Obraz i widz 3105-OW-KK
Zajęcia w formie konwersatorium. Podstawowym celem zajęć jest podjęcie refleksji nad strukturą dzieła malarskiego, mechanizmami percepcji obrazu oraz rolą widza w konstruowaniu znaczeń. Punktem wyjścia będzie omówienie procedur analizy formalnej ze szczególnym uwzględnieniem napięcia pomiędzy płaszczyzną obrazową a przestrzenią wewnątrz i poza-obrazową. Nacisk zostanie położony na rozwiązania kompozycyjne, materialne aspekty istnienia obrazu oraz przestrzenne usytuowanie widza wobec dzieła. Istotnym polem dociekań będą także cielesne i mentalne uwarunkowania percepcji wzrokowej. Celem nadrzędnym jest ukazanie specyficznej natury medium obrazowego i związków pomiędzy widzem a obrazem oraz namysł nad kluczowymi pojęciami dla nauki o obrazie (spojrzenie, rama, diegeza, perspektywa, medium, zmysły, ciało, pamięć itp.).
Punktem odniesienia dla tych rozważań będą metody badawcze wypracowane między innymi przez Wolfganga Kempa, Maxa Imdahla, Michaela Brötje i Gottfrieda Boehma oraz powstałe w oparciu o te metody interpretacje wybranych dzieł sztuki.
Omawiane zjawiska zostaną wpisane w szerszą perspektywę autorefleksji na polu historii sztuki redefiniującej przedmiot badań i cele dyscypliny.
Zajęcia zostaną przeprowadzne w z podziałem na bloki tematyczne:
1. Analiza formalna – podstawowe zagadnienia.
2. Widz i percepcja – omówienie wybranych zagadnień.
3. Obraz i widz w refleksji metodologicznej:
a) Wolfganfg Kemp – estetyka recepcji
b) Max Imdhal – ikonika
c) Gottfried Boehm – hermeneutyka obrazu
d) Michaela Brötje – egzystencjalno-hermeneutyczna nauka o sztuce
e) Bissera V. Pentcheva – obraz “performatywny”
4. Obraz i widz (i badacz)w praktyce badawczej – case studies.
5. Interpretacje wybranych dzieł średniowiecznych i nowożytnych – wystąpienia uczestników konwersatorium
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Efekty kształcenia Po zajęciach student/ka:
- potrafi przeprowadzić analizę formalną obrazu z uwzględnieniem przestrzennych relacji pomiędzy dziełem a widzem
- zna i krytycznie stosuje podstawowe metody badawcze związane z hermeneutyką obrazu
- podejmuje refleksję nad rolą widza w konstruowaniu znaczeń obrazu
- podejmuje refleksję nad przedmiotem i metodami interpretacji w świetle nowoczesnej nauki o obrazie
Kryteria oceniania
Zaliczenie na podstawie referatu wygłoszonego podczas zajęć i złożonego w formie pisemnej, udziału w zajęciach oraz obecności (student/ka ma prawo do dwóch nieusprawiedliwionych nieobecności; dwie kolejne nieobecności wymagają zaliczenia opuszczonych zajęć w formie pisemnej; więcej niż cztery nieobecności uniemożliwiają zaliczenie zajęć).
Literatura
Belting Hans, Florence and Baghdad: Renaissance Art and Arab Science, trans. Deborah Luce Schneider, Belknap, Cambridge, 2011.
Boehm Gottfried, Obraz i czas, przeł. A. Buchner,„Res Facta”, 1989, nr 9, s. 181-190.
Brak słów. Materiały Seminarium Metodologicznego SHS. Nieborów 26 – 28 października 2006, red. Maria Poprzęcka, SHS, Warszawa 2007.
Brötje Michael, Obraz jako parabola. O pejzażach Gustava Courbeta, [w:] Perspektywy współczesnej historii sztuki. Antologia przekładów Artium Quaestiones, red. Mariusz Bryl, Piotr Juszkiewicz, Piotr Piotrowski, Wojciech Suchocki, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2009, s. 89-109.
Bryl Mariusz, Suwerenność dyscypliny. Polemiczna historia sztuki od 1970 roku, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2008.
Elkins James, The Poetics of Perspective, Cornell University Press, New York 1994.
Imdahl Max, Giotto. Z zagadnień ikonicznej struktury sensu, [w:] Perspektywy współczesnej historii sztuki. Antologia przekładów Artium Quaestiones, red. Mariusz Bryl, Piotr Juszkiewicz, Piotr Piotrowski, Wojciech Suchocki, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2009, s. 111-138.
Kemp Wolfgang, Dzieło sztuki i widz: metoda estetyczno-recepcyjna, [w:] Perspektywy współczesnej historii sztuki. Antologia przekładów Artium Quaestiones, red. Mariusz Bryl, Piotr Juszkiewicz, Piotr Piotrowski, Wojciech Suchocki, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2009, s. 139-154.
Kemp Wolfgang, Medieval Pictorial System, [in:] Iconography at the Crossroads: Papers from the colloquium sponsored by the Index of Christian Art, ed. Brendon Cassidy, Princton University, Princton 1993, pp. 121-138.
Labuda Adam S., Modlitwa, widzenie i przedstawienie w późnogotyckim obrazie Biczowania z kościoła św. Jana w Toruniu, [w:] Magistro et amico: amici discipulique: Lechowi Kalinowskiemu w osiemdziesiąta rocznicę urodzin, red. Jerzy Gadomski et al., Wydawnictwo UJ, Kraków 2002, s. 451-566.
Obraz zapośredniczony. Materiały Seminarium Metodologicznego SHS. Nieborów 25 – 27 listopada 2004, red. Maria Poprzęcka, SHS, Warszawa 2005.
Peers Glenn, Sacred Shock. Framing Visual experience in Byzantium, Pennsylvania State University Press, University Park 2004.
Pentcheva Bissera V., The Performative Icon, „The Art Bulletin”, 88: 2006, No. 4, pp. 631-655.
Pentcheva Bissera V., The Sensual Icon. Space, Ritual and the Senses in Byzantium, Pennsylvania State University Press, University Park 2010.
Stoichita Victor, Ustanowienie obrazu. Malarstwo u progu ery nowoczesnej, przeł. Katarzyna Thiel-Jańczuk, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2011.
Twarzą w twarz z obrazem. Materiały Seminarium Metodologicznego SHS. Nieborów 24 – 26 października 2002, red. Maria Poprzęcka, SHS, Warszawa 2003.
What Is an Image, ed. James Elkins, Maja Naef, Penn State Press, University Park 2011.
Wunenburger Jean-Jacques, Filozofia obrazów, przeł. Tomasz Stróżyński, Gdańsk 2011.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: