Ikonografia nowożytna i nowoczesna 3105-ININWE
Przedmiotem kursu jest ikonografia europejskiej sztuki
nowożytnej i nowoczesnej ukazana w relacji do przemian
kulturowych, społecznych i religijnych.
Pierwszy blok tematyczny odnosi się do przemian w ikonografii
we wczesnorenesansowej kulturze humanistycznej i obejmuje
takie zagadnienia jak: metafora odrodzenia w myśli humanistów
włoskich, rola retoryki i literatury antycznej w kształtowaniu się
toposów w sztuce, relacje między tekstem a obrazem w
kontekście zainteresowania ekfrazą, kolekcjonerstwo dzieł
antycznych i odkrycia archeologiczne, funkcja motywów
antycznych w sztuce religijnej XV-XVI w., podejścia do nagości
i ciała ludzkiego w XV-XIX w., obszary recepcji „Metamorfoz”
Owidiusza, emblematyka i ikonologia, fascynacje hieroglifami i
koncepcją uniwersalnego języka w epoce nowożytnej.
W kolejnej części wykładu zostaną omówione tematy i formuły
ikonograficzne popularne w sztuce Północnej Europy XVI i
XVII w, takie jak przedstawienia głupców i niedobranych
kochanków, portrety humanistów, bankierów i poborców
podatkowych; przypowieści biblijne i ich konfesyjne redakcje
obrazowe, serie przysłów, przedstawienia krainy lenistwa,
świata na opak i zabaw karnawałowych.
Następnie sproblematyzowane zostaną zagadnienia związane ze
sztuką dobry reformacji, m.in. fale obrazoburstwa – ich powody
i konsekwencje dla rozwoju sztuki świeckiej, nowe koncepcje
obrazu religijnego (odrzucenie funkcji kultowej i dewocyjnej
przedstawień sakralnych), konfesyjne polemiki obrazowe i rola
przedstawień dydaktycznych oraz satyrycznych, status i
ikonografia Marii oraz świętych w doktrynie luterańskiej.
Wykład zamkną rozważania na temat ikonografii potrydenckiej
oraz takich zagadnień jak rola soboru trydenckiego, obrona
obrazu kultowego oraz pośrednictwa obrazów przez ojców
soborowych, nowe redakcje późnośredniowiecznych tematów
maryjnych, zainteresowanie początkami chrześcijaństwa,
kontrowersje wokół idei czyśćca, przedstawienia siedmiu
sakramentów, modele świętości i potrydentcy święci oraz ich
przedstawienia.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
W zakresie wiedzy studenci:
K_W03 – mają uporządkowaną wiedzę ogólną z zakresu
ikonografii sztuki nowożytnej i nowoczesnej,
K_W16 – mają podstawową wiedzę o powiązaniach historii
sztuki z innymi dziedzinami nauki, jak historia, filozofia,
antropologia, wiedza o kulturze, religii i literaturze,
K_W18 – mają świadomość kompleksowej natury języka oraz
jego złożoności i historycznej zmienności jego znaczeń w
kontekście badań z zakresu historii sztuki nowożytnej i
nowoczesnej.
W zakresie umiejętności:
K_U03 – potrafią posługiwać się podstawowymi ujęciami
teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami historii
sztuki w typowych sytuacjach profesjonalnych.
Kryteria oceniania
Egzamin pisemny
Literatura
Ważniejsze źródła:
Stary i Nowy Testament;
Owidiusz, Metamorfozy, Fasti.
Pliniusz, Historia naturalna (wybór), przekł. I. i T. Zawadzkich,
Wrocław 1961.
Filostrat, Obrazy, przeł. R. Popwski, Warszawa 2004.
Leonardo da Vinci, Traktat o malarstwie, przeł. M. Rzepińska,
Wrocław 1961.
A. Alciatus, Emblematum libellus = Książeczka emblematów,
przekł. i koment. pod kier. M. Mejora, Warszawa 2002.
G. Vasari, Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i
architektów, t. 1-9, przekł. Karol Estreicher, Warszawa-
Kraków, 1985-1990.
C. Ripa, Ikonologia, tłum. I. Kania, Kraków 1998.
Wybrane opracowania:
L. Barkan. Unearthing the Past: Archeology and Aesthetics in
the Making of Renaissance Culture, New Haven and London,
1999.
M. Baxandall, Painting and Experience in Fifteenth Century
Italy: A Primer in the Social History of Pictorial Style, Oxford
1972.
J. Białostocki, Symbole i obrazy w świecie sztuki, 2 t.,
Warszawa 1982.
P.P. Bober, R. O. Rubintein, Renaissance Artists and Antique
Sculptures, London 1986.
M. Bull, The Mirror of the Gods: Classical Mythology in
Renaissance Art, London 2005.
K. W. Christian, Empire without End: Antiquities Collections in
Renaissance Rome, c. 1350-1527, New Haven 2010.
A. J. DiFuria, Maarten van Heemskerck's Rome: antiquity,
memory, and the cult of ruins, Leiden, Boston 2018.
L. Freedman, Classical Myths in Italian Renaissance Painting,
Cambridge 2011.
From a Mighty Fortress. Prints, Drawings and Books in the Age
of Luther, 1483-1546, red. C. Andersson and C. Talbot, Detroit
1983.
E. H. Gombrich, Symbolic Images, London 1972.
D. Karmon, The Ruin of the Eternal City: Antiquity and
Preservation in Renaissance Rome, New York 2011.
S. Michalski, Protestanci a sztuka. Spór o obrazy w Europie
Nowożytnej, Warszawa 1989.
K. Moxey, Peasants, Warriors and Wives: Popular Imagery in
the Reformation, Chicago, 1989.
E. Panofsky, Renaissance and Renascences in Western Art, New
York 1960.
Idem, Studia z historii sztuki, wybrał, oprac. i opatrzył posł. Jan
Białostocki, Warszawa 1971.
Patronage in the Renaissance, red. G. F. Lytle and S. Orgel,
Princeton 1981.
J. Pelc, Słowo i obraz na pograniczu literatury i sztuk
plastycznych, Kraków 2002.
R.W. Scribner, For the Sake of the Simple Folk. Popular
Propaganda for the German Reformation, Oxford 1994.
A. Warburg, Narodziny Wenus i inne szkice renesansowe, tłum.
R. Kasperowicz, Gdańsk 2010.
Wybrane słowniki:
Encyclopedia of Comparative Iconography: Themes Depicted in
Works of Art. t. 1-2, red. H. E. Roberts, Chicago, London 1998.
Lexikon der christlichen Ikonographie, red. E Kirschbaum, t. 1-
8, Rom-Freiburg-Basel-Wien 1968-1976.
Lexicon iconographicum mythologiae classicae, Zurich 1981-
1999.
A. Pigler, Barockthemen. Eine Auswahl von Verzeichnissen zur
Ikonographie des 17. und 18. Jahrhunderts, t. 1-2, Budapest
1974.
J. D. Reid, The Oxford Guide to Classical Mythology in the Arts
1300-1990s., t. 1-2, New York 1993.
G. de Tervarent, Attributs et symbols dans l’art profane, Geneva
1997.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: