Ikonografia nowoczesnej sztuki żydowskiej 3105-INSZZ-WE1
Wykład konwersatoryjny poświęcony jest analizie ikonografii religijnej i świeckiej w nowoczesnej sztuce żydowskiej od lat 70. XIX wieku do 1960 roku, ukazanej na przykładzie malarstwa, grafiki i rzemiosła artystycznego. Zajęcia koncentrują się na czynnikach popularności wybranych tematów, ich interpretacji, recepcji oraz porównaniach z tradycją chrześcijańską w odniesieniu do wybranych tekstów z zakresu literatury, hermeneutyki biblijnej i krytyki artystycznej.
Na pierwszych zajęciach omówiona zostanie metoda ikonograficzna stosowana w badaniach nad sztuką żydowską – jej założenia, możliwości oraz ograniczenia. Następnie w dwóch blokach tematycznych przeanalizowana zostanie obecność motywów religijnych i świeckich w sztuce żydowskiej, rozwijającej się w kontekście procesów emancypacyjnych i sekularyzacyjnych.
Podczas zajęć studenci zostaną zaznajomieni z analizowanymi zagadnieniami w formie wykładu, a następnie – w oparciu o zaawansowane metody analizy, interpretacji, krytyki dzieł – przygotują samodzielnie krótkie prezenatcje. W ten sposób wykażą się znajomością literatury przedmiotu, umiejętnością syntezy, doboru metod i konstrukcji narzędzi badawczych, a także opracowania i prezentacji wyników. Zajęcia mają na celu wykształcenie kompetencji pozwalających studentom na podejmowanie i rozwiązywanie złożonych problemów w zakresie nowoczesnej historii sztuki żydowskiej.
Ramowy program zajęć
Ikonografia żydowska jako kryterium specyfiki sztuki żydowskiej.
Żydowskie święta i religijne obrzędy (Moritz Oppenheim, Leopold Pilichowski, Jakub Weinles, Maurycy Minkowski).
Biblijni herosi: Mojżesz, Dawid, Salomon (Efraim Mojżesz Lilien, Lesser Ury, Artur Szyk).
Biblijne kobiety: eszet chail (Judyta) (Boris Schatz, Wilhelm Wachtel, Jankiel Adler), Estera (Wilhelm Wachtel, Efraim Mojżesz Lilien), Ewa (Lesser Ury, Audrey Flack).
Pieśń nad Pieśniami (Simeon Solomon, Wilhelm Wachtel, Ze‘ev Raban, Marc Chagall).
Księga Rodzaju/Księga Wyjścia (Bereszit/Szemot) (Samuel Bak, Marc Chagall, Artur Szyk).
Tematyka chasydzka (Izydor Kaufmann, Jankiel Adler, Samuel Cygler).
Akeda (Związanie Izaaka) (Marc Chagall, Abel Pann, Leonard Baskin, Menashe Kadishman).
Wizerunki la belle Juive (Maurycy Gottlieb, Efraim Mojżesz Lilien, Wilhelm Wachtel).
Judenschmerz (żydowskie cierpienie) i wizualizacja pogromów (Leopold Pilichowski, Maurycy Minkowski, Samuel Hirszenberg).
Żydowski Jezus: geneza motywu i jego ewolucje (Marek Antokolski, Maurycy Gottlieb, Max Liebermann, Reuven Rubin, Marc Chagall, Dawid Aronson).
Pieta: geneza motywu i jego ewolucje (Jacob Steinhardt, Leopold Gottlieb, Marc Chagall, Marcel Janco, Moshe Bernstein, Naftali Bezem).
Zagłada w sztuce żydowskiej (Marc Chagall, Felix Nussbaum, Erna Rosenstein, Samuel Bak).
Etos syjonistyczny w sztuce żydowskiej (Leopold Pilichowski, Efraim Mojżesz Lilien, Ze’ev Raban).
Wizyta w Żydowskim Instytucie Historycznym.
Metody prowadzenia zajęć:
wykład z prezentacją multimedialną / praca z tekstem / praca w grupie / burza mózgów
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest uzyskanie minimum 60% punktów z egzaminu pisemnego oraz minimum 40% punktów za aktywność, obejmującej m.in. krótką prezentację na wybrany temat przedstawioną podczas zajęć.
Student/ka po zaliczeniu kursu zna i rozumie:
K2_W03 – kluczowe fakty, obiekty i zjawiska, stanowiące pogłębioną wiedzę o wszechstronnym i ogólnym charakterze z zakresu nauk o sztuce.
K2_W06 – zaawansowane metody analizy, interpretacji, krytyki, wartościowania i problematyzowania różnych wytworów kultury, właściwe dla wybranych tradycji, teorii i szkół badawczych w zakresie nauk o sztuce.
Student/ka po zaliczeniu kursu potrafi:
K2_U02 – wykorzystywać wiedzę i umiejętności badawcze, obejmujące analizę prac innych autorów, syntezę różnych idei i poglądów, dobór metod i konstruowanie narzędzi badawczych, opracowanie i prezentację wyników, pozwalające na oryginalne rozwiązywanie złożonych problemów w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla historii sztuki.
Student/ka po zaliczeniu kursu jest gotów/owa do:
K2_K01 – krytycznej oceny posiadanej wiedzy i odbieranych treści, uznawania znaczenia wiedzy w rozwiązywaniu problemów poznawczych i praktycznych oraz zasięgania opinii ekspertów w przypadku trudności z samodzielnym rozwiązywaniem problemu.
Kryteria oceniania
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest uzyskanie minimum 60% punktów z egzaminu pisemnego oraz minimum 40% punktów za aktywność, obejmującej m.in. krótką prezentację na wybrany temat przedstawioną podczas zajęć.
Literatura
Wybrana literatura:
Ziva Amishai-Maisels, The Jewish Jesus, „Journal of Jewish
Art” 1982, nr 9, s. 984–104.
Ziva Amishai-Maisels, Origins of the Jewish Jesus,
w: Complex Identities: Jewish Consciousness and Modern
Art, red. Matthew Baigell, Milly Heyd, Rutgers University
Press, New Brunswick 2001, s. 51–86.
Ziva Amishai-Maisels, Depiction and Interpretation:
Influence of the Holocaust on Visual Arts, Pergamon Press,
Oxford 1993.
Ziva Amishai-Maisels, Chagall’s White Crucifixion, „Art
Institute of Chicago Museum Studies” 1991, nr 17, 2, s.
138–153.
Ziva Amishai-Maisels, Art Confronts the Holocaust, w:
After Auschwitz: Responses to the Holocaust in
Contemporary Art, red. Monica Bohm-Duchen, Lund
Humphries, London 1995, s. 49–77.
Art in Jewish Society, red. Jerzy Malinowski, Małgorzata
Stolarska-Fronia, Renata Piątkowska, Tamara Sztyma,
Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata, Warszawa-
Toruń 2016.
Samantha Baskind, Jewish Artists and the Bible in
Twentieth-Century America, Penn State University Press,
Philadelphia 2014.
Michael Berkowitz, Zionist Culture and West European
Jewry Before the First World War, Cambridge University
Press, Cambridge 1993.
Richard I. Cohen, Jewish Icons: Art and Society in Modern
Europe, University of California Press, Berkeley 1998.
Monika Czekanowska-Gutman, Pietà in Jacob Steinhardt's
Early Oeuvre, „Images. A Journal of Jewish Art and Visual
Culture” 2017, nr 1, s. 84–96.
Monika Czekanowska-Gutman, Reclaiming Biblical
Heroines: Portrayals of Judith, Esther and the Shulamite in
Early Twentieth Century Jewish Art (Brill's Series in
Jewish Studies), Brill, Leiden 2022.
The Emergence of Jewish Artists n Nineteenth-Century
Europe, red. Susan Tumarkin Goodman, Merrell, New York
2002.
Yael Feldman, Deliverance Denied: Isaac’s Sacrifice in
Israeli Arts and Culture: A Jewish Christian Exchange, w:
The Bible Retold by Jewish Artists, Writers, Composers and
Filmmakers, red. Helen Leneman, Barry Dov Walfish,
Sheffield University Press, Sheffield 2015, s. 86–121.
Milly Heyd, Lilien: Between Herzl and Ahasver, w: Theodor
Herzl. Visionary of the Jewish State, red. Gideon Shimoni,
Robert Wistrich, The Hebrew University Magnus Press,
Jerusalem 1990, s. 265–292.
Milly Heyd, Isaac’s Sacrifice in the Bible: Illustration of
Lilien and Pann, „Jewish Book Annual” 1982, nr 40, s.
54–66.
Benjamin Harshav, Marc Chagall and the Lost Jewish
World. The Nature of Chagall’s Art and Iconography,
Rizzoli, New York 2006.
Jewish Dimensions in Modern Visual Culture, red. Rose-
Carol Washington Long, Matthew Baigell, Milly Heyd,
Brandeis University Press, Hanover, London 2010.
Avram Kampf, From Chagall to Kitaj: Jewish Experience in
the Art of the Twentieth Century, Bergin and Gravey
Publishers, Massachusetts 1984.
Artur Kamczycki, Syjonizm i sztuka. Ikonografia Teodora
Herzla, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań
2014.
Gabriele Kohlbauer-Fritz, “La belle juive” und die schöne
Schickse”, w: Der schejne Jid „Das Bild des jüdischen
Körpers’ in Mythos und Ritual, red. Sander Gilman, Robert
Jütte, Gabriele Kohlbauer Fritz, Picus Verlag, Wien 1998,
s. 109–121.
Lawrence L. Langer, In a Different Light. The Book of
Genesis in the Art of Samuel Bak, Pucker Art Publication,
Boston 2001.
Jerzy Malinowski, Malarstwo i rzeźba Żydów Polskich w
XIX i XX w., Państwowe Wydawnictwo Naukowe,
Warszawa 2000.
Dalia Manor, Art in Zion: the Genesis of Modern National
Art in Jewish Palestine, Routledge Curzon, New York 2005.
Amitai Mendelsohn, Behold the Man: Jesus in Israeli Art,
The Israel Museum, Magnes Press, Jerusalem 2017.
Gideon Ofrat, Akedat Yitzhak ba-omanut ha-Yisraelit (The
Binding of Isaac in Israeli Art), The Museum of Israeli Art,
Ramat Gan 1988.
Margaret Olin, The Nation Without Art. Examining Modern
Discourses on Jewish Art, University of Nebraska Press,
Lincoln, London 2001.
Gabrielle Sed Rajna, Jewish Art, Steimatzky, Tel Aviv 1987.
Renata Piątkowska, Między wyobraźnią a pamięcią.
Pogromy z lat 1903–1906 w dziełach artystów żydowskich
z Polski, w: Pogromy Żydów na ziemiach polskich w XIX i
XX w. t. 1: Literatura i sztuka, red. Sławomir Buryła,
Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN, Instytut
Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytet
Warmińsko-Mazurski, Uniwersytet Wrocławski,
Warszawa 2018, s. 291–321.
Polski słownik judaistyczny: dzieje, kultura, religia, oprac.
Zofia Borzymińska, Rafał Żebrowski, t. 1,2, Prószyński i S-
ka, Warszawa 2003.
Mirjam Rajner, The Continuity of 'Jewish Iconography':
Images Depicting the Migration From Eastern Europe,
Pogroms and Deportations as Models of Holocaust Art,
„Legacy. Journal of the International School for Holocaust
Studies” 2011, nr 4, s. 14–25.
Nurit Shilo-Cohen, Bezalel: 1906–1929, Museum Israel,
Jerusalem 1983.
Catherine M. Soussloff, Jewish Identity in Modern Art
History, California Press, Berkeley–Los Angeles–London
1999.
Małgorzata Stolarska-Fronia, Apocalyptic City Versus
Apocalyptic Shtetl: The Experience of Catastrophe in the
Work of the Jewish Expressionists, „Centropa. Journal of
Central European Architecture and Related Arts” 2015, nr
XV (3), s. 242–254.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: