Anatomia fotografii – ciało w fotografii. Sposoby budowania narracji fotograficznej 3105-AFOTO-K
Fotografia to nieustannie przeobrażające się, zwłaszcza w ostatnich latach, medium wypowiedzi twórczej. Pewne składniki konstytuujące obraz fotograficzny pozostały jednak stałe, choć zmieniły się poszczególne kroki postępowania. Jak zatem na przestrzeni wieków tworzono fotograficzną narrację? Jakie elementy, i w jaki sposób, budują zdjęcie? Jak wybór konstrukcji aparatu, techniki, parametrów czy operacji ciemniowych wpływa na ostateczny kształt i odbiór fotografii? Zajęcia, stanowiące próbę (współtworzoną przez uczestników) odpowiedzi na między innymi powyższe pytania, zaopatrzą studentów w narzędzia niezbędne do analizy oraz interpretacji fotografii, zarówno XIX, jak i XX-wiecznej.
Zawarta w tytule konwersatorium metafora sugeruje, iż fotografia stanowi żywy organizm, którego budowę można prześledzić wyłaniając poszczególne komponenty i je analizując. Niniejsze części składowe będziemy starali się wychwycić podczas dyskusji i przeprowadzanych wraz ze słuchaczami analiz poszczególnych fotografii. Defragmentacja, wyłuszczenie poszczególnych składników zdjęć ma na celu wskazanie związku między poszczególnymi elementami strukturalnymi z możliwymi interpretacjami dzieła.
30-godzinny cykl dydaktyczny poświęcony będzie szerokiemu spektrum rozwiązań technicznych
i formalnych; wspólnym mianownikiem ich egzemplifikacji będzie stanowić tematyka oscylująca wokół problematyki ciała.
Założeniem kursu jest przekonanie, że jedną z kluczowych kompetencji niezbędnych do efektywnego funkcjonowania w roli społeczno-zawodowej historyka sztuki (zajmującego się XIX i XX wiekiem, a także współczesną kulturą wizualną) jest zdolność analizy fotograficznych środków wyrazu – zarówno tych charakterystycznych wyłącznie dla tegoż medium, jak i wspólnych czy analogicznych do stosowanych w innych dziedzinach (np. malarstwie czy filmie). Prowadzący zakłada, że w kształtowaniu wymienionych umiejętności u studentów niezbędny jest aspekt praktyczny. Słuchacze będą zatem doskonalić pozyskany warsztat teoretyczny poprzez trening wrażliwości wizualnej – ćwiczenia realizowane indywidualnie i zespołowo. Konwersatoryjny charakter zajęć będzie pozwalał na doskonalenie i weryfikację biegłości uczestników w stosowaniu posiadanej wiedzy, która w przyszłości może im posłużyć do przeprowadzania samodzielnych kwerend archiwalnych i badań naukowych, jak i realizacji zadań stojących przed edukatorami, kuratorami czy marszandami.
Zajęcia będą przebiegały w ramach następujących bloków tematycznych:
• Zajęcia wprowadzające
o Środki, narzędzia i laboratorium fotografa - elementarne pojęcia i terminologia
o Wprowadzenie do fotografii portretowej: specyfika gatunku, sposób kreowania portretu (dawniej i dziś)
• Transfiguracje ciał: wybitne obrazy nieznanych postaci
o „Magia” i tricki w fotografii wernakularnej
o Ciało w krzywym zwierciadle soczewek: między zniekształceniem o oszpeceniem
o Ciało w labiryncie nowoczesności
• Ciało-ikona: wybitne obrazy znanych postaci
• Ciało artysty: autoportrety, czyli więcej niż selfie
• Ciało na sprzedaż: pogranicza fotografii artystycznej i komercyjnej
• Ciało martwe/nie-ludzkie: sensualność martwych natur (poprzedzone podstawowymi informacjami nt. specyfiki fotografii kreacyjnej)
Istotnym uzupełnieniem powyższej propozycji programowej będą zajęcia poświęcone zagadnieniom związanym z przygotowywaniem ekspozycji fotografii. Kwestie te zostaną omówione w trakcie spotkań na dwóch wystawach fotograficznych w różnych warszawskich placówkach (zajęcia „terenowe” planowane są w połowie programu zajęć; zostaną one zrealizowane w miarę możliwości czasowych grupy oraz goszczących instytucji).
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Student w zakresie wiedzy:
Rozróżnia i identyfikuje kluczowe techniki fotograficzne
Zna i definiuje podstawowe pojęcia z dziedziny technologii fotograficznej
Charakteryzuje budowę obrazu fotograficznego
Wymienia różnorodne sposoby realizacji tematu cielesności w fotografii XIX i XX-wiecznej
Porównuje i przeciwstawia odległe sobie chronologicznie realizacje fotograficzne realizowane w analogicznych technikach
Wylicza aspekty kluczowe dla kreacji portretu fotograficznego i fotografii kreacyjnej
Student w zakresie umiejętności:
Krytycznie intepretuje materiały wizualne (oraz potencjalnie towarzyszące im źródła tekstowe), potrafi uargumentować swoją opinię, uwzględniając wielość możliwych sposobów interpretacji
Dokumentuje swój tok rozumowania w postaci samodzielnej wypowiedzi bądź opisu
Potrafi zaplanować podstawowe elementy projektu wystawy fotograficznej i napisać jej plan (np. uzasadnić wybór artysty, dostosować charakter ekspozycji do programu konkretnej instytucji wystawienniczej itd.)
Efektywnie wyszukuje, selekcjonuje i syntetyzuje wiadomości z różnych źródeł, potrafi wykorzystać informacje zawarte w materiałach wizualnych, tekstowych i nowoczesnych środkach przekazu
Wykazuje na czym polega związek wzajemnego stosunku elementów konstytuujących zdjęcie z jego potencjałem znaczeniowym
Student w zakresie postaw/kompetencji społecznych:
Wygłasza i prezentuje własne stanowisko w grupie, pozostając otwartym na inne możliwości rozwiązania problemu. Reaguje na uwagi i oczekiwania publiczności/odbiorców; dokonuje świadomej samooceny, rewiduje granice własnych kompetencji
Skutecznie współpracuje z przedstawicielami innych profesji (np. artystami, kuratorami, archiwistami), potrafi pracować w zespole
Ocenia wartości ekspozycji fotograficznych w celu doskonalenia własnego warsztatu
Ma świadomość znaczenia aktywnego uczestnictwa w życiu kulturalnym
Kryteria oceniania
Trzy warunki zaliczenia:
1) Obecność na zajęciach (możliwe dwie nieobecności w semestrze bez konieczności usprawiedliwienia)
2) Aktywność i przygotowanie do zajęć – realizowane m.in. poprzez: zabieranie głosu w dyskusjach, realizowanie powierzonych ćwiczeń i zadań (np. przygotowanie krótkiej, kilkuzdaniowej wypowiedzi z wykorzystaniem pozyskanej w ramach zajęć terminologii na temat wybranej fotografii itd.)
3) Złożenie konspektu własnej koncepcji wystawy fotograficznej, zaplanowanej pod kątem konkretnego, warszawskiego wnętrza wystawowego. Dane miejsce ekspozycji do którego koncept musi być dostosowany wspólnie obejrzymy w ramach zajęć - poznamy jego infrastrukturę, dotychczasową strategię wystawienniczą i porozmawiamy z kuratorką. Na zajęciach poświęconych zagadnieniom kuratorstwa studenci zostaną wyposażeni w potrzebny do napisania projektu ekspozycji warsztat. W trakcie całego semestru student może konsultować projekt i omawiać kolejne jego etapy z prowadzącym. Określony deadline na złożenie projektu (na tydzień przed ostatnim spotkaniem) podyktowany jest koniecznością omówienia projektów na ostatnich zajęciach, które będą stanowiły podsumowanie i wspólne wyciągnięcie wniosków z całego cyklu spotkań.
Literatura
Literatura obowiązkowa (wybrane fragmenty)
Barrett T., Krytyka fotografii. Jak rozumieć obrazy, tłum. J. Jedliński, Kraków 2014.
Block B., Opowiadanie obrazem: tworzenie wizualnej struktury w filmie, telewizji i mediach cyfrowych, tłum. M. Kuczbajska, Warszawa 2010.
Eco U., Dzieło otwarte: forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, tłum. L. Eustachiewicz et al., Warszawa 2008.
Fotografia kolekcjonerska 12. Odkrycia: motyw ciała w polskiej fotografii. Aukcja połączona z wystawą, red. K. Sagatowska, Warszawa 2014.
Harasym Z., Ze starego albumu, Olszanica 2010.
Lavédrine B., Photographs of the Past. Process and Preservation, Los Angeles 2009.
Mazur A., Kocham fotografię. Wybór tekstów 1999-2009, Warszawa 2009.
Rouillé A., Fotografia. Między dokumentem a sztuką współczesną, tłum. O. Hedemann, Kraków 2007.
Stoichita V., Krótka historia cienia, tłum. P. Nowakowski, Kraków 2001.
Literatura uzupełniająca (wybrane fragmenty)
Artysta - kurator - instytucja - odbiorca. Przestrzenie autonomii i modele krytyki, red. M. Kosińska, Poznań 2012.
Chéroux C., Wernakularne. Eseje o fotografii, tłum. T. Swoboda, Warszawa 2014.
Currie G., Król Artur na zdjęciach: fotografia i siła narracji, w: Fotografia i filozofia. Szkice o pędzlu natury, red. S. Walden, tłum. I. Zwiech, Kraków 2013.
Jakubowska A., Na marginesach lustra: ciało kobiece w pracach polskich artystek, Kraków 2004.
Jurecki K., Słowo o fotografii, Łódź 2003.
Nowicki W., Dno oka. Eseje o fotografii, Wołowiec 2010.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: