Światłoczuła awangarda. Fotografia a nurty w sztuce lat 20. i 30. XX wieku 3105-LSA-K
Fotografia niejednokrotnie w swej historii podejmowała dialog z innymi dziedzinami ze świata sztuk pięknych. Przystępując do badań porównawczych i prób opisu zdjęć z uwzględnieniem szerszego kontekstu kulturowego, często dokonujemy zatem transpozycji pojęć stosowanych w analizach malarstwa i rzeźby. Powstaje jednak pytanie czy nazwy nurtów i kierunków, takie jak dadaizm, surrealizm bądź futuryzm mają swoje bezpośrednie odzwierciedlenie w równolegle rozwijającej się do nich fotografii.
W trakcie zajęć skoncentrujemy się na niezwykle ważnych, lecz często nieprzeanalizowanych w sposób dokładny i krytyczny, dokonaniach fotografii awangardowej. Spuścizna ta najczęściej jest pojmowana jako wtórna wobec osiągnięć wypracowanych na gruncie malarstwa, choć nierzadko, mimo podobnego punktu wyjścia, fotografia lat 20. i 30. XX wieku charakteryzuje się odrębną, swoistą dla tego medium specyfiką.
Celem 30-godzinnego cyklu dydaktycznego o charakterze konwersatoryjnym jest wspólna – podejmowana wraz z uczestnikami zajęć – dekonstrukcja utartych interpretacji towarzyszących dorobkom fotografów awangardowych z lat 20. i 30. XX wieku.
Zamiast tradycyjnego podziału na twórców czy ośrodki działalności (Paryż, Republika Weimarska, Związek Radziecki, Stany Zjednoczone) układ zajęć będzie uporządkowany według technik i narzędzi stosowanych przez artystów. Struktura cyklu tym lepiej pozwoli dostrzec fakt, że poszczególne metody i rozwiązania często nie są charakterystyczne wyłącznie dla jednego nurtu rozwijającego się w określonym środowisku, ale dla pewnej szeroko rozumianej postawy obejmującej heterogeniczny zbiór twórców. Zajęcia będą oscylować wokół następujących bloków tematycznych:
• Niewinna soczewka nie istnieje – dystorsje optyczne
• Na pograniczu abstrakcji – różne oblicza fotogramów: rozwiązania non-camerowe
• Performance fotograficzny – znani artyści z nieznanej perspektywy
• Pseudo-solaryzacje – balansując między obrazem pozytywowym a negatywowym
• Fotomontaż a fotokolaż, czyli „diabeł tkwi w szczegółach”
• Siła konstrukcji kadru – o śmiałych, aklasycznych rozwiązaniach kompozycyjnych
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Student w zakresie wiedzy:
• Rozróżnia i identyfikuje kluczowe dla czasu awangard techniki fotograficzne
• Zna i definiuje podstawowe nurty fotografii z lat 20. i 30. XX wieku
• Charakteryzuje budowę obrazu fotograficznego o awangardowej proweniencji
• Porównuje i przeciwstawia odległe sobie chronologicznie realizacje fotograficzne realizowane w analogicznych technikach
• Rozpoznaje relacje i zależności pomiędzy wydarzeniami historycznymi, społecznymi i politycznymi a zjawiskami w fotografii awangardowej lat 20. i 30.
Student w zakresie umiejętności:
• Krytycznie intepretuje materiały wizualne (oraz potencjalnie towarzyszące im źródła tekstowe), potrafi uargumentować swoją opinię, uwzględniając wielość możliwych sposobów interpretacji
• Dokumentuje swój tok rozumowania w postaci samodzielnej wypowiedzi bądź opisu
• Efektywnie wyszukuje, selekcjonuje i syntetyzuje wiadomości z różnych źródeł, potrafi wykorzystać informacje zawarte w materiałach wizualnych, tekstowych i nowoczesnych środkach przekazu
• Wykazuje na czym polega związek wzajemnego stosunku elementów konstytuujących zdjęcie z jego potencjałem znaczeniowym
• Krytycznie analizuje istniejącą literaturę przedmiotu
• Potrafi dobrać metody i narzędzia właściwe dla wybranego problemu przy samodzielnym opracowywaniu konspektu określonego zagadnienia
Student w zakresie postaw/kompetencji społecznych:
• Wygłasza i prezentuje własne stanowisko w grupie, pozostając otwartym na inne możliwości rozwiązania problemu. Reaguje na uwagi i oczekiwania publiczności/odbiorców; dokonuje świadomej samooceny, rewiduje granice własnych kompetencji
• Docenia i szanuje, jak też jest gotów promować tradycje oraz europejskie dziedzictwo historyczne, kulturowe i artystyczne
• Dostrzega rolę i znaczenie historii sztuki w kształtowaniu świadomości kulturowej i artystycznej, pogłębianiu więzi społecznych i kulturowych na poziomie lokalnym i ponadlokalnym
Kryteria oceniania
Trzy warunki zaliczenia:
1) Obecność na zajęciach (możliwe dwie nieobecności w semestrze bez konieczności usprawiedliwienia)
2) Aktywność i przygotowanie do zajęć – realizowane m.in. poprzez: zabieranie głosu w dyskusjach, realizowanie powierzonych ćwiczeń i zadań (np. przygotowanie krótkiej, kilkuzdaniowej wypowiedzi na temat wybranej fotografii z wykorzystaniem pozyskanej w ramach zajęć terminologii itd.)
3) Przygotowanie konspektu opracowania jednego z omawianych wspólnie zagadnień. Wytyczne pracy zostaną przedstawione uczestnikom w toku zajęć.
Literatura
Proponowana literatura obowiązkowa - wybrane fragmenty (dokładny spis wymaganej literatury powstanie w uzgodnieniu z uczestnikami zajęć, ze względu na otwartą formułę konwersatorium i jej współtworzenie przez studentów):
A. Breton, Manifest surrealizmu, [w:] Surrealizm. Teoria i praktyka literacka, przeł. A. Ważyk, Warszawa 1973.
A. Turowski, Budowniczowie Świata. Z dziejów radykalnego modernizmu w sztuce polskiej, Kraków 2000.
F.T. Marinetti, Akt założycielski i manifest futuryzmu, przeł. M. Czerwiński, [w:] Artyści o sztuce. Od Van Gogha do Picassa, wybór i opracowanie E. Grabska, H. Morawska, Warszawa 1963.
L. Lechowicz, Obraz fotograficzny oraz nieruchomość i płynność w poetyce awangardy, „Rocznik Historii Stuki” 1996, nr 31.
P. Strożek, Marinetti i futuryzm w Polsce 1909-1939: obecność - kontakty – wydarzenia, Warszawa 2012.
S. Dali, Fotografia, czystość umysłu, „Obscura” 1988, nr 2.
U. Boccioni, C. Carra, L. Russolo, G. Balla, G. Severini, Manifest malarzy futurystów, przeł. M. Czerwiński, [w:] Artyści o sztuce. Od Van Gogha do Picassa, wybór i opracowanie E. Grabska, H. Morawska, Warszawa 1963.
U. Czartoryska, Przygody plastyczne fotografii, Gdańsk 2002.
Literatura uzupełniająca:
Głuchy brudnopis. Antologia manifestów awangard Europy Środkowej, red. J. Kornhauser, Kraków 2014.
K. Janicka, Światopogląd surrealizmu, Warszawa 1985.
M. Kozloff, The theatre of the face. Portrait photography since 1900, London 2007.
S. Czekalski, Awangarda i mit racjonalizacji: fotomontaż Polski okresu dwudziestolecia międzywojennego, Poznań 2000.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: