Monarchia francuska za panowania Kapetyngów i pierwszych Walezjuszy: podstawy religijne i ideowe i mitologia historyczna, X-XIV wiek 3104-WH13JP2

Opisany zakres tematów dotyczy pełnego cyklu wykładu trwającego przez dwa semestry

Przedmiotem wykładu będzie przedstawienie zarysu ideologii monarchii francuskiej w okresie pełnego średniowiecza (za panowania Kapetyngów), w szczególności w zakresie religijnych i historycznych podstaw władzy królewskiej. Głównymi wątkami wykładu będą:
1. legitymizacja objęcia tronu królewskiego przez Kapetyngów
2. tradycja w ideologii monarchii francuskiej: dziedzictwo Karolingów – twórcza kontynuacja i nowe formy
3. środowisko monastyczne z kręgu monarchii kapetyńskiej i jego rola w kreowaniu wizerunku monarchii
4. kult świętych i relikwii w ideologii władzy królewskiej Kapetyngów
5. mit historyczny jako czynnik legitymizujący władzę królewską: przegląd wątków mitologii historycznej Francji kapetyńskiej
6. literatura w służbie monarchii kapetyńskiej: kronikarstwo, hagiografia, księgi liturgiczne

Zakres tematów
1. Wyodrębnienie się Królestwa Francji z imperium Franków: dziedzictwo Karola Łysego?
2. Droga Kapetyngów do władzy królewskiej (888-987) i problem legitymizacji uzurpacji władzy królewskiej u Franków: detronizacja królów „gnuśnych” (nieprzydatnych) – reges inutiles – na rzecz reges utiles
3. Testament świętego Remigiusza i Wizja świętego Walerego i Richariusa jako fundamentalne teksty uzasadniające wstąpienie Kapetyngów na tron
4. Rytuały władzy królewskiej jako element legitymizacji i sakralizacji władzy królewskiej od IX do XIV wieku
5. Pax Dei i Treuga Dei w monarchii kapetyńskiej jako instytucja prawno-polityczna
6. Święty Dionizy – patron Królestwa Francji i królów i opactwa Saint-Denis a monarchia Franków. Ewolucja kultu i jego funkcji od czasów merowińskich do XIV wieku. Kult świętego Dionizego jako mit historyczny
7. „Pamięć o czynach królów” – monastyczne legendy hagiograficzne jako podstawa rozwoju mitologii historycznej monarchii kapetyńskiej
8. Pamięć o Karolu Wielkim jako główny mit historyczny monarchii kapetyńskiej
9. Znaczenie kultu relikwii Męki Pańskiej dla ewolucji podstaw ideowych monarchii Kapetyngów
10. Literatura historyczna kręgu dworskiego Kapetyngów: kroniki łacińskie i francuskie
11. Obraz monarchii w kapetyńskich kronikach iluminowanych
12. Dziedzictwo monarchii Kapetyngów w dobie Wojny Stuletniej – panowanie Karola V Walezjusza

Uwagi Podany zakres tematów nie odzwierciedla podziału na poszczególne spotkania

Metody dydaktyczne
Podstawową metodą dydaktyczną będzie wykład, w koniecznym stopniu uzupełniany o prezentację źródeł pisanych i ikonografii – w szczególności źródeł rękopiśmiennych i kodeksów iluminowanych powstałych w kręgu dworu kapetyńskiego – oraz o elementy konwersatoryjne.

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne
ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Obecność na co najmniej 70% zajęć jest bezwzględnie wymagana, aby zostać dopuszczonym do testu sprawdzającego i oceniającego nabyta wiedzę. Student, który opuści większą niż wymagana liczbę wykładów, nie może ubiegać się o zaliczenie.

Efekty kształcenia

Po wysłuchaniu semestralnego cyklu wykładów i zaliczeniu egzaminu student:
1. rozpoznaje i wyjaśnia kluczowe problemy historii Francji w XI-XIV wieku: uformowanie się średniowiecznego królestwa Francji i powstanie narodu i kultury francuskiej w czasach panowania dynastii Kapetyngów i Walezjuszy; powstanie feudalnej struktury społeczeństwa; powstawanie, funkcjonowanie i zanik księstw terytorialnych;
2. rozumie i potrafi wyjaśnić genezę i funkcjonowanie monarchii francuskiej oraz jej podstawy ideowe i instytucjonalne, w tym w szczególności:
– rozumie i potrafi wyjaśnić genezę, funkcjonowanie i znaczenie polityczne rytuałów władzy królewskiej jako elementu legitymizacji i sakralizacji władzy królewskiej od IX do XIV wieku
– rozumie pojęcie mitu historycznego, analizuje i potrafi rozpoznawać i dekonstruować jego treści jako czynnik twórczy tożsamości historycznej francuskiej średniowiecznej wspólnoty państwowej
– potrafi rozpoznawać, analizuje i i dekonstruuje źródła i hagiograficzne i ich funkcje narracyjne oraz ich znaczenie ideowe dla kultury politycznej średniowiecznej monarchii francuskiej
– poznaje i porządkuje podstawowe formy kultu relikwii w średniowiecznym społeczeństwie na przykładzie monarchii Kapetyngów
– rozumie, potrafi analizować i interpretować znaczenie funkcji społeczno-kulturowych kultu relikwii dla funkcjonowania monarchii francuskiej
– poznaje, kategoryzuje i analizuje społeczno-kulturowe i ideowe funkcje wiedzy o przeszłości w średniowiecznym społeczeństwie francuskim
– poznaje i potrafi analizować, kategoryzować i interpretować funkcję literatury historycznej i jej znaczenia dla kształtowania obrazu i ideologii monarchii Kapetyngów i pierwszych Walezjuszy
– rozpoznaje, nazywa i rozumie formy i funkcje obrazu w kulturze politycznej średniowiecznej monarchii francuskiej

Kryteria oceniania

Obecność na wykładzie (co najmniej 70% obecności) oraz zaliczony test końcowy (esej na jeden z wybranych tematów pisany podczas ostatnich zajęć)

Literatura

1. M. Bloch, Królowie cudotwórcy. Studium na temat nadprzyrodzonego charakteru przypisywanego władzy królewskiej, zwłaszcza we Francji i w Anglii
2. G. Duby, Rok tysięczny
3. G. Duby, Czasy katedr. Sztuka i społeczeństwo 980-1420
4. G. Duby, Bitwa pod Bouvines
5. E. M. Hallam, J. Everard, Francja za panowania Kapetyngów 987-1328
6. E. Faral, Życie codzienne we Francji w czasach Ludwika Świętego
7. J. Kowalski, A. i M. Loba, J. Prokop, Dzieje kultury francuskiej (tylko część autorstwa J. Kowalskiego)
8. G. Koziol, Błaganie o przebaczenie i łaskę. Porządek rytualny i polityczny wczesnośredniowiecznej Francji
9. J. Le Goff, Święty Ludwik
10. M. Mollat, Średniowieczny rodowód nowożytnej Francji
11. M. Pastoureau, Życie codzienne we Francji i w Anglii w czasach rycerzy Okrągłego Stołu
12. J. Pysiak, Król i Korona Cierniowa. Kult relikwii we Francji Kapetyngów
13. O. von Simson, Katedra gotycka
14. B. Zientara, Świt narodów europejskich (tylko rozdziały dotyczące Francji)
15. P. Zumthor, Wilhelm Zdobywca

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3104-WH13JP2 w USOSweb