Moc rzeczy i obrazów. Relikwie i ikony 3105-MRO-SP
Zajęcia łączące formułę wykładu i konwersatorium, dotyczące
kulturowych znaczeń przedmiotów świętych i obrazów
sakralnych. Mają one na celu pogłębienie umiejętności
analizowania zjawisk, które dotyczą funkcjonowania relikwii i
obrazów (w szczególności ikon) na płaszczyźnie religijnej.
Pokażą one szczególne związki między wizerunkami a
relikwiami jako osobliwym rodzajem materii, który w pewnych
kulturach otaczany jest czcią. Będziemy spoglądać na nie jako
na obiekty sprawcze, funkcjonujące w określonej przestrzeni i
kontekście społecznym i wchodzące w dialogi z otoczeniem. Na
zajęciach zastanowimy się na charakterem owej czci, zajmiemy
się zmianami stosunku do śmierci i zmarłych u schyłku antyku,
wyobrażeniami o zmarłych i ich szczątkach w kulturze
bizantyjskiej i zachodniej w średniowieczu. Przedstawiony
zostanie ponadto rozwój kultu relikwii i ich związków z
malarstwem ikonowym/obrazami kultowymi, a także roli
relikwii oraz obrazów jako celu pielgrzymek i obiektów
pożądania w kulturze bizantyjskiej i średniowiecznej. Osobno
omówione zostaną zagadnienia związane z przekonaniami o
cudotwórczym działaniu relikwii oraz ikon/obrazów kultowych,
jako palladiów, obiektów przynoszących pomyślność,
uzdrowienia i przedmiotów czyniących cuda, ale także
wymierzających kary, obiektów „żyjących”, z których mogą
wydobywać się krew, łzy, czy inne substancje.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
K2_W02; zna terminologię z zakresu historii sztuki
wczesnochrześcijańskiej, bizantyjskiej i średniowiecznej na
poziomie rozszerzonym
K2_W03; ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę, obejmującą
terminologię, teorie i metodologię z zakresu historii sztuki i
innych nauk historycznych
K2_W04; ma uporządkowaną, pogłębioną, prowadzącą do
specjalizacji, szczegółową wiedzę z zakresu dziedzin nauki i
dyscyplin naukowych, właściwych dla historii sztuki
wczesnochrześcijańskiej, bizantyjskiej i średniowiecznej
K2_W05; ma szczegółową wiedzę o współczesnych
dokonaniach, szkołach badawczych, obejmującą wybrane
obszary dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla
historii sztuki
K2_W06; ma pogłębioną wiedzę o dziedzinach nauki i
dyscyplinach naukowych powiązanych z historią sztuki,
pozwalającą na integrowanie perspektyw właściwych dla kilku
dyscyplin naukowych
K2_W07; zna i rozumie zaawansowane metody analizy,
interpretacji, wartościowania i problematyzowania różnych
wytworów kultury, właściwe dla wybranych tradycji, teorii i
szkół badawczych w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin
naukowych, właściwych dla historii sztuki
K2_U02; student potrafi wykorzystywać pogłębione
umiejętności badawcze, obejmujące analizę prac innych
autorów, syntezę różnych idei i poglądów, dobór metod i
konstruowanie narzędzi badawczych, opracowanie i prezentację
wyników, pozwalające na oryginalne rozwiązywanie złożonych
problemów w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych
właściwych dla historii sztuki
K2_K04; student jest gotów do prawidłowego identyfikowania i
rozstrzygania dylematów związane z wykonywaniem zawodu,
rozumie konieczność przestrzegania norm etycznych w pracy
historyka sztuki i popularyzacji wiedzy z zakresu historii sztuki
Kryteria oceniania
Aktywny w udział w zajęciach i egzamin ustny.
Literatura
Ch. Bakirtzis, Pilgrimage to Thessalonike: The Tomb of St.
Demetrios, „Dumbarton Oaks Papers”, 56, 2002, s. 175-192.
H. Belting, Obraz i kult. Historia obrazu przed epoką sztuki,
przeł. T. Zatorski, Gdańsk 2010.
P. Brown, Kult świętych. Narodziny i rola w chrześcijaństwie
łacińskim, przeł. J. Partyka, Kraków 2007.
D. Freedberg, Potęga wizerunków. Studia z historii i teorii
oddziaływania, przeł. E. Klekot, Kraków 2005.
Ch. Freeman, Holy Bones, Holy Dust. How Relics Shaped the
History of Medieval Europe, New Haven-London 2011.
H.A. Klein, Eastern Objects and western Desires: Relics and
Reliquaries between Byzantium and the West, „Dumbarton
Oaks Papers”, 58, 2004, s. 283-314.
J. Kracik, Relikwie, Kraków 2002.
G. Majeska, Russian Pilgrims to Constantinople, “Dumbarton
Oaks Papers”, 56, 2003, s. 93-108.
Реликвии в Византии и Древней Руси. Письменные
источники, ред. А. М. Лидов, Москва 2006.
S. Spain, The Translation of Relics Ivory, Trier, „Dumbarton
Oaks Papers”, 31, 1977, s. 279-304.
A.Sulikowska, Ciała, groby i ikony. Kult świętych w ruskiej
tradycji literackiej i ikonograficznej, Warszawa 2013.
The Blessings of Pilgrimage, red. R. Osterhout, Chicago
1990.
J. Tokarska-Bakir, Obraz osobliwy. Hermeneutyczna lektura
źródeł etnograficznych. Wielkie opowieści, Kraków 2000.
M. Vassilaki, Bleeding Icons, [w:] Icon and Word. The Power of
Images in Byzantium, ed. by A. Eastmond, L. Jamez, Burlington
2003, s. 121-134.
G. Vikan, Byzantine Pilgrimage Art, Dumbarton Oaks1982
Восточнохристианские реликвии, red. А. М. Лидов,
Москва 2003.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: