Hagiografia – literatura, ikony i kult 3105-HLIK-KK
Zajęcia prowadzone w formie konwersatorium, przedstawiające mechanizmy i zależności pomiędzy źródłami literackimi i ikonografią oraz ich związki z zagadnieniami związanymi z kultem religijnym w ramach tradycji Kościoła ortodoksyjnego – na przykładzie obszaru bizantyjskiego, południowosłowiańskiego i ruskiego .
Podczas zajęć studenci przygotowują prace na temat zależności pomiędzy źródłami literackimi a ikonografią. Zaliczenie także na podstawie końcowego kolokwium.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
ma podstawową wiedzę o powiązaniach historii sztuki z innymi dziedzinami nauki, w dziedzinie historii sztuki i kultury bizantyjskiej, ruskiej i południowosłowiańskiej
- ma świadomość kompleksowej natury języka oraz jego złożoności i historycznej zmienności jego znaczeń w kontekście badań z zakresu historii sztuki
Kryteria oceniania
Podczas zajęć studenci przygotowują prace na temat zależności pomiędzy źródłami literackimi a ikonografią.
Literatura
Apoftegmaty Ojców Pustyni, t. 1. Gerontikon, przeł. M. Borkowska OSB, opr. ks. M. Starowieyski, Tyniec 1994.
Belting H., Likeness and Presence. A History of the Image before the Era of Art, trans. by E. Jephcott, Chicago 1994.
Божков А., Българската историческа живопис, I. Минатюри, икони, стенописи, София 1972.
Brown P., Kult świętych. Narodziny i rola w chrześcijaństwie łacińskim, przeł. J. Partyka, Kraków 2007.
Brown P., The Rise and the Function of Holy Man in Late Antiquity, „The Journal of Roman Studies”, 61, 1971, s. 80-101.
Byzantine Defenders of Images. Eight Saints’ Lives in English Translation, ed. by A.-M. Talbot, Dumbarton Oaks, 1998.
Dagron G., Holy Images and Likeness, „Dumbarton Oaks Papers”, 45, 1991, s. 23-34.
Dar słowa. Ze starej literatury serbskiej, wybr. i opr. A. E. Naumow, przeł. T. Wątor-Naumow, A. E. Naumow, W. Kotwiczowa, Łódź 1983.
Dionizjusz z Furny, Hermeneia czyli Objaśnienie sztuki malarskiej, przeł. I. Kania, red. M. Smorąg Różycka, Kraków 2003.
Dyrcz R., Przenikanie pogańskich form kultowych do chrześcijaństwa na przykładzie kultu boga Asklepiosa i świętych zwanych anargyroi, „Vox Patrum”, XIX, 1999, 36-37, s. 415-426.
Euzabjusz z Cezarei, Historja kościelna. O męczennikach palestyńskich, przeł., wst., objaśnienia ks. A. Lisiecki, Poznań 1924.
Ewagriusz Scholastyk, Historia Kościoła, przeł. S. Kazikowski, wst. E. Wipszycka, Warszawa 1990.
Федотов Г., Святые Древней Руси, Москва 1990.
Holy Women of Byzantium. Ten Saints' Lives in English Translation, ed. by A.-M. Talbot, Dumbarton Oaks 1996.
Hubbs J., Mother Russia. The Femine Myth in Russian Culture, Bloomington-Indianapolis 1988.
Kazhdan A., Byzantine Hagiography and Sex In the Fifth to Twelfth Centuries, „Dumbarton Oaks Papers”, 44, 1990, s. 131-143.
Kazhdan A., Maguire H., Byzantine Hagiographical Texts as Sources on Art., „Dumbarton Oaks Papers”, 45, 1991, s. 1-22.
Kult świętego Mikołaja w tradycji prawosławnej, wybr i opr. A. Dejnowicz, przeł. J. Stradomski, M. Skowronek, A. Dejnowicz, R. Łużny, A. Naumow, J. Pietrow, Gniezno 2004.
Lenhoff G., The Martyred Princes Boris and Gleb: A Socio-Cultural Study of the Cult and the Texts, Columbus 1989.
Лихачев Д. С., Человек в литературе Древней Руси, Москва 1970.
Lis I., Święci w kulturze duchowej i ideologii Słowian prawosławnych w śrdniowieiczu (do XV w.), Kraków 2004.
Macrides R., Saints and Sainthood in the Early Palaiologan Period, [w:] The Byzantine Saint, , ed. by S. Hackel, New York 2001, s. 67-87.
Maguire H., Icons of their Bodies. Saints and their Images in Byzantium, Princeton 1996.
Mango C., Historia Bizancjum, przeł. M. Dąbrowska, Gdańsk 1997.
Mango C., Saints, [w:] The Byzantines, ed. by G. Cavallo, Chicago 2000, s. 255-280.
Metody z Olimpu, Uczta, Orygenes, Homilie o Pieśni nad Pieśniami. Zachęta do męczeństwa, przeł. S. Kalinkowski, Warszawa 1980.
Meyendorff J., Teologia bizantyjska. Historia i doktryna, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa 1984.
Męczennicy (=Ojcowie żywi XI), wst. i opr., wybr. E. Wipszycka, ks. M. Starowieyski, Kraków 1991.
Mierzejewska B., Parresia i moc wstawiennictwa świętych. Przedstawienia wiernych ze świętymi patronami w malarstwie nubijskim, „Series Byzantina”, II, 2004, s. 109-122.
Naumow A., Prawosławni święci I Rzeczypospolitej, [w:] Święci w kulturze i duchowości dawnej i współczesnej Europy, red. W. Stępniak-Minczewa, Z. J. Kijas, Kraków 1999, s. 21-29.
Opowieść o niewidzialnym grodzie Kitieżu. Z legend i podań dawnej Rusi, wybr. i przeł. R. Łużny, Warszawa 1988.
Pasterze wiernych Słowian: święci Cyryl i Metody, wybr., przeł., opr. A. Naumow, Kraków 1985.
Paweł, biskup Monembasii, Opowiadania dla duszy pożyteczne o cnotliwych i bogobojnych mężach i niewiastach, przeł. i opr. ks. M. Starowieyski, Kraków 1993.
Pateryk Kijowsko-Pieczerski czyli opowieści o świętych ojcach w pieczarach kijowskich położonych, opr., przeł. L. Nodzyńska, Wrocław 1993.
Patterson Ševčenko N., The Monastery of Mount Sinai and the Cult of Saint Catherine, [w:] Byzantium: Faith and Power (1261-1557). Perspectives on Late Byzantine Art and Culture, ed. by S. T. Brooks, New York 2006, s. 118-137.
Patterson Ševčenko N., The Vita Icon and the Painter as a Hagiographer, „Dumbarton Oaks Papers”, 53, 1999, s. 149-165.
Pierwsza Księga Starców. Gerontikon, przeł. s. M. Borkowska OSB, wst., opr., red. Ks. M. Starowieyski, Kraków 1992.
Podskalsky G., Chrześcijaństwo i literatura teologiczna na Rusi Kijowskiej (988-1237), przeł. J. Zychowicz, Kraków 2000.
Powieść minionych lat, przeł. i opr. F. Sielicki, Wrocław – Warszawa – Kraków 1999.
Rapp C., Figures of Female Sanctity: Byzantine Edyfing Manuscripts and ist audience, „Dumbarton Oaks Papers“, 50, 1996, s. 313-344.
Stradomski J., Święta Paraskiewa (Petka) w literaturze, kulturze i duchowości Słowian południowych i wschodnich, [w:] Święci w kulturze i duchowości dawnej i współczesnej Europy, red. W. Stępniak-Minczewa, Z. J. Kijas, Kraków 1999, s. 83-93.
Sulikowska-Gąska A., Ikona św. Paraskiewy Tyrnowskiej ze scenami z żywota z kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie, [w:] Szczelina światła. Ruskie malarstwo ikonowe, red. A. Gronek, Kraków 2009, s. 99-124.
Sulikowska-Gąska A., Kult świętej Paraskiewy na Rusi, „Ikonotheka“, 21, 2008, s. 171-186.
Špidlík T., Wielcy mistycy rosyjscy, przeł. J. Dembska, red. ks. H. Paprocki, Kraków 1996.
Talbot A.-M., Old Wine In New Bottles: The Rewriting of Saints’ Lives In the Palaeologian Period, [w:] The Twilight of Byzantium. Aspects of Cultural and Religious History in the Late Byzantine Empire. Papers from the Colloquium Held at Princeton University, 8-9 May 1989, ed. by S. Curčić, D. Mourki, Princeton 1991, s. 15-26.
Teodoret, biskup Cyru, Dzieje miłości Bożej. Historia mnichów syryjskich, przeł. K. Augustyniak, wst. E. Wipszycka, K. Augustyniak, opr. K. Augustyniak. R. Turzyński, Kraków 1994.
The Hagiography of Kievan Rus', Translated and with an Introduction by P. Hollingsworth (Harvard Library of Early Ukrainian Literature. English Translations: vol. II), 1992.
Uspieński B. A., Kult św. Mikołaja na Rusi, przeł. E. Janus, M.R. Mayenowa, Z. Kozłowska, Lublin 1985.
Walter Ch, The Warrior Saints in Byzantine Art and Tradition, Burlington 2003.
Woodfin W. T., An Officer and a Gentleman: Transformations in the Iconography of a Warrior Saint, „Dumbarton Oaks Papers”, 60, 2006, s. 111-143.
Woods D., Thessalonica’s Patron: Saint Demetrius or Emeterius?, „The Harvard Theological Review“, 93, 2000, nr 3, s. 221-234.
Zachwieja A., Najstarsze przedstawienia działalności medycznej Świętych Kosmy i Damiana w sztuce ruskiej na przykładzie dwu cykli hagiograficznych z końca XIV wieku i przełomu XIV/XV wieku, [w:] Ars Graeca. Ars Latina. Studia dedykowane Profesor Annie Różyckiej Bryzek, Kraków 2001, s. 155-168.
Ziemscy aniołowie, niebiańscy ludzie. Anachoreci w bułgarskiej literaturze i kulturze, wybr., wst. G. Minczew, Białystok 2002.
Żywoty Konstantyna i Metodego (obszerne), przeł. T. Lehr-Spławiński, Warszawa 2000.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: