Buganda, Bunyoro, Rwanda - dzieje państw afrykańskiego Międzyjezierza do 1914 r. 3104-WH16MPAW-OG

Wykład prezentuje dzieje państw i społeczeństw Afrykańskiego Międzyjezierza ze szczególnym uwzględnieniem Bugandy, Ruandy oraz Bunyoro do roku 1914, tj. do końca wczesnej fazy kolonializmu, która zaczęła się około 1890 r. W konwencji historiograficznej region Międzyjezierza zaliczany jest do Afryki Wschodniej, jednak pod względem kulturowym i politycznym wyraźnie różni się on od większości obszaru dzisiejszej Kenii i Tanzanii. Na omawianym obszarze stosunkowo wcześnie (wg najbardziej ostrożnych szacunków do około XVI-XVII w.) powstały silne militarnie, scentralizowane monarchie dysponujące rozbudowanym aparatem administracyjnym. Ich ideologie państwowe związane były ze zinstytucjonalizowaną religią i bogatym życiem ceremonialnym. Podróżnicy i wcześni badacze szybko spostrzegli, że społeczeństwa Międzyjezierza w większości dzieliły się na różniące się pod względem antropometrycznym oraz statusu społecznego grupy społeczno-etniczne pasterzy i rolników (np. Tutsi i Hutu w Ruandzie, Bahima i Bairu w Bunyoro). Wyjątkiem w tym względzie była Buganda. W oparciu o te obserwacje wypracowano, teorię genezy państw Międzyjezierza, która, choć dziś kwestionowana, rzutowała na politykę prowadzoną przez mocarstwa kolonialne w tym regionie.
Z punktu widzenia historyka i antropologa politycznego region Międzyjezierza w okresie przedkolonialnym, którego w większości dotyczy wykład, jest wyjątkowo interesujący na tle reszty Afryki subsaharyjskiej. Pozwala on, w oparciu o zróżnicowaną i bogatą bazę źródłową, analizować m. in. szerokie spektrum form ustrojowych, które wykształciły się w różnych warunkach ekologicznych, dynamikę zmian poszczególnych społeczeństw i gospodarek, a także różnice w kulturze politycznej. Jeśli chodzi o okres wczesnokolonialny, interesujące są zwłaszcza różne strategie przyjęte przez władze kolonialne, różnice w umiejętności dostosowania się przez Afrykanów do nowych warunków politycznych i gospodarczych, a także różna szybkość przyswajania chrześcijaństwa oraz europejskich wzorów kulturowych.

Tematy wykładów i główne zagadnienia:
1. Języki i grupy etniczne Międzyjezierza, systemy klanowe, środowisko geograficzne, podstawy gospodarcze. Źródła historyczne
2. Mity i tradycje o początku, chronologia, ewolucja polityczna i kulturowa regionu do początku XIX w.
3. Bunyoro w XIX w.: władca, dwór, administracja, kultura polityczna, gospodarka. Dzieje polityczne w XIX w.
4. Buganda: władca, dwór, rząd, kultura polityczna, gospodarka, handel
5. Buganda: dzieje polityczne i społeczne w XIX w.
6. Ruanda: władca, dwór, rząd, kultura polityczna, religia, gospodarka. Ruandyjski feudalizm?
7. Ruanda: dzieje polityczne w XIX w.
8. Inne państwa regionu: Ankole, Karagwe, Burundi, Koki. Państwa i wodzostwa położone na południe i południowy zachód od jeziora Wiktorii
9. Wojna, armia, polityka zagraniczna w krajach Międzyjezierza w XIX w.
10. Religia w krajach Międzyjezierza
11. Europejczycy w Bugandzie i Bunyoro do 1888 r., ekspansja egipska, chrystianizacja Bugandy
12. Panowanie kabaki Mwangi, Rewolucje w Bugandzie, początki Scramble for Africa
13. Ruanda i Burundi jako niemieckie protektoraty
14. Kształtowanie się Protektoratu Ugandy. Uganda Agreement i jego następstwa

Metody dydaktyczne:
Wykład, dyskusja nad fragmentami źródeł historycznych, takich jak tradycja ustna, relacje podróżnicze, źródła misjonarskie (przesyłane będą poprzez system USOS).