Społeczeństwo średniowieczne - struktury i mentalność 3104-WH13GMYS

Pełny opis przedmiotu:
Cykl wykładów podzielony zostanie na dwie części. Pierwsza będzie poświęcona charakterystyce głównych warstw świeckich średniowiecznego społeczeństwa w Europie łacińskiej między X a XV w. Osobny wykład zostanie poświęcony każdemu stanowi: chłopom, mieszczaństwu i rycerstwu. Jednocześnie każdy z nich zostanie uzupełniony odnośnym wykładem uzupełniającym. W przypadku chłopów będzie to opowieść o wspólnotach opolnych (sąsiedzkich) i ich roli w życiu lokalnym oraz w państwie za panowania Piastów. Po wykładzie dotyczącym miasta średniowieczego nastąpi wykład o patrycjacie miejskim i organizacjom kupców, którzy elity władzy w miastach stworzyli. Wykład o rycerstwie będzie również dwuczęściowy. W jego ramach podjęte zostaną m.in. zagadnienia kształtowania się warstwy rycerskiej, jej wizerunku i kultury, a także roli militarnej.
Druga część cyklu zostanie poświęcona wybranym zagadnieniom społecznym i kategoriom kultury. Pierwszy wykład poświęcony zostanie problematyce ludzi starych i stosunkowi średniowiecznego społeczeństwa do starości. Kolejny wykład będzie dotyczyć kulturowego wymiaru działalności handlowej – sposobom komunikacji kupieckiej, nie tylko znajomości języków, lecz także stosowanym znakom i gestom kupieckim. Osobna opowieść odnosić się będzie do kwestii luksusu w najbogatszych miasta Europy – miastach Włoch. Na zakończenie cyklu wykładów omówię zagad-nienie stosunku średniowiecznego społeczeństwa do czasu: jego rytmom, sposobom i narzędziom jego odmierzania, jak i pojmowania oraz wykorzystywania.

Zakres tematów:
* Człowiek średniowiecza jako typ idealny;
* „Wieś była wszystkim” ? : chłopi europejscy i wieś średniowieczna;
* Opola - wspólnoty sąsiedzkie w średniowiecznej Polsce;
* Miasta w świecie średniowiecznym. Zagadnienia wstępne;
* Miejskie elity władzy i organizacje wielkiego kupiectwa w świecie Hanzy niemieckiej;
* Rycerstwo - stan społeczny i jego kultura;
* Ludzie sędziwi – o historii społecznej inaczej;
* Komunikacja międzyludzka: słowa, znaki i gest w działalności handlowej;
* Umiar czy hipokryzja ? Ustawy antyluksusowe w miastach włoskich;
* Czas w społeczeństwie średniowiecznym.

Metody dydaktyczne:
– wykład
– prezentacja materiału ikonograficznego

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne
ogólnouniwersyteckie

Efekty kształcenia

Po zaliczeniu wykładu student/studentka:
– zna historię głównych warstw świeckich średniowiecznego społeczeństwa: chło-pów, mieszczaństwa, rycerstwa;
– zna i rozumie wybrane zagadnienia z historii społecznej i historii mentalności;
– rozumie analogie między zjawiskami społeczno–kulturowymi w różnych czę-ściach Europy łacińskiej.

Kryteria oceniania

Aby uzyskać zaliczenie wykładu należy spełnić dwa kryteria:
a. kryterium formalne – obecność na wykładach zajęciach. Dopuszczalne są dwie nieobecności bez konsekwencji (ich przyczyna nie ma znaczenia). Ponadto istnieje możliwość jeszcze dwóch nieobecności, z których jednak każdą trzeba będzie zaliczyć na moim dyżurze. Należy to zrobić na którymś z moich dyżurów, przed terminem zaliczenia testowego W przypadku kolejnej, piątej nieobecności nastąpi automatyczne skreślenie danej osoby z listy uczestników wykładu. Spełnienie kryterium formalnego upoważnia do przystąpienia do testu końcowego.
b. kryterium merytoryczne – zdanie testu końcowego na ocenę; w razie niepowodzenia student/studentka ma prawo do ustnej poprawki.

Literatura

* J. Le Goff, "Kultura średniowiecznej Europy", Warszawa 1970 (i inne wydania);
* A. Guriewicz, "Kategorie kultury średniowiecznej", Warszawa 1976;
* "Człowiek średniowiecza", red. J. Le Goff, Warszawa 1996, 2000;
* J. Huizinga, "Jesień średniowiecza", Warszawa 1961 (i inne wydania);
* "Historia chłopów polskich", red. S. Inglot, Warszawa 1970;
* K. Modzelewski, "Chłopi w monarchii wczesnopiastowskiej", Wrocław 1987;
* M. Weber, "Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej", Warszawa 2002 (cz. 7: Nieprawomocne panowanie < Typologia miast>, s. 905–992);
* H. Samsonowicz, "Życie miasta średniowiecznego", Warszawa 1970, Poznań 2000;
* Ph. Dollinger, "Dzieje Hanzy (XII–XVII w.)", Gdańsk 1975, Warszawa 1997;
* H. Samsonowicz, "Późne średniowiecze miast nadbałtyckich", Warszawa 1968;
* G. Minois, "Historia starości: od antyku do renesansu", Warszawa 1995.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3104-WH13GMYS w USOSweb