Narodziny nowoczesnego muzeum 3105-NNM-K
Konwersatorium rozpocznie się kilkuczęściowym, o charakterze
wykładu, zarysem historii kolekcjonerstwa nowożytnego i
narodzin muzeum publicznego w Europie (XVI-XIX w.). Część
zasadnicza zajęć, realizowana w formule referatów z dyskusją,
zostanie skoncentrowana na analizie form architektonicznych
oraz programów ideowych europejskich muzeów sztuki okresu
Oświecenia i wieku XIX.
Dla epoki Oświecenia i romantyzmu muzeum było
zjawiskiem o kluczowym znaczeniu. Na wybranych przykładach
omawiane będą najważniejsze drogi tworzenia się instytucji
muzealnych w różnych systemach politycznych i przy różnych
uwarunkowaniach ekonomicznych. Szczególna uwaga
poświęcona zostanie ważnym postaciom z dziejów
muzealnictwa, jakimi byli pierwsi kuratorzy i dyrektorzy
muzeów, autorzy katalogów i koncepcji wystawienniczych,
wybitni architekci.
Zestaw proponowanych tematów:
- wstęp terminologiczny i metodologiczny. Przegląd stanu
wiedzy. Dzieje pojęcia „muzeum”, z jego sięgającymi
starożytności konotacjami;
- zarys problematyki kolekcjonerstwa nowożytnego;
- medycejskie kolekcje… czy pierwsze muzeum publiczne?
- Pałace obrazów (w XVIII w.) – galerie z kolekcjami władców
niemieckich - Poczdam, Düsseldorf, Belweder w Wiedniu;
- Idea „świątyni malarstwa” G.P. Lomazza sprzed 1600 i
koncepcje „religii sztuki” w Oświeceniu i romantyzmie;
- E.L. Boullée, St.K. Potocki i inni. Idealne projekty muzeów w
XVIII w.;
- Luwr – rewolucyjne narodziny i późniejsze rozbudowy oraz
programy dekoracyjne muzeum w XIX w.;
- Papieskie Museo Pio-Clementino w Rzymie – sanktuarium
pogańskiego antyku w stolicy chrześcijaństwa;
- Programy symboliczne muzeów XIX w. – rozmaite
architektoniczne wzory świątynne i pałacowe, np. Prado w
Madrycie, Kunsthalle w Hamburgu, Galeria Drezdeńska,
Kunsthistorisches Museum w Wiedniu, Nationalmuseum w
Sztokholmie;
- Lokalizacja muzeów i ich znaczenie urbanistyczne: w siedzibie
władcy lub koło niej, związki z akademią, uczelnią, biblioteką;
dzielnice muzealne „nowych Aten” – Berlin, Monachium;
- Sanktuaria, pomniki, panteony własne sławnych twórców –
muzea A. Canovy, J. Soane’a, B. Thorvaldsena;
- Skarbce pamięci narodowej: muzea historyczne XIX w., od
Paryża i Puław do Monachium, Budapesztu, Pragi i Zurychu.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Konwersatorium kształtuje umiejętność rozumienia zależności
między zjawiskami artystycznymi i historyczno-politycznymi
danej epoki, ćwiczy znajomość podstawowej terminologii
historii sztuki i innych dziedzin wiedzy o kulturze; pozwala
usystematyzować główne kierunki myśli o kulturze europejskiej
XVIII i XIX w.; poszerza wiedzę o relacjach społecznych w
momencie narodzin nowoczesnych społeczeństw europejskich.
Studen/tki/ci poznają podstawowe mechanizmy rządzące kulturą
europejską, a także konteksty, w jakich funkcjonuje sztuka w
ostatnich stuleciach. Zdobywają wiedzę na temat dziejów,
powodów tworzenia, społecznego znaczenia najważniejszych
muzeów światowych, a także koncepcji teoretycznych,
związanych z nich funkcjonowaniem. Pogłębiają umiejętność
rozumienia złożonych zjawisk kultury, takich jak
kolekcjonerstwo, pojęć takich jak dziedzictwo narodowe, i
również uwarunkowań narodowych, politycznych,
ekonomicznych procesów kulturowych.
K_W02 student zna podstawową terminologię historyczno-
artystyczną dotyczącą dzieł sztuki, w szczególności w zakresie
technik, materiałów, funkcji, datowania, warunków
przechowywania; K_W03; K_W04; K_W05;
K_W16 ma podstawową wiedzę o powiązaniach historii sztuki z
innymi dziedzinami nauki, jak historia, filozofia, antropologia,
wiedza o kulturze, religii i literaturze;
K_W17 zna i rozumie podstawowe metody analizy i
interpretacji obiektów sztuki, stosowane w historycznej i
aktualnej historii sztuki i potrafi je dostosować do badania
konkretnego dzieła;
K_U01 potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować
i użytkować informacje, wykorzystując różne źródła i sposoby;
K_U03 potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami
teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami historii
sztuki w typowych sytuacjach profesjonalnych;
K_U04 potrafi rozpoznać różne rodzaje obiektów sztuki (pod
względem techniki, tematu, typologii, chronologii, stylistyki,
genezy, atrybucji) oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i
interpretację z zastosowaniem typowych metod, w celu
określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego i miejsca w
procesie historyczno-kulturowym, umie opisać dzieła
omawianego okresu identyfikując i wartościując zjawiska i
problemy szczególnie istotne;
K_U06 umie samodzielnie zdobywać wiedzę i zdobywać
umiejętności badawcze kierując się wskazówkami opiekuna
naukowego;
K_U07 posiada umiejętność merytorycznego argumentowania z
wykorzystaniem poglądów różnych badaczy historii sztuki i
historii kultury oraz umiejętność wyciągania wniosków;
K_U010;
K_U011 posiada umiejętność przygotowania wystąpień ustnych
w języku polskim, dotyczących zagadnień szczegółowych, z
wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych w zakresie
historii sztuki oraz innych źródeł;
K_U13 potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w
niej różne role.
Kryteria oceniania
Zaliczenie npdst. aktywności na zajęciach i referatu
wygłoszonego oraz złożonego na koniec semestru w formie
pisemnej z aparatem naukowym.
Literatura
- Auf dem Weg zum Museum: Sammlung und Präsentation
antiker Kunst an deutschen Fürstenhöfen des 18. Jahrhunderts,
red. A. Joachimides i inn., Kassel 2016.
- T. Bennett, The Birth of the Museum: History, Theory and
Politics, London-New York 1995.
- J. Clair, Kryzys muzeów. Globalizacja kultury, tłum. J.M.
Kłoczowski, Gdańsk 2009.
- Enlightening the British. Knowledge, discovery, and the
museum in the 18th Century, red. R. Anderson i inn., London
2003.
- The first modern museums of art: the birth of an institution in
18th- and early 19th century Europe, red. C. Paul, Los Angeles
2012.
- D. Folga-Januszewska, Muzeum: fenomeny i problemy,
Kraków 2015.
- D. Folga-Januszewska, Europejska epoka muzeów XVI-XVII
wieku. Źródła muzeologicznych koncepcji S.K. Potockiego, w:
J.J. Winckelmann i S.K. Potocki. Mistrzowie i uczniowie. Nowe
badania i dokumenty, t. 1, red. P. Jaskanis i M. Kuntze,
Warszawa 2016.
- Th. Gaehtgens, Das Museum um 1800 – Bildungsideal und
Bauaufgabe, w: Klassizismen und Kosmopolitismus, Zürich
2004.
- F. Haskell, N. Penny, Taste and the antique. The Lure of
Classical Sculpture 1500-1900, New Heaven-London 1981.
- H. Jurkowska, Pamięć sentymentalna. Praktyki pamięci w
kręgu TWPN i w Puławach Izabeli Czartoryskiej, Warszawa
2014.
- R. Kasperowicz, Figury zbawienia? Idea “religii sztuki” w
wybranych koncepcjach artystycznych XIX stulecia, Lublin
2010.
- A. Kiciński, Muzea – instrumenty ekspozycji czy świątynie,
„Muzealnictwo”, 43, 2001, s. 57-75.
- M.D. Levin, The Modern Museum. Temple or Showroom, Tel
Aviv 1983.
- E. Manikowska, Sztuka-ceremoniał-informacja. Studium wokół
królewskich kolekcji Stanisława Augusta, Warszawa 2007.
- A. McClellan, Inventing the Louvre: Art, Politics, and the
Origins of the Modern Museum in the 18 th Century Paris,
Berkeley-Los Angeles 1994.
- Sh. McDonald (red.), A Companion to Museum Studies,
Wiley-Blackwell 2010.
- Museum Culture: History, Discourses, Spectacles, red. D. J.
Sherman, I. Rogoff, Minneapolis 1994.
- Museumsgeschichte. Kommentierte Quellentexte 1750-1950,
red. K. Kratz-Kessemeier, A. Meier, Berlin 2010.
- Muzeum Czartoryskich. Historia i zbiory, Kraków 1998.
- Muzeum sztuki. Antologia, red. M. Popczyk, Kraków 2005.
- Muzeum sztuki. Od Luwru do Bilbao, red. M. Popczyk,
Katowice 2006.
- Napoleon’s Legacy: The Rise of National Museums in Europe
1794-1830, red. E. Bergvelt i inni, Berlin 2009.
- Oświeceniowa republika władców. Rezydencje, kolekcje,
mecenat, red. A. Pieńkos, t. 1, Warszawa 2016; t. 2, Warszawa
2017.
- M. Pabich, O kształtowaniu muzeum sztuki. Przestrzeń
piękniejsza od przedmiotu, Katowice 2007.
- M. Pabich, Filozoficzne podstawy projektowania budynków
muzealnych na przełomie XVIII i XIX w., „Muzealnictwo”, 44,
2002, s. 28-32.
- K. Pomian, Zbieracze i osobliwości. Paryż-Wenecja XVI-XVIII
wiek, tłum. A. Pieńkos, Warszawa 1996 (reed. Lublin 2001 i
Gdańsk 2012).
- tenże, Muzeum. Historia światowa, t. 1: Od skarbca do
muzeum, tłum. T. Stróżyński, Gdańsk 2023.
- E. Pommier (red.), Les musées en Europé à la veille de
l'ouverture du Louvre, Paris 1995.
- T.F. de Rosset, „By skreślić historię naszych zbiorów": polskie
kolekcje artystyczne, Toruń 2021.
- Tempel der Kunst. Die Geburt des öffentlichen Museums in
Deutschland, 1701-1815, red. B. Savoy, Mainz 2006.
- Z. Waźbiński, Muzeum i zbiory artystyczne epoki nowożytnej.
Wiek XV-XVI, t. 1, Toruń 1980 (wyd. zmienione 2006).
- Z. Waźbiński, Muzeum i zbiory artystyczne epoki nowożytnej.
Wiek XVII-XVIII, Toruń 1988.
- Z. Żygulski jun., Muzea na świecie. Wstęp do muzealnictwa,
Warszawa 1982.
- Z. Żygulski jun., Przemiany architektury muzeów,
„Muzealnictwo“, 45, 2004, s. 106-124.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: