Jak niemiecka jest niemiecka sztuka? Problem tożsamości w sztuce niemieckiej po 1945 roku 3105-JNISZ-SP
Po 1945 roku problem niemieckości stał się paradoksalny: im bardziej starano się od niej odżegnywać na rzecz postkonwencjonalnej czy też postnarodowej tożsamości, tym silniej ujawniała się potrzeba, aby ją dookreślić. Sytuacja skomplikowała się w obliczu podzielenia narodu niemieckiego na dwa państwa, co po 1989 roku zaskutkowało powstaniem „dwóch narodów w jednym państwie”. To właśnie wówczas miało miejsce zintensyfikowanie się debat nad niemiecką tożsamością, które do dziś – wobec dynamicznie zmieniającej się sytuacji społeczno-politycznej – nie tracą na aktualności.
Jednym z podstawowych narzędzi, które miały dostarczyć argumentów podczas tych debat, była analiza niemieckiego dziedzictwa, a także kulturowe przepracowywanie jego treści. Niemałą rolę odegrali w tym procesie zarówno historycy/historyczki sztuki jak i sami artyści i artystki.
Jak słusznie zauważa jednak Fatima El-Tayeb, aby stawić czoła palącym problemom, w obliczu których stają współczesne Niemcy, koniecznym jest zdefiniowanie niemieckiej tożsamości, co wymaga nie tyle kreowania spekulatywnych wizji przyszłości, co nade wszystko krytycznego spojrzenia wstecz.
Transponując tę diagnozę ogólnokulturową na pole sztuki, należałoby zadać sobie pytania: na ile pojęcie „niemieckiej sztuki” jest uprawomocnione? W stosunku do jakiego „innego” konstytuowała się i konstytuuje nadal jej domniemana narodowa odrębność i wyjątkowość? Czy i gdzie w niemieckiej historii sztuki jest miejsce na sztukę narodowosocjalistyczną? Jak w narracje historycznoartystyczną wpisano po 1989 roku produkcję artystyczną dawnych Niemiec Wschodnich?
W celu odpowiedzi na te pytania omówione zostaną kluczowe teksty, w których współcześni niemieccy badacze i badaczki odczytują na nowo niemiecką historię sztuki, wystawy problematyzujące niemieckość niemieckiej sztuki po wojnie oraz po 1989 roku, przedstawione zostaną także postawy zmagających się z własną tożsamością niemieckich artystów i artystek.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Student / studentka
K2_W02 zna terminologię z zakresu historii sztuki współczesnej na poziomie rozszerzonym
K2_W03 ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę na temat sztuki niemieckiej po 1945 roku, obejmującą terminologię, teorie i metodologię z zakresu historii sztuki i innych nauk historycznych
K2_W05 ma szczegółową wiedzę o współczesnych dokonaniach, szkołach badawczych w zakresie współczesnej historii sztuki niemieckiej
K2_W06 ma pogłębioną wiedzę o dziedzinach nauki i dyscyplinach naukowych powiązanych ze współczesną historią
historią sztuki niemieckiej, pozwalającą na integrowanie perspektyw właściwych dla kilku dyscyplin naukowych (historia, studia wizualne, studia nad pamięcią zbiorową i kulturową, nauki społeczne i polityczne)
K2_W07 zna i rozumie zaawansowane metody analizy, interpretacji, wartościowania i problematyzowania różnych wytworów współczesnej kultury niemieckiej
K2_U02 potrafi wykorzystywać pogłębione umiejętności badawcze, obejmujące analizę prac innych autorów, syntezę różnych idei i poglądów, dobór metod i konstruowanie narzędzi
badawczych, opracowanie i prezentację wyników, pozwalające na oryginalne rozwiązywanie złożonych problemów w zakresie sztuki i kultury niemieckiej po 1945 roku.
Kryteria oceniania
Warunkiem zaliczenia jest złożenie do końca semestru pracy pisemnej (esej, recenzja książki bądź omówienie wystawy).
Literatura
Gillen E. (red.), German Art. From Beckmann to Richter. Images of a Divided Country, Yale 1997;
Neil MacGregor, Niemcy. Zbiorowa pamięć narodu, Poznań 2018.
Gillen E. Feindliche Brüder. Der Kalte Krieg und die deutsche Kunst 1945-1990, Bonn 2009;
Roth L., Inventur. Art in Germany, 1943-55, Yale 2018.
Stonard J.P., Fault Lines: Art in Germany 1945–1955, London 2006;
Stonard J.P., Germany divided: Baselitz and His Generation, London 2014;
Eisman A., Bernhard Heisig and the Fight for Modern Art in East Germany, London 2018.
Thomas K., Kunst in Deutschland seit 1945, Köln 2002.
Belting H., Die Deutschen und ihre Kunst: Ein schwieriges Erbe, München 1992.
Gebhardt V., Das Deutsche in der deutschen Kunst, Köln 2004.
Fatima El-Tayeb, Undeutsch. Die Konstruktion des Anderen in der postmigrantischen Gesellschaft, Bielefeld 2016.
Chametzky P., Turks, Jews, and Other Germans in Contemporary Art, MIT Press 2021.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: