Historyzm i narodowa tożsamość w malarstwie i rzeźbie Europy Środkowej w XIX 3105-HWES-WE
Wykład jest prezentacją wybranych zagadnień sztuki Europy Środkowej połowy XIX wieku, w kontekście historyzmu i jego roli w kształtowaniu tożsamości narodowej. Na wstępie podjęta będzie refleksja nad geografią artystyczną Europy Środkowej i historyczną prawomocnością pojęcia Mitteleuropa. Dyskutowane będą definicje tego zróżnicowanego kulturowo i etnicznie obszaru (najważniejsze centra, środowiska i migracje artystyczne) w powiązaniu z rozmaitymi interesami politycznymi i społecznymi, rozwojem badań i ich ideologicznymi uwarunkowaniami. Omówione zostaną rozmaite tendencje i formuły historyzmu, głównie w malarstwie, rzeźbie, programach dekoracji muzeów, okazjonalnie także w rzemiośle artystycznym; analizowane będą kwestie stylu, odkrycia tradycji, formy europejskiego „rewiwalizmu” w malarstwie historycznym i historycznej scenie rodzajowej, propaganda władzy i konstrukcje narodowej tożsamości. Przedmiotem prezentacji będą m.in. takie wątki, jak mit Fryderyka Wielkiego w pruskiej sztuce i historii. „książęta-malarze”, Karl Theodor von Piloty, Hans Makart i Jan Matejko oraz Józef Brandt, Henryk Siemiradzki, Mihály Munkácsy, Adolph von Menzel; pozycja węgierskiej sceny artystycznej w środkowoeuropejskim historyzmie, węgierskie malarstwo sakralne i narodowi święci, rzeźba w monarchii austrowęgierskiej; zjawisko cyrkulacji historycznych obrazów w Europie Środkowej i ich interpretacji w narodowych kontekstach, odkrywanie słowiańszczyzny.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Student umie scharakteryzować problematykę historyzmu Europy Środkowej, potrafi rozpoznać najważniejszych twórców, omówić ich artystyczne i polityczne motywacje. Ma podstawową wiedzę w zakresie najważniejszych środowisk artystycznych i uwarunkowań sztuki.
Kryteria oceniania
Wykład zakończy się egzaminem pisemnym (w formie problemowego eseju) w zakresie materiału przedstawionego na zajęciach.
Literatura
Bibliografia:
T. DaCosta Kaufmann, (Ost-)Mitteleuropa als Kunstgeschichtsregion?, Leipzig 2006
P. Piotrowski, Czy (wciąż) istnieje Europa Środkowa i czy ( jeszcze) ma coś do powiedzenia / Does Central Europe (still) Exist, and Does it (still) Have Something Important to Say?, w: Mediations Biennale, Poznań 2008, s. 28–55
P. Piotrowski, How to Write a History of Central-East European Art?, „Third Text” 23, 2009, s. 5–14.
G. Jurkowlaniec, Europa Środkowa w badaniach nad sztuką: od geografii artystycznej do „horyzontalnej historii sztuki“, „Kwartalnik Historyczny“, 2013: CXX, nr 4, s. 809-816
Borders in Art. Revisiting Kunstgeographie, red. K. Murawska-Muthesius, Warszawa 2000
F. Haskell, Past and Present in Art and Taste, Yale University Press, New Haven and London 1987
F. Haskell, Rediscoveries in Art. Some Aspect of Taste, Fashion and Collecting in England and France (Cornell University Press, New York 1976
Invention of Traditions, ed. E. Hobsbawn, T. Ranger, Cambridge University Press 1983
C. Magris, Dunaj, przekł. A. Osmólska-Mętrak, J. Ugniewska, Wydawnictwo Literackie 2018
Historienmalerei in Europe. Paradigmen in Form, Funktion und Ideologie, hrsgb. E. Mai, Mainz am Rhein, 1990
Der Traum vom Glück, die Kunst des Historismus in Europa, hrsg, von H. Fillitz, Wien 1996
Wokół Matejki: materiały z konferencji Matejko a malarstwo środkowoeuropejskie, zorganizowanej w stulecie śmierci artysty, red. P. Krakowski, J. Purchla, Kraków 1994
W kręgu historyzmu, kat. wyst., Galeria Międzynarodowego Centrum Kultury, Kraków 1993
J. Krawczyk, Matejko i historia, Warszawa 1990
Matejce w hołdzie, red. E. Micke-Broniarek katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1993
Józef Brandt, kat. wyst., Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2018
H. Kohle, Adolph Menzelz Friedrich-Bilder. Theorie und Praxis der Geschichtsmalerei in Berlin 1850er Jahre, München-Berlin 2001
Hans Makart und der Historismus in Budapest, Prag und Wien, kat. wyst., Schloss Halbturn, Halbturn 1986
P. Krakowski, J. Purchla (red.), Sztuka około 1900 w Europie Środkowej: centra i prowincje artystyczne : materiały międzynarodowej konferencji zorganizowanej w dniach 20-24 października 1994, Kraków 1997
Neo, kat. wyst., Centraal Museum, Utrecht 2004
Revival Styles in the 19th century, kat. wyst., Museum of Applied Arts, Budapest 1992
Istorizm v Rossii: still i epocha v dekoraivnom isskustvie: 1820-e – 1890-e gody, kat. wyst., Ermitaż, Sankt Petersburg 1996
M. Janion, Niesamowita Słowiańszczyzna: fantazmaty literatury, Wydawnictwo Literackie 2016
Nacjonalizm w sztuce i historii sztuki 1789-1950 : materiały z konferencji zorganizowanej przez Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk i Stowarzyszenie Historyków Sztuki w dniach 5-7 grudnia 1995 w Warszawie, red. D. Konstantynów, R. Pasieczny, P. Paszkiewicz, Warszawa 1998
K. Ireland, Cythera Regained? The Rococo Revival in European Literature and Arts, 1830-1910, Farleigh Dickinson University Press 2006
A. Ryszkiewicz, Malarstwo polskie: romantyzm, historyzm, realizm, Warszawa 1989
Revival Styles in the 19th Century, kat. Wyst., Museum of Applied Arts, Budapest 1992
M.B. Frank, German Romantic Painting Redifined. Nazarene tradition and the narratives of Romanticism, London and New York 2017
József Sisa, Motherland and Progress: Hungarian Architecture and Design 1800–1900, Birkhauser 2016
K.H. Klingenburg (red.), Historismus – Aspekte zur Kunst im 19. Jahrhundert, Leipzig 1985.
Historicism in Croatia, kat. wyst., Museum of Arts and Crafts, t. 1-2, Zagreb 2000
M. Zgórniak, Wokół neorenesansu w architekturze wieku XIX, Kraków 1987.
W. Bałus, Zjawisko historyzmu w architekturze wieku XIX. Próba opisu, „Dzieła i interpretacje”, 3, 1995.
I. Kozina, Aspekty stosowania pojęcia „historyzm” w badaniach nad architekturą niemiecką XIX wieku, „Rocznik Historii Sztuki”, XXIII, 1998.
P. Krakowski, Z zagadnień architektury XIX wieku. Historyzm i eklektyzm, w: Sztuka 2 połowy XIX wieku, Materiały Sesji SHS, Warszawa 1973.
A. Lewicka, Styl w XIX w., czyli o różnych postawach wobec sztuki, w: Tradycja i innowacja, Materiały Sesji SHS, Warszawa 1981, s.165-169.
Z. Ostrowska-Kębłowska, Problem historyzmu w badaniach nad architekturą XIX wieku, w: Myśl o sztuce, Materiały Sesji SHS, Warszawa 1976.
T. Gryglewicz, Malarstwo Europy Środkowej 1900 – 1914: tendencje modernistyczne i wczesnoawangardowe, Kraków 1992
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: