Anioł, lalka salonowa, emancypantka – kulturowa historia wizerunków i wyobrażeń na temat kobiet w XIX i na początku XX w. 3105-LALSE-KK

1. Zajęcia wprowadzające
2. Sytuacja prawna, społeczna i kulturowa kobiet w XIX i na początku
XX wieku
Źródła: K. Hoffmanowa (z domu Tańska), Pamiątka po dobrej matce,
Warszawa 1819, rozdział „O płci żeńskiej”, „O cnotach potrzebnych
kobiecie” oraz „O małżeństwie”. Dla chętnych całość (dostępne bibliotece
cyfrowej)
Opracowania:
T. Kizwalter, Procesy modernizacji a emancypacja kobiet na ziemiach
polskich w XIX wieku [w:] Kobieta i społeczeństwo na ziemiach polskich
w XIX w., pod red. A. Żarnowskiej i A. Szwarca, Warszawa 1990, s.1-9.
S. Kowalska- Glikman, Kobiety w procesie przemian społecznych
w Królestwie Polskim w XIX wieku [w:] Kobieta i społeczeństwo na
ziemiach polskich w XIX w., pod red. A. Żarnowskiej i A. Szwarca,
Warszawa 1990, s.10-24.
3.Prasa kobieca – fundament kobiecej rozrywki? (2 zajęcia)
Źródła: do przejrzenia dostępne w bibliotekach cyfrowych czasopisma:
„Wanda”, „Bluszcz”, „Tygodnik Mód i Powieści”, „Wieniec”, „Głos
Wielkopolanek” etc. (czasopisma zostaną rozdzielone pomiędzy
uczestników konwersatorium na poprzedzających zajęciach).
Proszę zastanowić się nad układem czasopism, jakie działy i zagadnienia
pojawiały się najczęściej, jaki cel przyświecał wydawcom (komercyjny?
Strona 2 z 4
ideowy?) oraz w jaki sposób każdy z periodyków próbował trafić do jak
najszerszego grona odbiorców?
4. Literatura piękna
Źródła: E. Orzeszkowa, Marta, Warszawa 1873 lub G. Zapolska, Kaśka
Kariatyda, Warszawa 1888.
Literatura: R. Czepulis-Rastenis, Znaczenie prozy obyczajowej XIX wieku
dla badań ówczesnej świadomości i stosunków społecznych [w:] Dzieło
literackie jako źródło historyczne, pod red. Z. Stefanowskiej
i J. Sławińskiego, Warszawa 1978, s. 261-281.
A. Górnicka-Boratyńska, Stańmy się sobą. Cztery projekty emancypacji
(1863-1939), Warszawa 2018, s. 31-71.
5. Literatura popularna
źródła: przykładowe powieści w odcinkach zostaną rozdzielone pomiędzy
uczestników zajęć
literatura: J. Franke, Wokół buntu i pokory: warszawskie czasopisma
kobiece w latach 1905-1918, Warszawa 2000, s. 199-210.
6. Publicystyka kobieca na przykładzie tygodnika „Dobra Gospodyni”
źródło: do przejrzenia dostępne w bibliotekach cyfrowych numery
czasopisma „Dobra Gospodyni” – „O wychowaniu kobiet” (1902, nr 14
i 15), „Nowa Kobieta” (1905, nr 14) oraz „Ojcowie i matki wobec kwestii
kobiecej” (1907, nr 35)
literatura: J. Franke, Wokół buntu i pokory: warszawskie czasopisma
kobiece w latach 1905-1918, Warszawa 2000, rozdział „Dobra Gospodyni”
7. Kobieta a higiena i kosmetyka
Źródło: do przejrzenia dostępne w bibliotekach cyfrowych czasopisma
„Kosmetyka”, „Dobra Gospodyni”, „Tygodnik Mód i Powieści”.
literatura: D. Fleming, Warszawianka w kąpieli, Warszawa 2008. Rozdział
Higiena osobista – s. 69-127.
8. Kobieta gospodyni
źródło: do przejrzenia dostępne w bibliotekach cyfrowych czasopisma
„Dobra Gospodyni” i „Przyjaciel Sług”.
Literatura: J. Franke, Lucyna Ćwierczakiewiczowa, „Kwartalnik Historii
Prasy Polskiej”, 31/1, s. 117-133 (dostępne w internecie)
9. Porady „intymne”
źródło: do przejrzenia dostępne w bibliotekach cyfrowych czasopismo
„Kosmetyka”
literatura: M. Cwetsch-Wyszomirska, W drodze ku „małżeństwu
doskonałemu”. Małżeństwo na początku wieku XX w świetle „Czystości”
i „Kosmetyki” [w:] Kobieta i małżeństwo. Społeczno-kulturalne aspekty
seksualności. Wiek XIX i XX, pod red. A. Żarnowskiej i A. Szwarca,
Warszawa 2004, s. 43-53.
10. Reklamy prasowe
Strona 3 z 4
źródło: reklamy z tygodników „Bluszcz” i „Dobra Gospodyni”
literatura:
A. Janiak-Jasińska, Kobieta jako adresat ogłoszeń prasowych w Królestwie
Polskim na początku XX wieku [w:] Kobieta i kultura życia codziennego.
Wiek XIX i XX, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 1997, s. 171-180.
A. Janiak-Jasińska, Aby wpadło w oko: o reklamie handlowej
w Królestwie Polskim w początkach XX wieku na podstawie ogłoszeń
prasowych, Warszawa 1998 (dostępne w internecie) – dla chętnych całość
11. Strona wizualna czasopism (2 zajęcia)
źródło: winiety czasopism, wykroje i wzory ubrań, czasopisma modowe
literatura: J. Franke, Wokół buntu i pokory: warszawskie czasopisma
kobiece w latach 1905-1918, Warszawa 2000, rozdział „Pisma modne”
12. Ogłoszenia matrymonialne
źródło: czasopismo „Flirt Salonowy” (dostępne w bibliotece cyfrowej
Polony)
literatura: A. Janiak-Jasińska, „O jakim mężu myślę?” Oferta małżeńska
kobiet i ich oczekiwania w świetle anonsów matrymonialnych z początku XX
wieku [w:] Kobieta i małżeństwo. Społeczno-kulturalne aspekty
seksualności. Wiek XIX i XX, pod red. A. Żarnowskiej i A. Szwarca,
Warszawa 2004, s. 159-199.
13. Podsumowanie zajęć
Zebranie końcowych wniosków.