Historia starożytnych Greków 3104-WH17HSG-OG

Wykład jest próbą wprowadzenia studentów w podstawowe zagadnienia historii starożytnych Greków. Dobór treści wykładu będzie jednak kompromisem między tym, co rudymentarne, a tym, co wymaga bardziej specjalistycznej interpretacji. Na kolejnych spotkaniach omówione zostaną najpoważniejsze problemy związane z rozumieniem dziejów greckich, ograniczeniami bazy źródłowej, nowymi odkryciami i prądami w nauce.

Planowany zakres tematów omawianych podczas kolejnych kolejnych spotkań:
1. Dlaczego będziemy mówić raczej o historii starożytnych Greków niż starożytnej Grecji? Źródła naszej wiedzy. Periodyzacja dziejów greckich. Grecja przedhistoryczna: kultura minojska i mykeńska.
2. Od epoki brązu do epoki żelaza. Upadek cywilizacji mykeńskiej. Wieki Ciemne i Grecja archaiczna – alfabet w Grecji. Narodziny greckiej polis. Obywatele i obywatelstwo. Ustrój. Tyrania wczesnogrecka. Wielka Kolonizacja.
3. Wielkie i małe poleis. Demografia świata greckiego. Bitwa hoplicka. Ateny i Sparta a przeciętna polis. Trzeci świat grecki: Północna Grecja, Tessalia, Chalkidyka. Grecja Środkowa, Teby i Beocja, Eubeja, Ateny i Egina. Peloponez, Sparta, Argos, Korynt, Elida, Arkadia. Azja Mniejsza i wyspy Morza Egejskiego. Kreta i Cypr.
4. Sparta i jej mit. Ustrój Sparty w okresie klasycznym. Hegemonia w Grecji archaicznej.
5. Jak Ateny stawały się Atenami? Tezeusz i ateńska wyobraźnia historyczna. Monarchia i arystokracja. Prawodawstwo Drakona i Solona. Tyrania Pizystrata. Reformy Klejstenesa. Przemiany w pierwszej połowie V wieku p.n.e. Program budowlany Peryklesa.
6. Przemiany świata greckiego w epoce archaicznej: rozwój świadomości helleńskiej. Wierzenia i praktyki kultowe Greków. Religia polis a sanktuaria ponadregionalne i panhelleńskie. Amfiktionie. Igrzyska sportowe: Olimpia, Delfy, Nemea i Istm.
7. Pierwsze demokracje. Klejstenes i demokracja w Atenach. Rozwój ideologii demokratycznej w Atenach w V i IV stuleciu przed Chr. Bogini Demokracja i ewolucja pojęcia demokratia w czasach późniejszych.
8. Wojny perskie i epoka klasyczna. Kultura Grecji w V i IV w. przed Chr. Wychowanie, filozofia, sofiści i Sokrates, teatr, komedia, retoryka.
9. Problem hegemonii w Grecji klasycznej. Rozwój imperium ateńskiego – związki państw w świecie greckim. Wojna peloponeska. Grecja w IV wieku p.n.e. do bitwy pod Leuktrami. Hegemonia Teb.
10. Teby i Beocja. Greckie państwa związkowe jako konkurencja dla polis. Życie Greków w państwach federalnych. Wkład federacji w przemiany ustrojowe i kulturowe świata greckiego w IV stuleciu przed Chr.
11. Grecja staje się macedońska. Macedonia przed Filipem. Macedonia za czasów Filipa II – reformy i wojny. Teby, Ateny i Sparta wobec ekspansji Macedonii. Cheroneja.
12. Aleksander Wielki
13. Świat hellenistyczny: nowoczesność w starożytności? Przełamywanie barier polis: rozkwit kultury greckiej w monarchiach hellenistycznego wschodu, sukcesy państw związkowych.. Nowy język komunikacji społecznej: euergetyzm, służba Greków dla wielkich monarchów, kolekcjonowanie obywatelstw. Przemiany religii greckiej – poszukiwanie bogów zbawców i boskość człowieka. Systematyzacja dotychczasowych dokonań cywilizacji greckiej.
14. Podbój rzymski. Reakcje Greków na obcą dominację od Polibiusza przez Plutarcha do Pauzaniasza. Życie, polityczne, społeczne i kulturalne Greków w Cesarstwie Rzymskim. Hellenowie stają się Romejami, czyli koniec dziejów greckich.