„Miasta i mieszczaństwo średniowiecznej Europy: społeczeństwo – kultura – gospodarka” 3104-WH14GMYS

Cykl wykładów dotyczyć będzie dziejów miast i mieszczaństwa w Europie łacińskiej okresu głównie dojrzałego i późnego średniowiecza. Zostanie on podzielony na trzy części.
Pierwsze dwa wykłady dotyczyć będą stanowić wprowadzenie do tematyki miejskiej (wraz z omówieniem wybranych badań nad miastami średniowiecza).
W ramach następnych trzech tematów omówiona zostanie historia trzech wybranych miast. Najpierw dzieje Florencji, jednego z największych i najbogatszych miast całej Europy i świata śródziemnomorskiego, w którym stworzono potężny przemysł i bankowość oraz wielką kulturę. Następnie zostanie scharakteryzowana historia i znaczenie Norymbergi, czołowego miasta średniowiecznych Niemiec o bardzo dużym znaczeniu dla krajów Europy Środkowej, w tym Polski. Kolejny wykład zostanie poświęcony Toruniowi, który założyli krzyżacy w XIII w., a który po 1466 r. został przyłączony do Królestwa Polskiego.
Ostatnia część poświęcona zostanie szerszym problemom, które zostaną przedstawione na przykładzie różnych ośrodków miejskich. Zaczniemy więc od naświetlenia kwestii organizacji i pojmowania przestrzeni w mieście średniowiecznym, jej miejscom centralnym i granicznym. Szerokie zagadnienie stosunku mieszczaństwa do duchowieństwa katolickiego obejmie zarówno kwestie gospodarcze (wpływ instytucji kościelnych na losy ośrodków miejskich różnej rangi, ich ustrój i gospodarkę) i kulturowe (religijność miejska). Osobny wykład zostanie poświęcony kulturze handlowej kupców Wrocławia, ich wiedzy i umiejętnościom, normom prawnym i etycznym w ich działaniach gospodarczych, jak również taktyce i strategii handlowej. Ostatni wykład będzie dotyczyć zagadnienia dziejopisarstwa mieszczańskiego na szeroko rozumianych ziemiach polskich w okresie średniowiecza.

Zakres tematów
* Miasto w świecie średniowiecznym. Zagadnienia wstępne
* Florencja – „miasto kwiatów”, banków i warsztatów tekstylnych
* Norymberga – od miejsca kultowego do centrum cywilizacyjno–gospodarczego
* Toruń – dzieje krzyżackiej inwestycji
* Centra i granice: przestrzeń średniowiecznego miasta
* Mieszczanie wobec Kościoła katolickiego
* Kultura gospodarcza kupców Wrocławia
* Czy istniało dziejopisarstwo mieszczańskie na ziemiach polskich ?

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne
ogólnouniwersyteckie

Efekty kształcenia

Po zaliczeniu wykładu student/studentka:
– zna dzieje wybranych regionów miejskich i miast Europy w okresie średniowiecza oraz wybrane problemy z ich historii społecznej, gospodarczej i kulturalnej;
– zna i rozumie generalne podobieństwa i różnice pomiędzy miastami różnej wielkości i znaczenia;
– zna i rozumie powiązania pomiędzy poszczególnymi dziedzinami działalności społeczeństw miejskich: społeczną, gospodarczą, prawną, kulturalną i polityczną w średniowieczu.

Kryteria oceniania

Aby uzyskać zaliczenie wykładu należy spełnić dwa kryteria:
a. kryterium formalne – obecność na wykładach zajęciach. Dopuszczalne są dwie nieobecności bez konsekwencji. Ponadto istnieje możliwość jeszcze dwóch nieobecności, z których jednak każdą trzeba będzie zaliczyć na moim dyżurze. Należy to zrobić przed terminem zaliczenia testowego. W przypadku kolejnej, piątej nieobecności nastąpi automatyczne skreślenie danej osoby z listy uczestników wykładu. Spełnienie kryterium formalnego upoważnia do przystąpienia do testu końcowego.
b. kryterium merytoryczne – zdanie testu końcowego. W razie niezdania testu istnieje możliwość jednego zaliczenia poprawkowego w formie ustnej.

Literatura

* M. Weber, Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, tłum. D. Lachowska, Warszawa 2002 (cz. 7: Nieprawomocne panowanie < Typologia miast>, s. 905–992);
* F. Braudel, Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm (XV–XVIII wiek), t. 3: Czas świata, Warszawa 1992 –> roz. 2: Dawne gospodarki europejskie zdominowane przez miasta: przed i po Wenecji (s. 74–152);
* H. Samsonowicz, Życie miasta średniowiecznego, Warszawa 1970 / Poznań 2000;
* M. Bogucka, H. Samsonowicz, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław 1986;
* H. Manikowska, Średniowieczne miasta–państwa na Półwyspie Apenińskim, [w:] Rozkwit średniowiecznej Europy, red. H. Samsonowicz, Warszawa 2001, s. 250–377;
* B. Beuys, Florencja: świat miasta – miasto świata. Życie miejskie w latach od 1200 do 1500, Warszawa 1995;
* H. Manikowska, Nadzór i represja. Władza i społeczeństwo w późnośredniowiecznej Florencji, Warszawa 1993;
* W. Iwańczak, Do granic wyobraźni. Norymberga jako centrum wiedzy geograficznej i kartograficznej w XV i XVI wieku, Warszawa 2005;
* Ph. Dollinger, Dzieje Hanzy (XII–XVII w.), Warszawa 1975, 1997;
* Historia Torunia, t. 1: W czasach średniowiecza (do roku 1454), red. M. Biskup, Toruń 1999;
* M. Biskup, Historia Torunia, t. 2 (1454–1548), Toruń 1992;
* C. Buśko, M. Goliński, M. Kaczmarek, L. Ziątkowski, Historia Wrocławia. Od pradziejów do końca czasów habsburskich, t. 1, Wrocław 2001;

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3104-WH14GMYS w USOSweb