Pionierki. Artystki Polskie XIX wieku 3105-LAP-SP
Minęło ponad pięćdziesiąt lat od publikacji eseju Lindy
Nochlin Dlaczego nie było wielkich artystek?, który
krytykował istniejący kanon sztuki i optykę badań nad
twórczością kobiet. Od tego czasu nastąpiło wiele zmian
zarówno w metodologii badań naukowych, jak i w narracjach
wystaw, kolekcjach muzealnych oraz biografistyce. Podczas
zajęć będziemy analizować i interpretować twórczość
wybranych polskich artystek XIX wieku z uwzględnieniem
współczesnych perspektyw badawczych. Omówimy warunki
społeczne i instytucjonalne edukacji i budowania karier przez
kobiety – ich udział w wystawach i runku sztuki. Poruszymy
problemy tożsamości, życia prywatnego, migracji oraz
środowisk artystycznych, a także zmieniające się sposoby
reprezentacji i recepcji artystek w kulturze XIX wieku.
Wskazane zostaną źródła archiwalne i bazy danych przydatne
do badań na twórczością kobiet w tym okresie. Zajęcia będą
miały formę wykładu połączonego z dyskusją nad tekstami
współczesnymi lub historycznymi.
Harmonogram zajęć:
1. Wojciech Gerson i Linda Nochlin – dlaczego nie było
wielkich artystek? Wprowadzenie w stan badań i
problematykę zajęć
2. Płeć i tożsamość narodowa – Elisabeth Jerichau-
Baumann
3. Magdalena Buttowt Andrzejkowicz – kobieta i
malarstwo historyczne
4. Budowanie kariery artystycznej – Anna Bilińska
5. Rzeźbiarki polskie
6. Olga Boznańska i Aniela Pająkówna – biografia i
wizerunek artystki
7. Artystki na wystawach i w muzeach – zajęcia w
Muzeum Narodowym w Warszawie
Metody prowadzenia zajęć:
wykład z prezentacją multimedialną / wykład
konwersatoryjny / konwersatorium / praca z tekstem
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu kursu student/ka:
K2_W02 – zna terminologię z zakresu historii sztuki
kobiet
K2_W03 – ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę,
obejmującą terminologię, teorie i metodologię dotyczacą
twórczości artystek w XIX wieku
K2_W04 – ma uporządkowaną, pogłębioną, prowadzącą
do specjalizacji, szczegółową wiedzę z zakresu historii
sztuki kobiet w Polsce w XIX wieku
K2_W05 – ma szczegółową wiedzę o współczesnych
dokonaniach, szkołach badawczych właściwych dla
historii sztuki kobiet w XIX wieku
K2_W06 – ma pogłębioną wiedzę o dziedzinach nauki i
dyscyplinach naukowych powiązanych z historią sztuki
kobiet w XIX wieku
K2_W07 – zna i rozumie zaawansowane metody analizy,
interpretacji, wartościowania i problematyzowania
właściwe dla historii sztuki kobiet w XIX wieku
K2_U01 – portrafi wyszukiwać, analizować, oceniać,
selekcjonować i integrować informacje z zakresu historii
sztuki kobiet w XIX wieku z wykorzystaniem różnych
źródeł oraz formułować na tej podstawie krytyczne sądy
K2_U04 – portrafi przeprowadzić krytyczną analizę i
interpretację dzieł sztuki stworzonych przez artystki w
XIX wieku, stosując oryginalne podejścia,
uwzględniające nowe osiągnięcia historii sztuki, w celu
określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego oraz
miejsca w procesie historyczno-kulturowym
K2_U05 – potrafi stosować umiejętność merytorycznego
argumentowania, z wykorzystaniem własnych poglądów
oraz poglądów innych autorów, samodzielnego
formułowania wniosków i krytycznych wypowiedzi oraz
tworzenia syntetycznych podsumowań na temat
twórczości kobiet w Polsce w XIX wieku
K2_U06 – stosować umiejętność formułowania opinii
krytycznych o dziełach sztuki stworzonych przez artystki
w XIX wieku na podstawie wiedzy naukowej i
doświadczenia
K2_U08 – stosować pogłębioną umiejętność
przygotowania różnych prac pisemnych w języku
polskim na temat zagadnień z zakresu historii sztuki
kobiet w Polsce w XIX wieku
K2_U13 – potrafi współdziałać i pracować w grupie,
przyjmując w niej różne role
Kryteria oceniania
Obecność na zajęciach, lektura zadanych tekstów i udział
w dyskusjach na ich temat oraz krótka praca pisemna na
temat wybranego dzieła sztuki z zakresu specjalizacji.
Dopuszczam jedną nieobecność na zajęciach.
Literatura
Artystka. Anna Bilińska 1854–1893, red. Agnieszka
Bagińska, Renata Higersberger, kat. wyst. Muzeum
Narodowe w Warszawie, 2021, Warszawa 2021
Artystki Polskie, red. Agata Jakubowska, Warszawa
2011
Artystki Polskie, red. Agnieszka Morawińska, kat. wyst.
Muzeum Narodowe w Warszawie, 1991, Warszawa
1991
AWARE Archives of Women Artists, Research and
Exhibitions: https://awarewomenartists.com/
Bagińska Agnieszka, Anny Bilińskiej Portret George’a
Greya Barnarda w pracowni czyli walka dwóch natur,
„Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie. Seria
Nowa”, 2021, nr 10(46), s. 57–85
Bez gorsetu: Camille Claudel i polskie rzeźbiarki XIX
wieku, red. Ewa Ziembińska, kat. wyst. Muzeum
Narodowe w Warszawie, 2023, Warszawa 2023
Borzello Frances, Seeing Ourselves: Women’s Self-
Portraits, London 2016
Kaszuba-Dębska Anna, Przybyszewska/Pająkówna.
Głuchy krzyk, Warszawa 2023
Kuźniak Angelika, Boznańska: non finito, Kraków 2019
Miśkowiak Jerzy, Elisabeth Jerichau-Baumann, Olszanica
2020
Nochlin Linda, Dlaczego nie było wielkich artystek?,
Sopot 2023
Olga Boznańska (1865–1940), red. Renata
Higersberger, [publikacja towarzysząca wystawie]
Muzeum Narodowe w Warszawie, 2015, Warszawa
2015
Olga Boznańska 1865–1940, red. Ewa Bobrowska,
Urszula Kozakowska-Zaucha, kat. wyst. Muzeum
Narodowe w Krakowie, Muzeum Narodowe w
Warszawie, 2014–2015, Kraków 2024
Overcoming all obstacles: the women of the Académie
Julian, ed. Gabriel p. Weisberg, Jane R. Becker, kat. wyst.,
The Dahesh Museum, New York, 1999, New York, New
Brunswick 1999
Pollock Griselda, Vision and difference: feminism,
femininity and the writing of art’s histories, London, New
York 1999
Przeoczenie, red. Agnieszka Skalska, kat. wyst., Muzeum
Sztuki w Łodzi, 2010, Łodź 2010
Rech Carina, Becoming Artists. Self-Portraits, Friendship
Images and Studio Scenes by Nordic Women Painters in
the 1880, Stockholm 2021, w Internecie:
https://www.diva-
portal.org/smash/get/diva2:1526796/FULLTEXT01.pdf
Rostworowska Maria, Portret za mgłą. Opowieść o
Oldze Boznańskiej, Warszawa 2003
Sosnowska Joanna, Poza kanonem: sztuka polskich
artystek 1880–1939, Warszawa 2003
Women Artists: 1550–1950, ed. Ann Sutherland Harris,
Lind Nochlin, kat. wyst. Los Angeles County Museum of
Art, 1976, New York 1976
Women artists in Paris: 1850-1900, ed. Laurence
Madeline, kat. wyst., Clark Art Institute, Williamstown,
Mass., Speed Art Museum, Louisville, Denver Art
Museum, 2017–2018, New York, New Haven, London
2017.
Zientek Sylwia, Polki na Montparnassie, Warszawa
2021
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: