006 [rozdział o Elblągu].
P. Piotrowski, W kręgu neokonstruktywizmu: awangarda i modernizm, w: tegoż, Znaczenia modernizmu. W stronę historii sztuki polskiej po 1945 roku, Poznań, 1999, s. 117-46.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: