Podróżnicy, kolekcjonerzy, badacze… Historia zainteresowań antykiem od renesansu po XIX w. 3105-PKB-OG

Pojęcie archeologii jako dyscypliny naukowej zostało zdefiniowane
dopiero w połowie XIX wieku, niemniej zainteresowanie antykiem w
oparciu o jej materialne pozostałości jest możliwe do zaobserwowania
już w Starożytności. Początkowo przypadkowe, a później już
świadome wykopaliska legły u podstaw naukowych studiów przez
humanistów epoki renesansu. Zasadnicza zmiana w poznaniu świata
starożytnych nastąpiła w połowie XVIII w., gdy odkryto i zaczęto
prowadzić wykopaliska w Pompejach i Herkulanum. Gwałtowny
przyrost zabytków, już nie tylko sztuki lecz także rzemiosła przyczynił
się w znakomitym stopniu do rozwoju antykomanii czyli mody na
antyk. Zabytki starożytne były nie tylko kolekcjonowane, lecz także
powszechnie kopiowane, a motywy antyczne wykorzystywane do
dekoracji wnętrz i przedmiotów codziennego użytku. Powszechne
zapotrzebowanie na kontakt ze sztuką antyczną było jednym z
elementów, które wpłynęły na rozwój ogólnodostępnych muzeów. Te
ostatnie, utrzymywane nierzadko ze środków publicznych (British
Museum, Luwr) zainteresowane pozyskaniem jak największej ilości
zabytków, finansowały wykopaliska w obszarze Śródziemnomorza,
których niezwykłe natężenie przypada na okres XIX w. Pierwotne
znaczenie terminu „archeologia” w odniesieniu do starożytności
greckich i rzymskich, zaczęto rozszerzać o jej poddyscypliny powstałe
w wyniku podziału obszaru zainteresowań (w ujęciu geograficznym i
chronologicznym), zrodziły się wówczas takie określenia jak
egiptologia, archeologia Bliskiego Wschodu, etruskologia, archeologia
egejska, archeologia chrześcijańska, archeologia prowincji rzymskich.

Przyrost liczby zabytków wpłynął na rozwój teorii badawczych, a
postęp nauki na zastosowanie nowych technik eksploracji i
dokumentacji. Jednocześnie zaczęto podnosić kwestie zachowania i
konserwacji zabytków.
Ważną rolę w rozwoju archeologii odegrali Polacy, których
zainteresowania antykiem rozwijały się podobnie jak w innych krajach
zachodniej Europy.
W trakcie wykładu, oprócz opisanych powyżej zagadnień, studenci
poznają także wybrane aspekty dotyczące powiązań archeologii z
polityką - odkrycia archeologiczne nierzadko wykorzystywane były w
służbie propagandy, zwłaszcza w okresie rywalizacji o wpływy
mocarstw kolonialnych.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Efekty kształcenia

Student po zakończeniu kursu ma podstawową wiedzy na temat
kształtowania się zainteresowań przeszłością oraz rozwoju archeologii
jako dyscypliny badawczej, zna jej początki oraz miejsce i jej
znaczenie w systemie nauk humanistycznych. Umie znaleźć
powiązania archeologii z innymi dyscyplinami humanistycznymi,
przede wszystkim historią społeczeństw i ich kultury oraz historii
sztuki. Wykazuje się wiedzą na temat głównych osiągnięć archeologii
do końca XIX wieku, zwłaszcza w basenie Morza Śródziemnego, w
perspektywie chronologicznej i geograficznej. Docenia tradycję i rolę
dziedzictwa kulturowego ludzkości we współczesnym świecie,
rozumiejąc naturę archeologicznych odkryć.

Kryteria oceniania

Kurs kończy się egzaminem ustnym. Do jego zaliczenia wymagane
będzie wykazanie się podstawową znajomością treści podawanych na
wykładzie, wzbogaconych o własną refleksją na wybrany przez siebie
temat z zakresu zainteresowań przeszłością.

Literatura

1. K. Michałowski, Wspomnienia, Warszawa 1986

2.. R. Bianchi Bandinelli, Archeologia jako historia sztuki, Warszawa
1988
3.. K. Pomian, Zbieracze i osobliwości, Warszawa 1996
4. Z dziejów miłośnictwa antyku w Polsce, A. Sadurska ed., Warszawa
1991
5. T. Mikocki, Najstarsze kolekcje starożytności w Polsce, Wrocław
1990
6. P. Bahn, Archeologia – bardzo krótkie wprowadzenie, Warszawa
1997
7.. M. Beard, J. Henderson, Kultura antyku – bardzo krótkie
wprowadzenie, Warszawa 1997
8. M. Rekowska, W poszukiwaniu antycznej Cyrenajki, Warszawa
2014 (wybrane rozdziały)

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3105-PKB-OG w USOSweb