Wizerunek kommemoratywny w malarstwie niderlandzkim w XV i 1 poł. XVI wieku 3105-LWKWM-K
Wizerunki upamiętniające postać zmarłego uzyskały nową formę w piętnastowiecznym malarstwie niderlandzkim. Zajęcia mają na celu refleksję nad typami i funkcjami powstających wówczas przedstawień kommemoratywnych w kontekście późnośredniowiecznej pobożności i kształtowania się oddzielnego gatunku malarstwa – portretu.
Zajęcia poświęcone będą kilku zagadnieniom integralnie ze sobą związanym. Po pierwsze analizie kształtowania się portretów kommemoratywnych w obrębie scen religijnych. Przyjrzymy się mechanizmom stojącym za tworzeniem portretów asystencyjnych. Szczególne miejsce zajmie refleksja nad późnośredniowieczną pobożnością. Poddana zostanie refleksji zależność między przedstawieniami kommemoratywnymi a doktryną czyśćca, zasadą odpustu i wstawiennictwa żywych za dusze zmarłych. Dodatkowow, zostanie połozony nacisk na rolę indywidualnej modlitwy w duchu devotio moderna i bractw różańcowych. Przyjrzymy się jak odzwierciedlają się te aspekty w programach ikonograficznych zamawianych retabulów (obecność różańców, wizje mentalne).
Poddane zostaną pod refleksję funkcje samych dzieł w zależności od ich formatu i konstrukcji (dyptyki, tryptyki i poliptyki).
Celem 30-godzinnego cyklu dydaktycznego o charakterze konwersatoryjnym jest wspólna – podejmowana wraz z uczestnikami zajęć – refleksja nad konstrukcją i możliwymi interpretacjami programów ikonograficznych analizowanych dzieł oraz rolą portretów umieszczonych w ich obrębie.
Zajęcia będą miały dwudzielną konstrukcję. Pierwsza część będzie polegała na analizie dzieła mającej na celu ustalenie roli umieszczonego na nim portretu kommemoratywnego i przybliżenie pomocnej terminologii, prezentowana w formie referatu przygotowanego przez uczestników. W drugiej części będziemy wspólnie analizować inny przykład skupiając się na podobieństwach i różnicach w konstrukcji ikonograficznej i stylistycznej.
Zagadnienia wokół, których będziemy się poruszać:
- Typy portretów kommemoratywnych
- Zależność między treścią ikonograficzną a formą dzieła
- Proces umieszczania portretu asystencyjnego – możliwe scenariusze
- Strategie autoprezentacji
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Student w zakresie wiedzy:
K_W02 Zna i definiuje kluczowe dla dzieł kommemoratywnych pojęcia
K_W04 Rozróżnia i identyfikuje najważniejsze kommemoratywne dzieła sztuki niderlandzkiej XV i XVI w.
K_W04 Charakteryzuje budowę dzieła o charakterze kommemoratywnym
K_W16 Rozpoznaje relacje i zależności pomiędzy wydarzeniami historycznymi, społecznymi i politycznymi a zjawiskami w sztuce XV i XVI wieku
Student w zakresie umiejętności:
K_U01 Efektywnie wyszukuje, selekcjonuje i syntetyzuje wiadomości z różnych źródeł, potrafi wykorzystać informacje zawarte w materiałach wizualnych, tekstowych i nowoczesnych środkach przekazu
K_U02 Krytycznie intepretuje materiały wizualne (oraz potencjalnie towarzyszące im źródła tekstowe), potrafi uargumentować swoją opinię, uwzględniając wielość możliwych sposobów interpretacji
K_U04 Wykazuje na czym polega związek wzajemnego stosunku elementów konstytuujących dzieło z jego potencjałem znaczeniowym
K_U10 Potrafi dobrać metody i narzędzia właściwe dla wybranego problemu przy samodzielnym opracowywaniu wypowiedzi w obrębie określonego zagadnienia
K_U11 posiada umiejętność przygotowania wystąpień ustnych w języku polskim, dotyczących zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych w zakresie historii sztuki oraz innych źródeł
K_U05 Krytycznie analizuje istniejącą literaturę przedmiotu
Student w zakresie postaw/kompetencji społecznych:
K_K01 Wygłasza i prezentuje własne stanowisko w grupie, pozostając otwartym na inne możliwości rozwiązania problemu. Reaguje na uwagi i oczekiwania publiczności/odbiorców; dokonuje świadomej samooceny, rewiduje granice własnych kompetencji
K_K02 Docenia i szanuje, jak też jest gotów promować tradycje oraz europejskie dziedzictwo historyczne, kulturowe i artystyczne
K_K05 poznaje zbiory muzealne, korzystając z różnych mediów i form
Kryteria oceniania
Trzy warunki zaliczenia:
1) Obecność na zajęciach (możliwe dwie nieobecności w semestrze bez konieczności usprawiedliwienia)
2) Aktywność i przygotowanie do zajęć – realizowane m.in. poprzez: zabieranie głosu w dyskusjach, realizowanie powierzonych ćwiczeń i zadań (np. przygotowanie krótkiej, kilkuzdaniowej wypowiedzi na temat prezentowanego dzieła z wykorzystaniem pozyskanej w ramach zajęć terminologii itd.)
3) Zaliczenie zajęć w formie pracy pisemnej wykorzystującej wnioski z omawianych wspólnie zagadnień. Wytyczne pracy zostaną przedstawione uczestnikom w toku zajęć.
Literatura
Jan Białostocki, Sztuka XV wieku. Od Parlerów do Dürera, Warszawa 2010
Early Netherlandish Paintings: Rediscovery, Reception, and Research, red.
Bernhard Ridderbos, Anne van Buren, Henk van Veen, J. Paul Getty Museum,
Los Angeles, rozdz. o patronacie, s. 345–377.
From Van Eyck to Bruegel: Early Netherlandish Paintings in the Metropolitan Museum of Art, red. Maryan Wynn Ainsworth, Keith Christiansen, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork 1998
Laura D. Gelfand, Walter S. Gibson, Surrogate selves: the Rolin Madonna and the late-medieval devotional portrait, “Simiolus”, t. 29, nr 3/4 (2002), s. 119-138
John Oliver Hand, Ron Spronk, Prayers and Portraits: Unfolding the Netherlandish Diptych, kat. wyst. w National Gallery of Art, Washington, D.C. I Koninklijk Museum, Antwerpia, 2007
Aleksandra Janiszewska, Tryptyk Opłakiwania z Muzeum Narodowego w Warszawie w świetle nowych badań technologicznych, Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie. Nowa Seria, t.7 (2018), s. 215-239.
Susie Nash, Northern Renaissance Art, Oksford 2008
Renaissance Faces: Van Eyck to Titian, red. Lorne Campbell, kat. wyst. w National Gallery, Londyn 2011
Antoni Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500. T. I: Sztuka dworu burgundzkiego oraz miast niderlandzkich, Warszawa 2008
Antoni Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500. T. II: Niderlandzkie malarstwo tablicowe 1430-1500, Warszawa 2011
Antoni Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500. T. III: Wspólnota rzeczy. Sztuka niderlandzka i północnoeuropejska 1380-1520, Warszawa 2015
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: