Humanistyka cyfrowa i metody ilościowe w naukach humanistycznych i cyfrowych 3105-HKHC-HC-K
Szczegółowy opis zajęć
Zajęcia podzielone są na cztery nierówne bloki tematyczne.
Pierwszy blok: pojęcia podstawowe (ok. 5 godzin)
Poświęcony jest podstawowym pojęciom niezbędnym w badaniach cyfrowych: dane,
korpus, model. Celem jest przedstawienie historii i funkcjonowania pojęcia danych oraz
omówienie kluczowych terminów, takich jak data, corpus i capta. Studenci poznają zasady
tworzenia zbiorów danych, prawidłowej konstrukcji korpusów oraz kryteria wyboru i
dostępności materiałów badawczych. Po ukończeniu tego bloku będą potrafili
interpretować zestawy danych wykorzystywane w publikacjach naukowych, identyfikować
wynikające z nich założenia badawcze oraz samodzielnie dobierać odpowiedni korpus.
Drugi blok: metody badawcze (ok. 20 godzin)
Jest poświęcony szerokiemu wachlarzowi metod badań cyfrowych. Przedstawione zostaną
techniki takie jak budowa relacyjnych baz danych, analiza sieci oraz ilościowa analiza
tekstu. Każda metoda zostanie omówiona pod kątem jej podstaw teoretycznych oraz
zilustrowana konkretnym przykładem naukowym. Po zakończeniu bloku studenci będą
rozpoznawać opisane metody, rozumieć ich założenia i zastosowania oraz umiejętnie
dobierać odpowiednie narzędzia do określonych problemów badawczych.
Trzeci blok (ok. 5 godzin)
Poświęcony jest zagadnieniom open‑source oraz zasadom FAIR (Findable, Accessible,
Interoperable, Reusable). W ramach tego bloku studenci zapoznają się z praktycznymi
strategiami udostępniania danych i kodu źródłowego w sposób zgodny z otwartymi
standardami, a także uczą się, jak dokumentować projekty, aby zapewnić ich pełną
przejrzystość i możliwość ponownego wykorzystania przez innych badaczy. Dodatkowo
omawiane będą kwestie licencjonowania otwartego oprogramowania oraz sposoby
budowania trwałych, współdzielonych środowisk badawczych, które wspierają
długoterminową reprodukowalność wyników.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu semestru studenci będą potrafili:
• krytycznie przeczytać artykuł, pracę naukową lub opis danych i ocenić jakość oraz
konstrukcję podstawy danych, na której opiera się dana publikacja;
• samodzielnie definiować i przygotowywać kolekcje danych spełniające wysokie
standardy merytoryczne;
• unikać powierzchownego używania terminologii cyfrowej w naukach społecznych i
humanistycznych, stosując ją w sposób przemyślany i precyzyjny;
• rozpoznawać dostępne metody badawcze oraz świadomie dobierać je do konkretnych
potrzeb naukowych.
Kryteria oceniania
Zaliczenie zajęć na podstawie regularnego udziału i aktywności na zajęciach.
Literatura
Materiały do lektury będą udostępniane na tydzień przed konwersatorium. Poniższa
bibliografia jest wykazem wybranych pozycji. Podstawowym podręcznikiem będzie książka
Lemercier i Zalc, Quantitative Methods in the Humanities.
• Eder, Maciej, “Metody ścisłe w literaturoznawstwie i pułapki pozornego obiektywizmu
- przykład stylometrii”, Teksty Drugie, nr. 2, 2014.
• Guerreau, Alain, “Pourquoi (et comment) l’historien doit-il compter les mots ?”, Histoire
et Mesure, IV 1/2, 1989, p. 81-105.
• Guerreau, Alain, Statistique pour historiens, 2004.
• Lemercier, Claire & Zalc, Claire, Quantitative Methods in the Humanities: an
Introduction, Charlottesville & London, 2019.
• McCarty, Willard, Humanities Computing, in Dekker, Marcel (ed), Encyclopedia of
Library and Information Science, New York, 2003, p. 1224-1235.
• Moretti, Franco, Distant reading, London, 2013.
• Mounier, Pierre, Les humanités numériques, Paris, 2018.
• Schnapp, Jeffrey & Presner, Todd & Lunenfeld, Peter & Drucker, Johanna, Digital
Humanities Manifesto 2.0, 2015.
• Taylor, Arnold & Tilton, Lauren, Humanities Data in R. Exploring Networks, Geospation
Data, Images, and Text, Heidelberg, 2015.
• Transkribus Blog, What is Digital Humanities, 2023.
• Underwood, Ted (2017), “A Genealogy of Distant Reading”, Digital Humanities
Quarterly, 11 (2).
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: