Rzeczy chińskie. Sztuka Chin w Europie od XVI do XVIII w. 3105-RZCH-KK
Przedmiot poświęcony jest recepcji sztuki chińskiej w Europie (z uwzględnieniem Polski) od czasu nasilenia kontaktów kulturowych i handlowych między obiema cywilizacjami w wieku XVI po sam koniec wieku XVIII, a więc na moment przed gwałtowną imperialną ekspansją Wielkiej Brytanii na Dalekim Wschodzie. Zakres omawianych tematów obejmuje: obrót sztuką chińską i towarami luksusowymi z Państwa Środka (sytuacją rynku, produkcją na eksport w Chinach), ich wpływ na sztukę europejską, zjawisko mody na chińszczyznę (w rzemiośle artystycznym, sztuce ogrodowej i architekturze, a także, kontekstualnie, w filozofii, literaturze i myśli politycznej), a ponadto obraz Chin i ich kultury materialnej, jaki wszystkie te zjawiska tworzyły w kulturze europejskiej.
Zajęcia będą miały formę konwersatorium kładącego szczególny nacisk na pracę ze źródłami historycznymi (zarówno wizualnymi, jak i pisanymi), a także dyskusję wokół prezentowanych materiałów źródłowych. Odpowiednie teksty do przeczytania i materiały do analizy będą przesyłane na bieżąco na tydzień przed kolejnymi zajęciami.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
K_W02: Student/ka zna i potrafi zastosować podstawową terminologię związaną ze sztuką chińską i naśladującymi ją obiektami powstałymi w europejskim kręgu kulturowym (np. pagoda, dougong, gongbi, porcelana qinghua, chinoiserie, ogród chiński); rozumie ich genezę i kwestie teoretyczne, które się z nimi wiążą; posiada także wiedzę niezbędną do rozpoznawania technik artystycznych i epok, w jakich powstały dane obiekty, a także wie, jakie były ich funkcje i kontekst użycia.
K_W03: Student/ka zna najważniejsze kwestie metodologiczne związane z obecnością sztuki chińskiej w kulturze europejskiej; jest świadomy/świadoma trudności metodologicznych i teoretycznych, z którymi może zetknąć się podczas badania podobnych obiektów; wie, jak zmieniało się podejście badaczy i teoretyków sztuki do sztuki chińskiej i obiektów, które inspirowała w Europie; dostrzega powiązania powyższych kwestii teoretycznych z różnymi metodologiami i teoriami historii sztuki.
K_W04: Student/ka ma uporządkowaną wiedzę szczegółową w zakresie chronologii sztuki europejskiej i różnych okresach, w których oddziaływała na nią sztuka chińska; posiada kompleksowe wiadomości z zakresu tematycznych i problemowych podziałów sztuki europejskiej i chińskiej, rozpoznaje najważniejsze kierunki, tendencje, prądy i środowiska związane z modą na sztukę chińską, a także wpisuje je w szerszy kontekst produkcji artystycznej w Europie.
K_W05: Student/ka jest świadomy/świadoma najnowszych kierunków rozwoju historii sztuki jako dyscypliny naukowej; rozpoznaje najważniejsze zmiany, jakie zaszły w niej w najbliższej przeszłości i jakie zachodzą aktualnie; ma ogólną wiedzę z zakresu kierunków rozwoju badań historyczno-artystycznych nad sztuką europejską i sztuką chińską w Europie; wie o najnowszych i osiągnięciach współczesnych badaczy.
K_W14: Student/ka posiada wiedzę ogólną z zakresu nauk o kulturze i nauk społecznych, które oddziałują na historię sztuki; zna najważniejsze terminy i koncepcje badawcze w nich występujące; wie, jak odnoszą się one do kwestii związanych z badaniem sztuki europejskiej i sztuki chińskiej w Europie; jest świadomy/świadoma najważniejszych kierunków rozwoju nauk o kulturze i nauk społecznych i wpływu, jaki mają one na historię sztuki.
K_W16: Studen/ka świadomość wzajemnych powiązań teoretycznych, metodologicznych i praktycznych między historią sztuki a innymi dziedzinami humanistycznymi, takimi jak nauki o kulturze, historia, historia nauki i myśli, antropologia, literaturoznawstwo czy filozofia; wie, jakie narzędzia teoretyczne stosują przedstawiciele poszczególnych dyscyplin do rozwiązywania podobnych problemów artystycznych lub historyczno-artystycznych; ma wiedzę na temat zastosowania osiągnięć innych dyscyplin naukowych w badaniach historyczno-artystycznych, a zwłaszcza w badaniach sztuki chińskiej w Europie i wpływu kultury Państwa Środka na kulturę europejską.
K_W17: Student/ka zna najważniejsze narzędzia teoretyczne i metody badawcze, które współczesna historia sztuki wykorzystuje przy analizie, analizie porównawczej i interpretacji obiektów sztuki europejskiej i sztuki chińskiej; wie, jak wpisać metody i narzędzia współczesnej historii sztuki w szerszych kontekst historyczny i naukowy dyscypliny; potrafi dostosować metodę i narzędzia do badania poszczególnych dzieł sztuki europejskiej i chińskiej.
K_U01: Student/ka umie samodzielnie przeszukiwać różne bazy danych i pozyskiwać informacje z wielu źródeł naukowych, zarówno tradycyjnych, jak i cyfrowych, a następnie jest w stanie dokonywać ich selekcji i krytycznej oceny w kontekście przydatności do analizy i interpretacji wybranych dzieł kultury europejskiej i chińskiej.
K_U03: Student/ka wykorzystuje wiedzę teoretyczną i metodologiczną, a także siatką pojęciową zdobytą w trakcie zajęć do analizy dzieł kultury europejskiej czerpiących z lub wzorujących się na sztuce chińskiej; potrafi w sposób krytyczny odnieść się do różnych perspektyw badawczych i wybrać takie, które pozwalają na stawianie spójnych i wydajnych wniosków naukowych.
K_U04: Student/ka umie z powodzeniem zastosować zdobytą wiedzę do identyfikacji obiektów artystycznych z różnych epok i stylów, które noszą na sobie ślady oddziaływania sztuki chińskiej; potrafi dokonać ich analizy, wykorzystując do tego nowoczesne metodologie historii sztuki i nauk pokrewnych; jest w stanie odnieść analizowane źródło do innych materiałów źródłowych; ma zdolność wpisania analizowanego obiektu w całokształt procesów kulturowych Europy i Chin od XVI do XVIII w.
K_U06: Student/ka potrafi samodzielnie pogłębiać swoje kompetencje badawcze i umiejętności analizy historyczno-artystycznej wykorzystując wskazówki, materiały i źródła zaproponowane przez prowadzącego.
K_U07: Student/ka umie swobodnie wykorzystywać teorie artystyczne i historyczne, a także metodologie historii sztuki do budowania własnych wypowiedzi i stawiania tez interpretacyjnych dotyczących wybranych obiektów sztuki europejskiej i chińskiej; potrafi uargumentować i obronić proponowane przez siebie tezy, odwołując się do dorobku innych badaczy.
K_U011: Student/ka potrafi ułożyć i wygłosić wystąpienie na temat wybranych zagadnień z zakresu wpływu sztuki chińskiej na sztukę europejską i obiektów związanych z tym zjawiskiem, wykorzystując podstawowe pojęcia teoretyczne historii sztuki, a także odnosząc się do najważniejszych teorii naukowych tej dyscyplin.
K_U14: Student/ka rozumie złożoność omawianych na zajęciach zagadnień, a także mnogość ścieżek badawczych i materiałów źródłowych, które się z nimi wiążą, wie także, że aby je zgłębić, należy poświęcić na to wiele czasu, a także że zrozumienie ich wpływu na współczesną sytuację kulturową Europy i Chin ciągłych studiów.
Kryteria oceniania
Zaliczenie na podstawie aktywności (40% oceny) i testu na koniec zajęć (60%).
Literatura
1. Literatura podstawowa
▪️ Bogdanowski J., Postać i znaczenie motywów kompozycji dalekowschodnich w parkach polskich, [w:] Orient i orientalizm w sztuce. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Kraków, grudzień 1983, Warszawa 1986, s. 117–140.
▪️ Chrzanowski T., Orient i orientalizm w kulturze staropolskiej, [w:] Orient i orientalizm w sztuce. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Kraków, grudzień 1983, Warszawa 1986, s. 43–69.
▪️ Clunas C., Art in China, Oxford 2009.
▪️ Clunas C., Fruitful Sites: Garden Culture in Ming Dynasty China, Durham 1996.
▪️ Conner P., Oriental Architecture in the West, London 1979.
▪️ Fairbank J.K., Historia Chin: nowe spojrzenie, przeł. T. Lechowska, Z. Słupski, Warszawa 2004.
▪️ Honour H., Chinoiserie: The Vision of Cathay, London 1961.
▪️ Hunt J.D., The Figure in the Landscape: Poetry, Painting, and Gardening During the Eighteenth Century, London 1976.
▪️ Jakimowicz A., Zachód a sztuka Wschodu, Warszawa 1967.
▪️ Kopania I., Rzeczy – ogrody – wyobrażenia. Chiny w kulturze Rzeczypospolitej czasów Stanisława Augusta, Warszawa 2012.
▪️ Said E., Orientalizm, przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska, Poznań 2018.
▪️ Zasławska D.N., Chinoiserie w Wilanowie. Studium z dziejów nowożytnej recepcji mody chińskiej w Polsce, Warszawa 2008.
▪️ Zasławska D.N., W guście chińskim – ideowe implikacje chinoiserie w Europie od XVII do początków XIX w., [w:] Rozważania o smaku artystycznym, red. J. Poklewski, T. F. d Rosset, Toruń 2002, s. 151–168.
2. Literatura dodatkowa
▪️ Aune M.G, Early European Travel Writing after Orientalism, „Journal for Early Modern Cultural Studies” (2005), 5/2, s. 120–138.
▪️ Bald R.C., Sir William Chambers and the Chinese Garden, „Journal of the History of Ideas” (1950), 11/3, s. 287–320.
▪️ Brown T.C., Joseph Addison and the Pleasures of Sharawadgi, „ELH” (2007), 74/1, s. 171–193.
▪️ Clunas C., Nature and Ideology in Western Descriptions of the Chinese Gardens, „Extrême-Orient, Extrême-Occident” (2000), 22, s. 153–166.
▪️ Davis W.W., China, the Confucian Ideal, and the European Age of Enlightenment, „Journal of the History of Ideals” (1983), 44/4, s. 523–548.
▪️ Estetyka chińska. Antologia, red. A. Zemanek, Kraków 2007.
▪️ Finlay R., The Pilgrim Art: Cultures of Porcelain in World’s History, Berkeley 2010.
▪️ Hsia R. Po-Chia, A Jesuit in the Forbidden City: Matteo Ricci 1552–1610, Oxford 2010.
▪️ Jacques D., Onn the Supposed Chineseness of the English Landscape Garden, „Garden History” (1990), XVIII/2, s. 180–191.
▪️ Jacoby M., Powtórzenie i falsyfikat w malarstwie chińskim, Warszawa 2009.
▪️ Jörg J.A., The Geldermalsen History and Porcelain, Groningen 1986.
▪️ Künstler M.J., Dzieje kultury chińskiej, Warszawa 2007.
▪️ Künstler M.J., Europejska moda na chińszczyznę oczami sinologa, „Przegląd Orientalistyczny” (1991), 1-2, s. 3–13.
▪️ Lehner G., China in European Encyclopaedias, Leiden 2011.
▪️ Morawińska A., Eighteenth-Century paysages moralisés, „Journal of the History of Ideas” (1977), s. 461–475.
▪️ Mungello D.E., Curious Land: Jesuit Accomodation and the Origins of Sinology, Honolulu 1989.
▪️ Ostrowski J., Nurt egzotyczny w architekturze Stanisława Leszczyńskiego w Lotaryngii, „Kwartalnik architektury i urbanistyki” (1972), 17/3, s. 161–176.
▪️ Rinaldi M.B., Ideas of Chinese Gardens: Western Accounts, 1300–1800, Philadelphia 2016.
▪️ The British Museum Book of Chinese Art, red. J. Rawson, London 2007.
▪️ Wang Xun (王遜), 中國美術史 (Zhongguo meishushi, Historia sztuki chińskiej), Beijing 2010.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: